Book Title: Battrishina Sathware Kalyanni Pagthare Part 08
Author(s): Abhayshekharsuri
Publisher: Divyadarshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022292/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre kalyANanI puthAra, bhAga-8 8 vivecanakAra ? AcArya vijaya abhayazekharasUri Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namottha chuM samaNassa bhagavao mahAvIrasa badhIzonA sathavAre kalyANanI pagathAre (bhAga-8, 18-19mI batrIzI) mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja racita dvAtriMzad dvAtriMzikA granthanA AdhAre lokabhogya vivecanakAra : zrI vijaya prema-bhuvanabhAnu-dharmajita-jayazekharasUri ziSya AcArya vijaya abhayazekharasUri prathama AvRtti vi. saM. 2072 Wan mUlya H rUA. 75-00 prakAzaka : divyadarzana TrasTa 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA-387810 noMdha : jJAnakhAtethI prakAzita thayelA A pustakane gRhasthoe mAlikImAM rAkhavuM hoya to enuM mUlya jJAnakhAte cUkavavuM. bharata grAphiksa, nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. Ph. : (079) 22 13 41 76, M: 99250 20106 E-mail : bharatgraphics1@gmail.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * =' * on * * * ' * ' * ' * * ' * ' * * ' * * * ' * ) ' * ' prakAzakIya zrI jaina saMghamAM lokapriya mAsika zAntisaurabhamAM cAlatI mAM lekhamALA-batrIzInA sathavAre-kalyANa nI pagathAre... nA 81 thI 95 lekho 7mA pustakarUpe prakAzita karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. pU.AcArya zrIvijayaprema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA pU.AcArya zrI vijaya abhayazekharasUri mahArAja zAstronA gahana padArthone paNa saraLa bhASAmAM raju karIne lokabhogya banAvavAmAM kuzaLa che e vAta zrIsaMghamAM prasiddha che. tethI upakAranI buddhithI teoe kalama upADI...ne zrAvaka-zrAvikAvargane paNa suMdara bodha maLI rahe evI lekhamALAnI zrIsaMghane bheTa maLI. A . lekhamALA pratye jijJAsuone sAruM AkarSaNa jAgyuM che ne tethI anyone paNa sAro bodha maLI rahe e mATe A , lekhone pustakarUpe prakAzita karavAmAM AvI rahyA che. lekhaka pUjya AcArya bhagavaMtanA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA sAthe AvA bodhaprada pustakonI zrIsaMghane bheTa dharyA / kare evI namra vinaMtI. A pustaka prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA rasa jJAnakhAtAmAMthI lenAra zrI jaina zve. mUrti. saMgha, jorAvaranagarane hArdika abhinaMdana sAthe anumodanA. * pustakanuM suMdara mudraNa karanAra bharata grAphiksanA pUrA || sTAphane dhanyavAda. * jijJAsuone svabodhane vizada karavA mATe A pustakanuM, adhyayana karavAnI vinaMtI sAthe... * - - - - - * ' ' ' ' * divyadarzana TrasTa vatI kumArapALa vi. zAha ' * Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA * sarvajJakathita ane gaNadhara gukti padArtho adbhuta-alaukikaanupama hoya ja e niHzaMka che. AvA padArthone nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjano tarkapUta kSayopazama maLe eTale rajuAta paNa dhAradAra bane ja. prabhu zAsananA AvA adbhuta rahasyono sAmAnya kSayopazamavALA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA zrAvaka-zrAvikAone paNa paricaya maLe e mATe prastuta lekhamALAno prAraMbha thayo, jenA 18 mI tathA 19mI batrIzInA 96 thI 111 naMbaranA lekho prastuta pustakamAM AThamA bhAgarUpe prakAzita thaI rahyA che. * ekathI tera batrIzInA kula 95 lekho ekathI sAta bhAgamAM prakAzita thaI gayA che. * siddhAnta mahodadhi sva. pU.A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA., nyAyavizArada sva. pU.A. zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA., siddhAntadivAkarapU. gacchAdhipati zrI vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma.sA., sahajAnaMdI sva. pU.A. zrI vijaya dharmajisUrIzvarajI ma.sA., zrI sUrimaMtranA paramasAdhaka sva. pU.A. zrI vijaya jayazekharasUrIzvarajI ma.sA. Asuvihita guruparaMparAnA caraNomAM natamastake vaMdanA... * prabhuzAsananI anupama vAtone saraLa bhASAmAM samajavA mATe prastuta prakAzanano sahAro levAnI namravinaMtI. aSADa suda-2, 2001 gurupAdapaghareNu surendranagara cAturmAsa abhayazekhara prastuta prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtethI lenAra zrI jaina zve. mUrti. saMgha, jorAvaranagarane pharI pharI abhinaMdana vijayazIlacaMdrasUri graMtha saMgraha ca7 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjanIya sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone vinamra nivedana ke Apane A pustaka vAMcavA khAsa vinaMtI che. vAMcyA bAda, jo zrI jainazAsananI hitakara vAto saraLa bhASAmAM jANavA maLI... sAro bodha thayo evI jo pratIti thAya to anya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone, tathA ArAdhaka ke jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone paNa vAMcavA mATe khAsa preraNA karIne ApavA mATe vinaMtI che. jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone bhalAmaNa - A pustaka vAMcazo... bIjI-trIjI vAra vAMcazo. anya zrAvakazrAvikAone paNa khAsa preraNA karI vAMcavA Apazo. ema 3-4-5 jeTalA zrAvaka-zrAvikAone vAMcavuM hoya te vAMcI le... pachI tyAMnA sthAnika jJAnabhaMDAramAM jamA karAvI devuM... jo koIe pote potAnI pAse rAkhavuM hoya to pustakanI kiMmata jJAnakhAte jamA karAvI devI. prApti) (1) prakAzaka sthAna ( (2) jagatubhAI parIkha 21, tejapAla sosAyaTI, phatehapurA basasTenDa pAse, pAlaDI, amadAvAda-7. phonaH (079) 26630006 | (3) mokSaruci mohanalAla jhaverI 6-1099, goLazerI, galemaMDI, surata-395 003, phonaH (0261) 2430342 (4) bhavya na. kubaDiyA C/o. Ithosa IlAiTa gAra. prA. li. 106, kosmosa pleTinama, jaMkzana opha bhavAnI zaMkara roDagokhale roDa, dAdara (vesTa), muMbaI-400028. Mo. 97693 29932 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMkana sattaramI batrIzImAM devapuruSakAranI aneka rIte vicAraNA karI. AtmAnI dRSTie vicArIe to acaramAvartamAM daiva ja baLavAna hoya che, puruSakAra akiMcitkara hoya che. caramAvartamAM prAyaH puruSakAra baLavAnuM hoya che ne e daivane bAdhA pahoMcADe che. carama ardha caramAvarta kALa bAkI hoya e pachI jyAre jIva viziSTa puruSArtha phorave che tyAre granthibheda kare che. tyAra pachI jIvanI sahaja ucita pravRtti hoya che. have svabhUmikAne