________________
[૨] દશના પાયા
સખ્યાલેખનની વર્તમાન પદ્ધતિ ઃશના પાયા પર રચાયેલી છે. આ પદ્ધતિ હિંદુઓએ એટલે ભારતના બુદ્ધિશાળી લેાકાએ સદીઓ પહેલાં શેાધી કાઢી હતી અને ધીમે ધીમે આખાયે વિશ્વમાં તેના પ્રસાર થયા હતા.
તે પહેલાં કેટલાક દેશેામાં પાંચના પાયાનુ ગણિત ચાલતું. તેમા એક, બે, ત્રણ અને ચારસૂચક સંખ્યાઓ તથા હાથ, એમ પાંચ સંખ્યાઓ ખાલાતી. અહી પાંચની જગાએ હાથ ખેલાતા, કારણ કે હાથની આંગળીએ પાંચ છે. તેથી આગળ સખ્યા ખેલવી હેાય તે હાથ અને એક, હાથ અને બે, હાથ અને ત્રણ, હાથ અને ચાર, હાથ અને હાથ, એમ મેલતા પરંતુ તેથી આગળની સંખ્યા ખેલવાનું કામ કપરૂ લાગતુ. તે આ રીતે ખેલતા : હાથ હાથ અને એક (૧૧), હાથ હાથ અને એ (૧૨), હાથ હાથ અને ત્રણ (૧૩), વગેરે. જો તેમને ૩૦, ૩૫, કે ૪૦ની સંખ્યા ખાલવી હાય તે અધધ થઈ પડે, પરંતુ આવડી મેાટી સખ્યા
