________________
ભાગાકારને સંક્ષેપ અને ચકાસણી
૧૭૯ અમારા અનુભવ એમ કહે છે કે ભાગાકારની ચાલુ પદ્ધતિને બરાબર અભ્યાસ થયા પછી ભાજ્ય–ભાજકની સંખ્યા પછી તરત જ જવાબના આંકડા મૂકી શકાય છે. જેમ કે
૭૨૮ - ૧૪ = પ૨. પ૩૭૯ – ૧૧ = ૪૮૯. ૧૨૫૭૦ કે ૧૫ = ૮૩૮. ૬૩૦૧૮ - ૨૭ = ૨૩૩૪.
આથી વિશેષ સંક્ષેપ છે હેઈ શકે? આમાં માત્ર જવાબનું જ પદ માંડેલું છે. તે સિવાય વચલું કઈ પદ નથી.
જે ભાજકની સંખ્યા મેટી હોય તે આ રીતે લીધે જવાબ લખવાનું મુશ્કેલ પડે. ત્યાં પૂવે બતાવેલી કોઈ પણ રીતે લાગુ કરી તેની સંખ્યા નાની બનાવીને આ રીતે સીધે જવાબ લખી શકાય. જેમકે
પર૧૩૨૮ ક. ૧૨૮ ૧૩૦૩૩૨ = ૩૨
૩૨૫૮૩ + ૮ = ૪૦૭૨ 9
અહીં પ્રથમ અને સંખ્યાને ચે ભાગ કર્યો છે, જે સરલતાથી કરી શકાય છે. પછી પણ એ ભાગ થઈ શકે એવું લાગતાં ફરી ચેાથે ભાગ કર્યો છે. આ રીતે ભાજક તદ્દન નાને બની જતાં તેની સામે સીધે જવાબ મૂકે છે.