ucitapravRtti mATe upadeza jarUrI hoto nathI. paNa guNaThANAmAM AgaLa vadhavA ke pramAdAdijanya patanane aTakAvavA upadeza jarUrI bane che. jIva zubha puruSArtha phoravIne mohanIyakarmanI sthitisattA jema jema ghaTADato jAya che ema ema kramazaH dezavirati, sarvavirati, upazamazreNi ke kSapakazreNi pAme che. A badhI vAto sattaramI devapuruSakArabatrIzImAM AvI gaI. dezavirati ke sarvavirati pAmelo jIva yoganA adhyAtma vagere bhedone pAme che. eTale A aDhAramI batrIzImAM yoganA e adhyAtma vagere pAMca bhedono vicAra karavAno che. adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya... A pAMca e adhyAtma vagere yogo che. emAMnA sau prathama adhyAtmayogane sauprathama vicArIe. adhyAtmayogaH ucita pravRttivALo vratayukta jIva zAstravacanane anusarIne jIvAdipadArthonuM maitrI vagere bhAvothI garbhita je ciMtana kare che te adhyAtmayoga che. ucita AcAranuM pAlana adhyAtmanA pratibandhakatattvone dUra rAkhanAra che. sAmAnyathI, anucita pravRtti karAvanAra koI hoya to e kaMIka paNa prabaLa rAga-dveSa che, ane e ja adhyAtmanA moTA zatru che. eTale, pravRttimAM anaucityane TALanAro Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 1046 pratibandhakone varjI zake che. alabat tIvrabhavAbhiSyaMga svarUpa atyanta prabaLa rAga-dveSa khasavA para ja apunarjanmakapaNuM prApta thatuM hovAthI tyArathI ja aucityapAlana hoya che. paNa e bhUmikAmAM je pravRttirUpa ane nivRttirUpa aucitya hoya che tenA karatAM upara uparanI avirata samyagdaSTa, dezivarita, sarvavirati vagere bhUmikAmAM pravRttirUpa ane nivRttirUpa... aucitya alaga-alaga prakAranuM ane vizeSavizeSa zubha hoya che. prastutamAM dezavirati-sarvaviratine ucita evA aucityanI vAta jANavI, je pradhAna (maulika) adhyAtmayoganuM saMpAdana kare che. apunarbandhaka tathA aviratasamyaktvInuM aucitya upacaritayoganuM saMpAdana kare che e jANavuM. eTale ja, tattvaciMtanakALe paNa jIva ucitapravRttivALo hovo joIe. Azaya e che ke jIvane dezavirati ke sarvaviratirUpa vratanI prApti ucitapravRttipUrvaka thai hoya e icchanIya che ja. paNa e Avazyaka zarata nathI, kAraNa ke e rIte vrataprApti karyA pachI paNa je anucita pravRttimAM paDe che ene adhyAtmayoga saMbhavato nathI. ane koIkane kadAca pUrve ucitapravRtti vagara vrataprApti thai hovA chatAM, pAchaLathI e ucitapravRttivALo banI jAya to ene adhyAtmayoga hovAmAM koI vAMdho nathI. jJAnakriyAbhyAM mokSaH zruta ane zIla banne bhegA thAya tyAre mokSamArga paripUrNa thAya che. eTale yoga mATe e banne Avazyaka che. A bannenI hAjarI dezavirata ke sarvaviratane ja hoya che. apunarbandhaka ke avirata samyaktvIne nahIM. eTale, ahIM aNuvrata-mahAvratasvarUpa vratathI yuktajIvane ja adhyAtmayoga kahyo che. apunarbandhaka tathA aviratasamyaktvIne e upacArathI hoya che, paNa vAstavika nahIM, e jANavuM. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-96 1047 zAstravacanAnusArI - svamati kalpanAnusArI cintana e tattvabhUta na paNa hoya, paNa tattvAbhAsa paNa hoya. tattvasvarUpa vyavahAra zAstravacananA AdhAre che. kAraNa ke AtmA atIndriya hovAthI enA aMge zAstra ja dIpaka samAna che. zAstravacanonuM paNa mAtra punarAvartana nathI karavAnuM, kemake e to zrutajJAna che. paNa enA 52 cintana karavAnuM che. A cintana karavAthI heya-upAdeyano viveka vizada banato jAya che. : maitrIvagere bhAvothI garbhita cintana H jIvAdi tattvonuM cintana je karavAnuM che te maitrI vagere yathAyogya bhAvothI garbhita hovuM joIe. pRthvIkAyanuM utkRSTa AyuSya 22000 varSa che vagere cittana manane saMkalpa-vikalpothI jarUra bacAve che. paNa pariNatine eTaluM sparzanAruM hotuM nathI. paNa e jo maitrIbhAvagarbhita banAvAya to pariNatisparzI jarUra bane, ema dharmAstikAyAdi viSayaka cintana aMge paNa jANavuM. eTale, nAno moTo koipaNa pratikULa vyavahAra karanAra jIva aMge krodha-dveSa-durbhAvAdi lAgaNI janme to adhyAtmayoga nathI... paNa, 'mArA karmo duSTa che' 'e duSTa nathI' 'e mAro vairI nathI' 'mane enI sAthe vera nathI' 'mane enI sAthe paNa mitratA ja che' AvI badhI lAgaNI jeTalI vAra jAge eTalIvAra adhyAtma yoga che. e ja rIte bIjAnI ke pratispardhInI bhautika ke AdhyAtmika pragati joIne 'puNyazALI che' 'dhanya tapasvI !'... vratadhara jIvane IrSyAnI lAgaNI na thatAM AvI pramodanI lAgaNI thAya to adhyAtmayoga che. ema duHkhIne ke pApIne joIne enA para dveSa-tiraskAra na thatAM 'kai rIte Ano duHkhamAMthI ke pApamAMthI uddhAra thAya' ema karuNA upaje to adhyAtmayoga che. ema aprajJApanIya pApI pratye paNa tiraskAra na jAge ne 'haju kALa pAkyo nathI, kALa pAkaze eTale sudharaze' e Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1048 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 rIte ke je jIvanI jevI bhavitavyatA hoya ema thAya' vagere rUpe upekSA pariNAma jAge to, adhyAtmayoga che. ema AkarSaka pudgaladravya aMge "savAre khIlyuM sAMje karamAya che" "rUpa-rasa-gaMdha... badhuM ja parivartanazIla che, emAM zuM moha pAmavo ?" zarIranA mela-durgadha vagere aMge "game eTalI kALajI lo. zarIra azucino gADavo che' vagere rUpe anityAdibhAvanAgarbhita ciMtana cAle e adhyAtmayoga che. AgaLa bhAvanAyoga je Ave che e cittavRttinirodhathI yukta hoya che. eTale e mAnavuM jarUrI che ke adhyAtmayogakALe cittavRttinirodha bhale na hoya, paNa eno prayatna to hoya ja. tattvaciMtana e mAnasika pravRttirUpa adhyAtmayoga che. ema prAraMbhika kakSAno jApa vagere vAcika pravRttirUpa adhyAtmayoga che tathA devasevA vagere kAyikapravRttirUpa adhyAtmayoga che. "A adhyAtmayoga maitrI vagere bhAvothI garbhitacitana rUpa che ema kahyuM eTale have maitrI vagere bhAvanAnuM svarUpa darzAve che. dareka bhAvanAnA cAra-cAra prakAra che. maitrIbhAvanA : bIjAnA sukhanI-hitanI ciMtA karavI-icchA karavI e maitrI che. te kramazaH cAra prakAranI che. upakArI jIvo para, svajano para, sva-Azrita jIvo para ane sarvajIvo para. Azaya e che ke mitra tarIkenI lAgaNI e maitrI che. A lAgaNI jenA pratye hoya enA sukhanI icchA jIvane pravarte che. mATe ahIM e icchAne ja maitrI tarIke kahela che. bhavAbhinaMdIjIvane pudgala e ja sarvasva hoya che, upakArI vagere jIvo paNa A pudgalamAM bhAga paDAvaze evo Dara satata ene rahyA karato hoya che. eTale "garaja