________________
૧૩૦
ગણિત-સિદ્ધિ (૪) જે ગુખ્ય સંખ્યા બેકી હોય અને ગુણક સંખ્યા પણ બેકી હોય તે તેને જવાબ પણ બેકીમાં જ આવે. જેમકે– ૧૪૪ ૬ = ૮૪. ૩૨ ૪૪ = ૧૨૮, ૨૦૦ x ૧૨ = ૨૪૦૦, ર-ગુણ્ય અને ગુણકના પરિવર્તનથી જવાબમાં
ફરક પડે નહિ. જે ગુખ્ય સખ્યાને ગુણકના સ્થાને લખીએ અને ગુણક સંખ્યાને ગુણયના સ્થાને લખીએ તે તેથી જવાબમાં કઈ ફરક પડતો નથી જેમકે ૮૪ ૭ = ૫ અને ૭૪ ૮= પ. આ વસ્તુ અહીં એટલા માટે સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે કે ઘણી વખત ગુણ્ય રકમ નાની હોય છે અને ગુણુક રકમ મોટી હોય છે, ત્યારે તેમનું પરિવર્તન કરી લેવાથી ગુણાકાર કરવામાં વધારે અનુકૂળતા રહે છે. દાખલા તરીકે રૂને ૧૭૦૦થી ગુણવા હોય તો ૩ ને ગુયના સ્થાને મૂકીને ૧૭૦૦ને ગુણકના સ્થાને મૂકવા કરતાં ૧૭૦૦ને ગુણ્યના સ્થાને મૂકીને ૩ને ગુણકના સ્થાને મૂકવાથી ગુણાકાર કરવાનું વધારે અનુકૂળ રહે. અહીં બંને રીતે અંકની સ્થાપના કરેલી છે.
૧૭૦૦
૪ ૩
૪ ૧૭૦૦
હવે બંનેને ગુણાકાર કરી જુઓ, એટલે શેમાં વધારે અનુકૂળતા પડે છે, તે જણાઈ આવશે.
આમ છતાં કેટલીક વાર ગુણ્યની રકમ નાની હોય