sarI vaida vairI' nyAyane e Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-96 1049 anusarato hoya che. mAtra potAnA sukhane ja prAdhAnya ApanAro hoya che. bIjA sukhI thAya evI niHsvArtha icchA ene kyAreya jAgatI nathI. bhavAbhinaMdIpaNuM jAya e pachI ja e pragaTI zake che. A pragaTelI icchAnuM vartuLa pahelAM nAnuM hoya che. pachI vadhatAM vadhatAM atyaMta virATa... sarva jIvone AvarI le evuM vyApaka bane che. prathama vartuLamAM mAtra potAnA upakArI jIvo Ave che. e pachI e vartuLa vadhe to emAM upakAra na karanAra evA paNa potAnA bhAI vagere nAlapratibaddha svajanono mitratAmAM samAveza thAya che. "Adi' zabdathI nAlapratibaddha na hoya evA svajanAdi paNa levA. potAnA pitA, pitAmaha vagere pUrvajoe jemane Azraya Apelo hoya e Azritavargano paNa samAveza thAya e trIjA prakAranI maitrI che. upakArI, nAlapratibaddha ke Azrita... AvuM kazuM joyA vinA jIvamAtranA sukhanI icchA e maitrIno cotho prakAra che. AmAM potAnA para apakAra karanAra jIvono paNa samAveza hoya che. eTale e jIvo para dveSa-durbhAva-vairabhAva jAge ke badalo levAnuM mana thAya to to emanA sukhanI icchA UbhI rahI zake nahIM. e IcchA UbhI rAkhavA mATe dveSAdi TALavA ja paDe. eTale ja sAmAnya rIte mittI me dhvamUAsu ma LaruM ema maitrInA pratipakSa tarIke vairabhAvanA prasiddha che. karuNAbhAvanAH anya jIvanA duHkhanA parivAranI icchA e karuNA che. e cAra prakAre che. mohathI, duHkhInA darzanathI, saMvegathI ane svabhAvathI. (1) mohathI ajJAnathI thatI karuNA. jemake bimAra mANasane apathya bhojananI icchA thaI che, enA vinA e duHkhI thaI rahyo che, to e apathya ene ApavA dvArA enA duHkhane dUra karavAnI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1050 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 icchA (AmAM je duHkha dUra thaI rahyuM che enA karatAM anekagaNuM duHkha apathyanA kAraNe thavAnuM che. mATe AvI karuNA mohathI-ajJAnathIavivekathI thayelI che). (2) duHkhI jIvanA bhUkha vagere duHkho joIne ene lokaprasiddha evA AhAra-vastra-zayana-AsanAdinA dAna dvArA enA duHkhane dUra karavAnI icchA. (3) prItipAtra jIvo sukhI hoya to paNa (paNa zabdathI duHkhI hoya to paNa) A saMsAranA duHkhathI kema chUTe... evI chadmasthone saMvegathI = mokSanI abhilASAthI thatI icchA e karuNAno trIjo prakAra che. (jene potAne ja saMvega nathI e to khuda paulika sukhane cAhato hoya che, eTale ene AvI icchA saMbhavatI nathI. mATe ahIM "saMvegathI ema kahyuM che). hita manohari 2 kurtamaM vava eTale sAmAnyathI hitakara vacano jIvane apriya nIvaDatA hoya che. jene e apriya na nIvaDe evA jIva e ahIM prItipAtra jIva samajavA. (4) vaLI chellI karuNA to prItisaMbaMdha rahita paNa anya sarvajIvo aMge hoya che. sarvajIvo para anugraha karavAmAM tatpara kevalI bhagavaMto jevA mahAmunione A karuNA svabhAvathI ja hoya che. saMvegathI thatI karuNA jayAre svaparanA vibhAga choDI sarvajIvo para phelAya che tyAre e svabhAvathI thavA mAMDe che ne cothA prakAranI bane che. muditA (pramoda) bhAvanAH muditA = saMtoSa = AnaMda = pramoda. jIvonA sukhane joIne pramodanI lAgaNI thavI e muditA bhAvanA che. vizvanA jIvanA sukha ApAtaramya, sahetuvALA, anubaMdhavALA ane prakRSTa... Ama cAra hovAthI A muditA bhAvanAnA paNa cAra prakAra che. (1) ApAtaramyasukhapara H apathya AhAra karavAthI tatkALa tRpti thAya che ne sukha anubhavAya che, paNa pariNAme e asuMdara hoya che. AlokanA evA ja svarUpanA vaiSayika sukha je mAtra tatkALa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-96 1051 pUratA ramaNIya che, A bhavamAM paNa dArUNa pariNAmavALA hoya che) AvA sukha aMge muditA. (2) sahetuvALA sukha para H hitakara parimita AhAranA paribhogathI janita svAdiSTarasano AsvAda sukha jevuM AlokanuM ja je eka cokkasa prakAranuM paridaSTa sukha ke je sArA hetuothI utpanna thayela che. (ahIM paridaSTa lakhyuM che, eTale jaNAya che ke, ahIM AlokanA sukhanI ja vAta che, paralokanA sukhanI vAta nahIM, vaLI sArA hetuothI utpanna thayela" ema je jaNAvyuM che enAthI nizcita thAya che ke e A bhavamAM viparIta pariNAma lAvanAra nathI. chatAM A evuM sukha che je parabhavamAM sukhada nathI, kAraNa ke enI vAta trIjA prakAramAM che.) (3) anubaMdhavALA sukha para ? avyavacchinna sukha paraMparAthI Aloka-paralokamAM anusaranAra evuM deva-manuSya gatiomAM kalyANanI prApti svarUpa anubaMdhayukta sukhamAM paNa IrSyA na thAya e mATe A trIjI muditA bhAvanA che. (4) prakRsukha para H mohakSaya vagere thavAthI utpanna thayela avyAbAdha sukha pratye IrSyA na jAgatAM pramoda ullAsavo joIe. SoDazakajImAM paNa kahyuM che - sukhamAtra viSayamAM, saddhatuvALAmukhamAM, anubaMdhayukta sukhamAM ane prakRSTa sukhamAM muditA hoya che. upekSA bhAvanAH upekSA mAdhyacya svarUpa che. e paNa cAra prakAre che. ahitamAM karuNAthI, anavasaramAM anubaMdhathI, asAra sukhamAM nirvedathI ane sarvatra tattvaciMtanathI hoya che. (1) ahita viSayamAM karuNAthI upekSA thAya che. jemake svataMtrapaNe apathyane sevatA rogIne karuNAthI nivAravAno hoya, paNa enuM nivAraNa na karatAM karuNAthI upekSA karAya che. Azaya e Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105ra batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 che ke jyAre evuM bhAse ke Ane upadeza uMdho paDaze ne e potAnuM vadhAre ahita karaze. tyAre ene vadhArAnA atithI vAravAnI karuNAthI enuM vartamAna ahitanivAraNa avagaNavAmAM Ave che ne upekSA karAya che. . 3pazo di mULa vatna sopavardhanam | paya pAna muLAnAM vastra viSavardhanam II athavA yogya vistRta upadeza ApavA chatAM e na sudhare ne enA kAraNe upadezakane khudane enA para tiraskAra jAgavAnI saMbhAvanA pratIta thAya to potAne e tiraskAra doSathI bacAvavAnI karuNAthI enI upekSA karAya che. vena banena yathA bhavitavyaM tadbhavatA durvAraM re // (2) anavasaramAM anubaMdhathI upekSA karAya che. kArya aMgeno pravAha pariNAma jo bhaviSyamAM hitakara lAge to e aMge vartamAnamAM upekSA seve che. je kALamAM Apelo upadeza icchitaphaLa lAvI zake e kALa "avasara che. je evo na hoya te 'anavasara' che. hitArthI sajjana ALasu mANasane avasare upadeza Ape, paNa anavasare upekSA kare. jemake koI mANasa ALasathI dhanopArjanAdimAM pravartato nathI. hitArthI sajjana avasara dekhe to vartamAnamAM ene preraNA karIne pravartAve che paNa e hitArthIne jo ema lAge ke ene pravartAvavAmAM pariNAme suMdara evI kArya paraMparA bhaviSyamAM thaze to e hitArthI vartamAnamAM mAdhyacya-upekSA seve che. zrI RSabhadeva bhagavAne prAraMbhe anavasara hovAthI upekSA karI, bAra mahinA pachI avasara AvavAthI brAhma-suMdarI dvArA bAhubalIjIne "vIrA morA gaja thakI heThA Utaro...'upadeza apAvyo. (yogya kALanI-avasaranI rAha joto hitArthI vartamAnamAM je upekSA kare che te A bIjA prakAranI upekSA che.) (3) asAra evA pautralika sukha aMge nirvedathI = bhavasukhanA vairAgyathI upekSA pravarte che, paulika sukhane meLavavAmAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-96 1053 ghaNIvAra ghaNA kaSTa UThAvavA paDe che. rAgadveSane uttejita karyA vinA pudgala sukha ApI zakatuM nathI. eTale ke paudgalika sukhanA bhogakALe rAga-dveSanA saMkleza hoya che. rAga-dveSathI baMdhAyelAM cIkaNAM karmo bhaviSyamAM dArUNa duHkho Ape che. Ama nahIMvat paudgalika sukha DhagalAbaMdha duHkhothI anuviddha hovAthI duHkha tulya ja che. ane tethI sAMsArika sukhanI A du:khatulyatA (asAratA) pichANanAra yogIne saMsAra para vairAgya thAya che ne vaiSiyaka sukho pratye upekSA Ave che. (x) jaDa ke jIva.. badhA para tattvaciMtanathI cothA prakAranI upekSA pravarte che. Azaya e che ke upekSAnA trIjA prakAramAM kahelA vairAgyane vAraMvAra ghuMTavAthI evI bhUmikA Ave che ke jethI have 'iSTa-aniSTa viSayo rAga-dveSa karAve che' evI pratIti paNa rahetI nathI, tethI IndriyanA viSayo pratye upekSA Ave che. vaLI potAnA sukha-du:kha pratye potAnI jAta sivAya anya koI javAbadAra nathI. AvuM vAraMvAra ciMtana karavAthI evI bhUmikA Ave che ke have koI jIva pratye rAga-dveSa thatA nathI. tethI upekSA pravarte che. Ama tattvaciMtananA prabhAve jaDa ane jIva... badhA pratye upekSAnI lAgaNI pravarte che. maitrI vagere bhAvanAonA cAra cAra bheda kahyA. je kramamAM maitrI vagerenA te te bheda kahyA che e ja kramamAM maitrI vagere te te bhAvanA che. vizuddha svabhAvavALI pariNamatI A maitrI vagere bhAvanAo ja adhyAtmamAM upayogI che. Azaya e che ke sAdhaka jIve sukhI jIvo paranI IrSyAne (pratikULa AcaranArano badalo levA dvArA duHkhI karavAnI icchA) choDavAnI che, paNa 'sAruM che ke A badhA sukhI che' evI maitrIne choDavAnI nathI. ema, du:khI jIvonI upekSAne varjavAnI che, paNa 'A jIvo du:khamAMthI mukta zI rIte thAya ?' evI karuNAne to Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1054 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 jALavavAnI che. tathA jIvonA sukRta uparanA dveSano parihAra karavAno che, paNa enI anumodanA dvArA harSane to anubhavavAno che. vaLI adharmI jIvo paranA tiraskArano tyAga karavAno che. paNa enI upekSAne to keLavavAnI che. sAdhake A rIte pariNatizuddha maitrI vagere bhAvanAone pAmIne adhyAtmano samAzraya karavo joIe. kahevAno bhAva e che ke maitrI vagere bhAvanAothI bhAvita thayelI Atma pariNati e maitrI vagere bhAvanA che. A hovA chatAM koIka sukhI para IrSyA thavI e ja enI azuddhi che. eTale je A ISyane choDe che enI e pariNati zuddha thAya ja. ane tethI jIvane pariNatizuddha maitrIbhAvanAnI prApti thAya che. A ja rIte koIka paNa duHkhInI upekSA, koIka sukRta para paNa dveSa ane koIka paNa pApI para rAga-dveSa... A ja kramazaH karuNA-muditA-upekSA bhAvanAnI azuddhio che. tethI teno tyAga karato jIva pariNatizuddha karuNA vagerene pAme ja e spaSTa che. AvI pariNatizuddha maitrIbhAvanA vagere pAmIne adhyAtmano samAzraya karavo joIe. jethI pachI nirapAya = apAyo-vihno vinAno adhyAtmalAbha thAya che. AmAM e samajavA jevuM che ke jeo niSpanna yogI che (= yogane AtmasAt karI cUkyA che.) teoe maitrIvagere bhAvanAothI bhavita thavAnuM hotuM nathI, kAraNake e bhAvanAo AtmasAt thaI gaI hoya che. eTale ja emanA cittamAM ISya vagere bhAvo UThatA ja nathI. tethI teono bodha A IrSyA vagere doSothI malina thato na hovAthI haMmezA samyapha = zobhana ja rahe che. ne emanuM citta, "samyapha che bodha jemAM evuM ja rahe che. vaLI IrSyA-upekSA vagere che nahIM, maitrI-karuNA vagere che. mATe emanuM citta parArthasAra hoya che. eTale ke svArtha gauNa hoya che, parArtha ja pradhAna hoya che. paNa jeoe haju yogano AraMbha karyo Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-96 1055 che, yogane AtmasAt karyo nathI, teonA cittamAM to IrSyA vagere bhAva UThI zake che, mATe bhAvanAonA abhyAsathI ja emaNe sukhanI IrSyA vagerene choDavAnA hoya che. ne e choDavAthI ja maitrI vagere bhAvanAonI vizuddhi thAya che. pataMjali RSie je cittaprasannatA kahI che te paNa A ja che ke e cittamAM have IrSyA vagere rUpa malinatA-kalUSitabhAvo UThatA nathI, mATe citta prasanna=nirmaLa rahe che. A adhyAtmathI jJAnAvaraNIyAdikliSTakarUpa pApano kSaya thAya che, vIryanA utkarSarUpa sattva thAya che, cittanI samAdhirUpa zIla thAya che ane zAzvata eTale ke pratighAta na pAme evuM jJAna thAya che. IrSyA-dveSa vagere mohanA vikAro jJAnane yathArthapaNe pravartavA detA nathI. A jJAnano pratighAta che. adhyAtmayoga mATe ISya vagere choDavAnA che. tethI pratighAta vinAnuM jJAna thAya che. tathA A adhyAtma svasaMvedana pratyakSa amRta che, kAraNa ke moharUpI viSanA atidArUNa vikArone dUra kare che. tattvaciMtana vagere rUpa adhyAtmathI mohanA, krodhAdi vikAro dUra rahyA che evo sAdhakane potAne anubhava thAya che. mATe adhyAtma e svasaMvedana pratyakSa amRta che. jheranA vikAro eka bhava pUratA hovAthI dArUNa hoya che, mohanA vikAro aneka bhavane asara karanArA hovAthI atidAruNa hoya che. Ama adhyAtmayoganI vicAraNA pUrNa thaI. enA prasaMge maitrI-pramoda(muditA) karuNA ane upekSA (mAdhyazma) bhAvanAnI vicAraNA paNa kaMika karI. have bhAvanAyoganI vicAraNA AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 90 che. emAM : " - soLamI yogabhedakAtrizikAnI lekhAMka vicAraNA gayA lekhathI cAlu karI che. emAM yoganA prathama bheda adhyAtmayoganI vicAraNA AvI gaI. have bhAvanAyogane vicArIe. adhyAtmayogano buddhisaMgata vRddhimAna abhyAsa e bhAvanAyoga che. ahIM abhyAsane buddhisaMgata eTalA mATe kahyo che ke "adhyAtmayogathI pratighAta na pAme evuM zAzvata jJAna thAya che evuM pUrve kahI gayA che. eTale have A abhyAsa A jJAnathI saMkaLAyela hovAthI buddhi (jJAna) saMgata hoya che. yogaviMzikAnI vRttimAM granthakAre A pramANe kahyuM che ke adhyAtmano ja pratidina vadhato cittavRttinirodhayukta abhyAsa e bhAvanAyoga che. Azaya e che ke adhyAtmayogano abhyAsa vadhAratAM vadhAratAM jIva bhAvanAyoga pAme che. adhyAtmayogamAM tattvacintanakALe rAga-dveSa khasatA hatA... tattvaciMtana khase eTale pAchA rAga-dveSa thAya. kSa sa$: kSaNe muw: A bhUmikA hatI. chatAM tattvacintanakALe cittavRttiono = rAga-dveSagrasta vRttiono thoDo thoDo paNa nirodha thatAM rahetAM bhAvanAyogamAM A nirodha noMdhapAtra bane che. vaLI bhAvanAyogamAM tattvacintanano pravardhamAna abhyAsa che. arthAt adhyAtmayogI eka divasamAM jeTalI vAra tattvacintana kare che enA karatAM bhAvanAyogI anekagaNI vadhArevAra tattvacintana kare che. Azaya e che ke koI paNa jIva aMge vicAraNA cAle tyAre e maitrIpramoda vagere cAramAMnI ja koI yogya bhAvanAthI garbhita vicAraNA karAvano sAdhakane adhikAra che. ema pudgala aMge vicAraNA cAle to anityatvAdi bhAvanAthI garbhita vicAraNA karavAno sAdhakane adhikAra che. AvI vicAraNAo tattvacintana che. chatAM, jyAre Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-97. 1057 jyAre vicAraNA cAle tyAre tyAre e maityAdigarbhita hovAthI tattvacintanarUpa ja hoya, evI avasthA haju keLavAyelI nathI. kyAreka dveSAdigarbhita cintana paNa cAle che. A atattvacintana che. saMkhyA ane kALanI apekSAe TakAvArI mUkIe to adhyAtmayoga karatAM bhAvanAyogamAM tattvacintananI TakAvArI vadhe che ane atattvacintananI TakAvArI ghaTe che. vaLI bhAvanAyogamAM jyAre jyAre tattvacintana kare che tyAre bhego cittavRttinirodha hovAthI emAM ekAgratA vadhu gADha hoya che, je dhyAnanI bhUmikA sarje che. ahIM cittavRttinirodha je kahyo che e mohanIyakarmanA udayathI (rAgadveSathI) raMgAyelI cittavRttiono nirodha jANavo. sAmAnyathI jIva aMge paNa rAga-dveSa thAya che ane pudgala aMge paNa... chatAM, jIvanA zuddha svarUpa aMge to rAga-dveSa thavAno saMbhava ocho che. jIva aMgenA rAga-dveSa paNa mukhyatayA enA paudgalika vyaktitvane laIne ja thatA hoya che. eTale, pudgalane jyAM sudhI prAdhAnya ApavAnuM thAya tyAM sudhI anukULa pudgala pratye rAga ane pratikULa pudgala pratye dveSa... A vRttio thayA ja karavAnI... zuddha AtmasvarUpanI jhAMkhI thAya... aMdara hiloLA letA AnaMdanA sAgarane prApta karavAnuM praNidhAna baMdhAya... eTale pula gauNa banI jAya che. pudgala pratyenI prAdhAnyadRSTi khasI aprAdhAnyadaSTi Ave che. pudgala anukULa Ave ke pratikULa, ene prAdhAnya ApavAnuM baMdha thayuM. enA pariNAme rAga-dveSamaya vRttio khasavA mAMDe che, ne enA sthAne mohanIyanA kSayopazamathI raMgAyelI cittavRttio vikasavA mAMDe che, je yoga rUpa che. adhyAtmayogamAM cittavRttinirodha eTalo gaNanApAtra nahoto. paNa eno prayatna hovAnA kAraNe je thoDe ghaNe aMze hato te, tathA tattvacintana... A banne pravardhamAna ja hoya evo paNa niyama Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1058 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 nahoto. kyAreka pravardhamAna, kyAreka hIyamAna... kyAreka avasthita... jyAre bhAvanAyogamAM cittavRttinirodha ane tattvaciMtana A banne pravardhamAna hoya che. bhAvanAnA pAMca prakAra che. jene bhAvita karavAnuM hoya ene bhAvyamAna kahevAya. enA jJAna-darzana vagere pAMca bheda che, mATe bhAvanAnA paNa jJAnabhAvanA, darzanabhAvanA, cAritrabhAvanA, tapabhAvanA ane vairAgyabhAvanA ema pAMca bheda che. A bhAvanAothI evA saMskAra UbhA thAya che je bhAvyanI zIghaupasthiti karI Ape che, kAraNa ke bhAvanA ja paTutara bhAvanAnI janaka hovAno niyama che. Azaya e che ke anAdikALathI jIva ajJAnAdijanya pravRttio karI karIne ajJAnAdinA ja atigADha saMskAravALo hoya che. e saMskArone khaseDIne jJAnAdinA saMskArothI AtmAne bhAvita karavAno hoya che. e mATe Avazyaka-bhASyavageremAM jJAnAdinI bhAvanAo darzAvI che. pahelAM jIva kaMika bhAvanA kare che. enAthI AtmAmAM alpAMze saMskAra nirmANa pAme che. A saMskAra maMda hoya che. eTale sAmAnya udbodhaka maLe to to prAyaH jAgRta thaI zakatA nathI. atiprabaLa udbodhaka maLe to ja jAgRta thaI zake che, paNa jIva vaLI bhAvanA kare che. saMskArazUnya AtmAe karelI bhAvanA karatAM kaMIka paNa saMskArayukta AtmAe karelI A bhAvanA paTu hoya che. eTale enAthI kaMIka paNa amaMda saMskAra UbhA thAya che. prabaLa udbodhaka paNa ene jAgRta karI zake che. vaLI AtmA bhAvanA kare che. anaMdasaMskAravALA AtmAe karelI A bhAvanA paTutara hoya che. enAthI dRDha saMskAra UbhA thAya che. sAmAnya udbodhaka maLe to paNa e jAgRta thaI jAya che. A rIte jAgRta thavAthI enA viSayanI zIghra upasthiti thAya che. Ama bhAvanA-maMdasaMskAra-paTTubhAvanA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-97 1059 amaMdasaMskAra-paTutarabhAvanA-daDhasaMskAra... Avo krama hoya che. A krama, viparIta saMskAra, sarvathA nAmazeSa thaI jAya, anukULa saMskAra eTalA atidaDha thaI jAya ke jethI bhAvyamAna jJAnAdi saMpUrNa rIte AtmAsAt thaI javAthI sAhajika banI jAya... tyAM sudhI cAle che. bhAvanAyoga pachI have dhyAnayoga : upayogamAM vijAtIya pratyaya eTale ke bIjo koI vicAra ghusI na jAya e rIte eka ja viSayapara zubha bodhanI = zubha upayoganI dhArA cAle e dhyAna che. e sUkSma AbhogathI yukta hoya che. pudgala parivartanazIla che... eTale emAM pheraphAra thayA ja kare, vaLI jIva pugalane ja anAdikALathI pradhAnatA Apato Avyo che. eTale pudgalamAM manapasaMda pheraphAra thayo hoya to rAga, ne nApasaMda pheraphAra thayo hoya to dveSa.. Ama paugalika pheraphArane AdhIna cittavRttio (= upayoga) paNa rAga-dveSa vacce jholA khAyA kare che, sthira thaI zakatI nathI... paNa "mAre ne pugalane zuM lAge vaLage ?' vagere rUpe pugala pratyenI aprAdhAnyadaSTine adhyAtmabhAvanAyoga dvArA vadhu ne vadhu gADha banAvyA karAya to eka evI avasthA Ave che ke pudgalamAM AsamAnI-sulatAnI thaI jAya to paNa jIva ene gaNakArato nathI, ane tethI e paugalika pheraphAro cittane kazI asara karI zakatA nathI, rAga ke dveSa vacce jholA khavaDAvI zaktA nathI. tethI cittanI pradIpanI sthira jyota jevI sthira avasthA pedA thAya che. eTale e vakhate citta, koI eka padArtha aMge prazasta kahI zakAya evuM utpAdAdiviSayaka sUkSma upayogavALuM bane che. ne e ja upayogamAM sthira rahe che. A dhyAna yoga che. A yogakALe vikalpo ja na UThe evI avasthA nathI, paNa jema abajopati mANasa eka rUpiyAnA pheraphArane prAdhAnya na Ape ema vikalpone prAdhAnya ApavAnuM hotuM nathI. mATe e vikalpo sthira Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1060 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 cittane asara (vikSepa) karI zakatA nathI. prasannacandrarAjarSie putrarAjya vagerene prAdhAnya ApyuM eTale cittamAM tophAno cAlu thaI gayA ne zubhadhyAnamAMthI durgAnamAM caDhI gayA... paNa pachI pAchI aprAdhAnyadaSTi AvI eTale tophAno zamavA lAgyA. citta sthira thavA lAgyuM... ne kSapakazreNi sudhI pahoMcI gayA. te te padArthanA bAhya rUpa-rasa-gaMdha.. vagerenA upayoganI apekSAe enA utpAdAdi aMgeno upayoga sUkSma che, mATe sUmamosamanvitam ema ahIM kahyuM che. yogaviMzikAmAM "dhyAna'nA sthAne "AdhyAna" zabda che te jANavuM. ahIM "prazasta evA eka (jinapratimAdi) padArtha aMgeno upayoga" Avo artha na samajavo. paNa "koIpaNa padArtha aMgeno prazasta upayoga" evo artha jANavo. jethI taNakhalA aMgenA paNa utpAdAdiviSayaka sUkSma sthira upayogano dhyAnamAM samAveza thaI jAya. dhyAnayogane sAnubaMdha banAvavo hoya to kheda, udvega, bhrama, utthAna, lepa, AsaMga, anyamud ane gU... cittanA A ATha doSone varjavA joIe. zlokanI chaMdaracanAne vAMdho na Ave e mATe prastuta batrIzI granthamAM A doSono A krame ullekha che. bAkI je krame A doSo dUra thAya che e krama "kheda, udvega, lepa, utthAna, bhrAnti, anyamudra, rugu ane AsaMga... A pramANe che. SoDazakagranthamAM A ja krame A doSo kahyA che. eTale ApaNe paNa A ja krame A doSono vicAra karIzuM. (1) kheda eTale thAkelApaNuM. jema lAMbo mArga kApIne manuSya thAkI jAya, ane have AgaLa cAlavA mATe utsAhI na rahe, tema pUrva kriyAnI pravRttithI thAka lAgatA pachInI kriyAmAM pravRtti karavAne Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-97 1061 AtmAmAM utsAha na hoya, kheda hoya, khinnatA hoya. A khedamAM paDeluM citta pachInI kriyAmAM daDha ja banI zakatuM nathI. tethI kriyAmAM suMdara praNidhAna arthAt ekAgrabhAva-tanmayabhAva thaI zakato nathI. tyAre praNidhAna vinA to cAlI zake ema paNa nathI, kemake praNidhAna e, jema khetImAM pANI jarUrI, temAM jarUrI che. khedanA lIdhe e tanmayatAno raMga Ave nahi, to bhale kriyA karaze, paNa zubha adhyavasAya ene kyAMthI vikasvara thaI zakavAnA ? granthakAre zrI sImaMdharasvAmInA 350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - kiriyAmAM kheda karI re, daDhatA mananI nAMhi re, mukhya hetu te dharma mAM re, jima pANI kRSimAMhI re (2) udvega eTale "kriyA kaSTasAdhya che' evI buddhithI kriyA karavAmAM thatI ALasa. e ALasane laIne, jo ke khedanI jema kAyAne thAka che, evuM nathI, chatAM, sthAne beThAM beThAM kriyA karavAmAM utsAha nathI hoto. eTale kriyA to kare, paraMtu kriyAmAM koI dhanakharca athavA samaya bahu lAgavAno athavA zArIrika vagere kaSTa lAgavA-karavAno udvega rahyA kare che. tethI cittamAM AnaMda nathI pragaTato ! pachI aMtaramAM zubha bhAvollAsa kyAMthI vadhe ? bhaktithI e udvega doSane TALI zakAya che. patnI pratye prIti hovAthI enA mATe kaSTasAdhya kriyA paNa udvega vinA karAya che ne ? 3pa0 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - beThA paNa je upaje re, kiriyAmAM udvega re, yogadveSathI te kriyA re, rAjaveThasama veda re. (3) lepa eTale cittanI kSipta avasthA. A kSitAavasthAmAM kheda-udvega nathI, chatAM citta kriyAnI vacamAM vacamAM bIje cAlyuM jAya che. bIjA, trIjA vicAramAM caDhI jAya che. jevI rIte DAMgaranA ropAne (choDane) vacamAM vacamAM eka kyArAmAMthI ukheDIne bIjA kyArAmAM rope, ane bIjAmAMthI ukheDI trIjAmAM rope... to e Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 2. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 ropA para phaLa besatuM nathI. evI rIte cAlu kriyAmAMthI cittane bIje trIje pheravyA karavAthI kriyAmAM saLaMga cittadhArA arthAt te kriyAnA zubha adhyavasAyanI dhArA cAlI zakatI nathI. pachI bhale vacamAM vacamAM bIjA vicAramAMthI cittane prastuta kriyAmAM laI Ave, to paNa pUrvanA te anupayogI vicAranI A kriyA para asara rahe che. tene lIdhe prastuta kriyAmAM zubha bhAvollAsamAM mana tarata caDhI zakta nathI. jo aMtaramAM zraddhA jAgrata hoya to kriyAmAM rasa bharapUra rahe che, ne kriyAmAM bharapUra rasa rahe, eTale cittano upayoga saLaMga TakI zake che. kriyA samyapha thAya che, zubha bhAvollAsa jAgrata rahe che. 350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - bice bice bIjA kAjamAM re jAya mana te khepa re, ukhaNatAM jima zAlinuM re, phala nahiM tihAM nirlepa re. (4) utthAna eTale cittanI aprazAntavAhitA, asvasthatA bharyuM citta. jema madonmatta puruSanuM citta zAMta nathI hotuM, tema ahIM kriyAmAM citta svastha na rahe. alabatta prastuta kriyA aMge kheda-udvegakSepa, e traNa doSo UbhA na thavA dIdhA hoya, chatAM game te kAraNe jo citta azAMta-asvastha rahe che, to e sthitimAM karelI kriyA paNa zubha adhyavasAyanAM suMdara phaLane janmAvI zakatI nathI. tethI te karelI kriyA samyapha kAraNa nathI banatI. dA.ta. koIe sAdhu dIkSA lIdhI, dIkSA pratye aMtarano sadbhAva paNa pUro che, paraMtu mohanA udaye ke sattvanI kacAzanA kAraNe saMyama sAdhanAmAM doSa lAge che, tyAM e pote jo samaje ke "A sthitimAM mArAmAM sAdhupaNuM kevI rIte kahI zakAya ?" mATe e "saMvignapAkSika eTale ke saMvega vairAgyazIla sAdhunA eka pakSapAtI tarIke jIvana jIve, to te jIvanamAM vratanI apekSA hovAno guNa hovA chatAM alanAone lIdhe doSa lAge che, eTale aMtaranA tevA prakAranA bhAvanA hisAbe guNa ane doSa baMne Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-97 1063 rahe che. athavA mULaguNa uttaraguNa sarvathA na pALI zakatAM daMbha TALavA koI ajANyA pradezamAM javA vagerenI vidhi sAcavIne sAdhupaNuM choDI zrAvakanA AcAra pALe che. banne sthitimAM citta cAritrapAlananI kriyA vakhate asvastha-azAMta banyuM gaNAya, UThI gayuM gaNAya, tethI cAritrakriyAnA zubha adhyavasAya janmI na zake. jo ahIM hRdayamAM adbhuta bhaktibhAva hoya to A utthAna doSathI bacI zakAya. mATe, bhakti jagADI mananI bIjI trIjI asvasthatA, ukaLATa dUra karavA ghaTe. 350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - zAMtavAhitA viNa hove re, jo yoge utthAna re, tyAga yoga che ehathI re, aNadaMDAtuM dhyAna re. (5) bhrAnti eTale cittano viplava. cittano viparyaya... citta, upayoga hoya to kriyAuccAra vagere je karyuM hoya 'te karyuM che' evo nizcaya karavAthI enA saMskAravALuM bane. Avo nizcaya na thavo e cittano viparyaya che. athavA cittaviparyaya eTale kriyAno amuka bhAga karyA na karyAnI, amuka sUtra bolyA na bolyAnI, ciMtavyA na ciMtavyAnI bhramaNA dA.ta. vaMdana, muhapatti-paDilehaNA karyA ne na karyuM mAnI bese, 'namotthaNaM' sUtra bolyAne na bolyuM mAnI bese, athavA karyA-bolyAne ke kAusaggamAM ciMtavyAne, nathI karyuM nathI bolyA ke nathI ciMtavyuM ema mAnI bese... AvA bhrAnti doSathI cittamAM kriyAnA saMskAra nathI paDatA. zuddha kriyA to ATaluM karyuM, bolyA ke ciMtavyuM, ATaluM nathI karyuM, nathI bolyA ke nathI ciMtavyuM, enA saMskAravALI khyAlavALI joie. jo bhrAntithI agara upekSAthI e na hoya to adhyavasAya vistaratA nathI. ane ethI kriyA samyak karaNa nathI banatI. karyuM ke na karyuM emAM je vAstavikatA hoya enA saMskAra e satyasaMskAra che. paNa A bhrAntidoSanA kAraNe e saMskAra paDatA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1064 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 nathI, athavA viparIta nizcaya prabaLa hoya to viparIta saMskAra paDe che. eTale je anuSThAna thAya che e ucita saMskAra rahita paNe ke viparItasaMskArasahitapaNe thAya che. AvuM anuSThAna uttarakALamAM paNa evA ja anuSThAnane pedA kare che. ne tethI pachI yogasiddhi to thAya ja zI rIte ? 350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - bhramathI jeha na sAMbhare re, kAMI akRtakRta kAja re, tehathI zubha kiriyA thakI re, artha virodhI akAja re. (6) anyamud eTale je kriyA cAlI rahI che, tenA badale anya kriyAdimAM AnaMda, vadhAre rAga, AturatA vagere. A paNa cittano doSa che. ane tethI kriyAno doSa che. ethI phalataH prastuta kriyAmAM AdaranI khAmI paDe che, anAdara siddha thAya che. kriyA pratye leza paNa anAdara, e to duHkhada saMsAranuM kAraNa bane che. anAdarane to aMgAravRSTi samAna kahyo che. ethI kriyAmAM ati jarUrI pramodabhAva harSollAsa baLI jAya che, ane tenuM moTuM nukazAna che. dA.ta. koine svAdhyAya upara bahu rAga che. tethI caityavaMdanAdino samaya thayo hovA chatAM e karavAmAM avagaNanA kare, DhIla kare, athavA karavA bese to cittamAM caityavaMdanAdino harSa-Adara na rAkhatAM svAdhyAyano haraSa, svAdhyAyanI majhA-AturatA rAkhe, to ahIM anyamud doSa lAge. A khoTuM che, ethI phaLano ghAta thAya che. zAse kahelA vividha anuSThAnomAM evuM nathI ke ekanA upara Adara rAkhavo ane bIjA para na rAkhavo; ekamAM Asakta thavuM, ne bIjAmAM na thavuM, bIjuM anuSThAna bhale suMdara hoya, paraMtu ekanA rAganA-AdaranA bhoge bIjA upara AdarabhAva rAkhavo e zubha bhAva nathI. hRdayamAM jo te te dareka kriyA pratye ane upadezaka zrI arihaMta paramAtmA pratye pUrNa bhakti jAgrata hoya to A doSathI bacI zakAya, ane samyapha karaNa dvArA zubha adhyavasAyanuM phaLa pAmI zakAya-350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - mAMDI kiriyA avagaNe re, bIje ThAme harSa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-97 re; ISTa arthamAM jANIe re, aMgArano varSa re... 1065 zaMkA-caityavaMdananA avasare svAdhyAyAdino ke vepArAdino anavasara che. AmAM svAdhyAyAdi e vihita anya kriyA che, vepArAdi e avihita anyakriyA-pratipakSa che, A vihita ke avihita anyanuM AkarSaNa rahyA kare to, kyAM to caityavaMdana karaze ja nahIM, ne kyAM to ka2ze to paNa mana svAdhyAyAdimAM ke vepArAdimAM ramyA karaze. A caityavaMdana pratyeno anAdara che e vAta sAcI, ne tethI nukazAna thaze e paNa barAbara. paNa e vakhate svAdhyAyAdino rAga jo haze.to enAthI lAbha paNa thaze ne ! samAdhAna-caityavaMdana avasare svAdhyAyano rasa e anavasarIya svAdhyAyano rasa che. e caityavaMdananI jema vihita svAdhyAya aMge paNa aMgArAnI vRSTi samAna ja che, kAraNa ke anavasarIya svAdhyAyano rasa avasarocita svAdhyAyanA anAdaramAM pariNamI zake che. = (7) rogadoSa H anuSThAna karatAM karatAM citta kaMIka vicitra pIDA anubhave ke e pIDA vadhatAM vadhatAM 'have pachI A anudAna karavuM ja nahIM' e rIte cittabhaMga thaI jAya to A rudoSa che. AvI avasthAmAM kyAM to anuSThAna thAya nahIM. ne kyAM to baLAtkAre manane mArIne anicchAe thAya. sAcuM anuSThAna to e ja che je zubhabhAvathI thatuM hoya ne zubhabhAvane vadhAratuM hoya. A sadanuSThAna che. paNa rogadoSanI hAjarImAM nathI e zubhabhAvathI thatuM (kAraNa ke baLAtkAre thAya che) ke nathI e zubhabhAvane vadhAratuM (kAraNa ke nanmAvena jyA puLa viriyA tanmAvavuDDiI je bhAvathI kriyA karAtI hoya te bhAvane te kriyA vadhAratI hoya che. prastuta kriyA zubhabhAvathI thatI nathI to to zubhabhAvane vadhAre paNa zI rIte ?) tethI emAM sadanuSThAnapaNuM ja rahI zakatuM nathI. ne tethI e ananuSThAna ja che. arthAt bhojanAdikriyA jema anuSThAna nathI ema A paNa anuSThAna Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1066 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 nathI ja. ne tethI anuSThAnanuM abhipreta phaLa enAthI maLI zakatuM na hovAthI e avazya niSphaLa banI rahe che. 350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke - roga hoe samajaNa vinA re, cittabhaMgasarUpa re; zuddha kriyA ucchedathI re teha vaMdhyaphaLarUpa re. (8) AsaMgadoSa : 'A anuSThAna ja suMdara che' evA abhinivezAtmaka rAga-Asakti e AsaMga doSa che. A doSanA kAraNe jIva, anuSThAna je bhUmikAne ucita hoya e bhUmikAmAM ja rahe che, AgaLa vadhI zakato nathI. AgaLa ja jo vadhato nathI to mohanuM unmUlana ane kevalajJAna to zakya na ja rahe ne ! e spaSTa che. alabatta amuka avasthA sudhI dharmakriyA para athAga rAga joIe ja, to ja pApapravRttinA rAga chUTI zake. chatAM uparanI avasthAmAM e rAga-AsaMga doSarUpa che, kemake e vItarAga banavA deto nathI. cauda mALa pachI Teresa para javA mATe cotho-pAMcamo-chaThTho... badhA mALa pasAra karavA jarUrI che ja. paNa vacalo koIpaNa mALa eTalo badho gamI jAya... ke pachI ene choDI AgaLa vadhavAnuM bane ja nahIM, to Teresa para pahoMcI nahIM ja zake e spaSTa che. 'sAdhusAdhvIjI bhagavaMtanI khUba bhakti karavA maLe, mATe huM AvatA bhavamAM paNa zrAvaka banuM' AvuM niyANuM karanAro bIjA bhave devatithI AgaLa vadhI zakato nathI. 350 gAthAnA stavanamAM jaNAvyuM che ke - eka ja ThAme raMgathI re, kiriyAmAM AsaMga re, tehaja guNaThANe thiti re, tehathI phaLa nahIM yaMga re. Ama kheda vagere ATha doSonuM nirUpaNa pUrNa thayuM. A ATha doSono parihAra karIne zAnta-udAtta yogI je dhyAna dhare che e hitakara eTale ke kuzalAnubaMdhI bane che. A aMgenI vizeSa vAta ane samatAyoga vagere AgAmI lekhamA joIzuM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka zAnta-udAtta yogI khedAdi doSa rahitapaNe je dhyAna dhare che te kuzalAnubaMdhI hoya che A vAta gayA lekhamAM chelle AvelI. Ano artha samajIe. je viSaya-kaSAyathI abAdhita hoya te zAnta che ne je udAra AzayavALo che te udAtta che. pUrve 14mI apunarbandhaka dvAaizikAnI sAtamI gAthAmAM zAntAdAttanI vAta AvelI. tyAM, "indriya ane kaSAyonA evA prakAranA vikAro ke je utkRSTa sthitibaMdha karAvI zake, AvA viSaya-kaSAyonI bAdhA jene na hoya e zAnta" AvI vivakSA hatI. ahIM to, adhyAtma, bhAvanA krame dhyAnayoganI vAta cAle che. ane e vratadhArIne ja hoya che. eTale "viSaya ane kaSAyonA evA prakAranA vikAro ke je apratyAkhyAnAvaraNa ke pratyAkhyAnAvaraNa kakSAnA rAga-dveSarUpa hoya, AvA viSaya-kaSAyonI bAdhA jene na hoya te zAnta" evI ahIM vivakSA jANavI, ema "ucca-uccatara vagere zubha AcaraNomAM baddhacittatA e udAra Azaya-e udAttatva" evo abhiprAya hovAthI tyAM apunarbandhakanI bhUmikAne ucita ucca-uccatara zubhaAcaraNonI vAta hatI, ahIM dezavirati-sarvavirati saMbaMdhI te jANavA. AvA zAnta-udAtta yogI vaDe khedAdidoSothI rahitapaNe thatuM dhyAna hitakara bane che = kuzalaanubaMdhI bane che - uttarottara zubha-zubhatara dhyAnanI paraMparA cAle evuM bane che. dhyAnanA jANakAro dhyAnanA traNa phaLa jaNAve che - (1) sarvatra vazitA = AtmAyattatA. eTale ke dareka kAryomAM AtmA svAdhIna hoya che. viSaya-kaSAyathI raMgAyelI cittavRttionI ke kamanI AdhInatA have nathI. arthAt viSaya (indriya) ke krodhamohanIyakarma vagere je rIte prere e rIte pravartI AvI viSayAdinI ke krodhAdinI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1068 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 AdhInatA have hotI nathI, saMpUrNapaNe AtmAnI ja svAdhInatA hoya che, kAraNa ke jevuM dhAre evuM karavAnI zakti pragaTa thayelI che. . (2) bhAvasaimitkaH bhAvanuM = aMtaHkaraNanA zubhapariNAmanuM saimitya = nizcalatva. Azaya e che ke pahelAM azubhabhAvomAM aMta:karaNa sthira thatuM hatuM. apunabaMdhaka avasthAthI kaMIka paNa zubhabhAva pragaTavo cAlu thayo je aMtaHkaraNanA azubhabhAvomAM rahelA nizcalatvane oche vadhate aMze paNa vikSipta karavA lAgyo. pachI adhyAtma ane bhAvanAyoganA vAraMvAranA abhyAsathI evI bhUmikA UbhI thaI ke vijAtIya pratyayanA bilakula vyavadhAna vinA sthirapradIpatulya sthira upayogAtmaka dhyAna saMpanna thayuM. khedAdi doSonA parihArathI dhyAna kuzalAnubaMdhI banyuM eno artha ja uttarottara prabaLa dhyAna thavAnuM. eTale ja aMtaHkaraNanuM bhAvataimitya saMpanna thavAnuM. . (3) anubaMdhavyavaccheda : bhavAMtaraAraMbhaka karmo (eTale ke evA karmo jenA kAraNe navo janma dhAraNa karavo paDe.) tathA e sivAyanA karmo... A banne prakAranA karmonA anubaMdhano vyavaccheda thAya che. eTale ke e karmo niSphaLa banI jAya che. Azaya e che ke dhyAna e AtyaMtara tapa che, mATe enAthI karmanI nirjarA thAya ja. Ama dhyAnayoganI vAta pUrI thaI. have samatAyoga - samatA=samAnatA tulyatA... tulyatAnI buddhi e samatA. je vAsanA anAdikAlIna che, vitatha viSayavALI che, jenuM bIjuM nAma avidyA che. AvI kuvyavahAranI vAsanA... eTale ke aMtaHkaraNano eka saMskAra. e vyavahAra kudRSTi che. A kudaSTinA prabhAve jIva indriya ane manane AnaMda ApanAra zabdAdi vastuone atyaMta "iSTa' mAne che ke tenAthI bhinna zabdAdine atyaMta "aniSTa' mAne che. sAmAnyathI indriyanA viSayo saMparkamAM AvyA kare che ane Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-98 1069 jIva A anAdikAlIna saMskAranA AdhAre e viSayone ISTa ke aniSTa tarIke kapyA kare che. eTale ke "A mane ISTa che'... ke "A mane aniSTa che' AvI itva-aniSTatvanI kalpanA karAve che. zrI prazamarati granthamAM je kahyuM che ke "te ja padArthono dveSa karanAra ane (kalpanA badalAvAthI) te ja padArthomAM lIna bananAra (rAga-Asakti karanAra) A jIvanuM nizcayathI to kazuM aniSTa ke ISTa nathI tenI vAraMvAra bhAvanA karavI e viveka che. avidyA janya ISTava-aniSTatva kalpanAono prazamarati granthamAM kahelI bhAvanArUpa vivekathI parivAra karI zubha-azubha padArtho aMge tulyatA = cittanI samAnavRtti = samatA bhAvavI e samatA yoga che. AmAM sAruM ke narasuM, nindA ke prazaMsA, anukULatA ke pratikULatA badhuM sarakhuM ja lAge che. eTale mAdhyacyabhAva - upekSA keLavAya che. Ama to adhyAtmayogathI ja samatAno prAraMbha thaI gayo hoya che. kAraNake tattvacintanAdi kALe rAga dveSano kaMIka paNa parihAra hoya che. chatAM sArvadika-sArvatrika noMdhapAtra samatA ahIM ja keLavAyelI hoya che. AmAM avidyA kalpita ISTatva-aniSTatvano ja parihAra jANavo. zAstravacanAnusAre UbhA thatAM ISTatva-aniSTatvano parihAra nathI samajavAno. eTale, madhura peMDo ke lukho roTalo e bannemAM svAdanA kAraNe ISTatva-aniSTavarUpe koI bheda na bhAse. paNa gocarI saMbaMdhI doSonI apekSAe eka nirdoSa hoya, anya doSita hoya to ISTava-aniSTatva jarUra bhAse. ahIM tutyatAdhI: samatA kahyuM che. yogaviMzikAnI vRttimAM granthakAre anyatAmAvane samatA ema kahyuM che, AmAM A vizeSatA jANavI. "bhAvana" e to bhAvanA kahevAya. kharekhara samatA to bhAvitatAne kahevAya. eTale ISTata-aniSTa-saMjJAno parihAra karI tulyatAnI bhAvanA karAtI hoya tyAM sudhI prAraMbhika samatAyoga Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1070 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 jANavo. pachInI bhUmikAmAM to ISTatva-aniSTatvanI saMjJA UThatI ja nathI, sIdhI tulyatAnI ja buddhi-pratIti thAya che. yoganA trIjA prakAramAM kahela dhyAna ane cothA prakAramAM kahela samatA anyonya = paraspara kAraNa che ane tethI eno pravRttacakra = anavarata pravAha cAle che. Ano artha e thAya che ke samatA vinA dhyAna thatuM ja nathI, kAraNa ke cittano anyatra vyAsaMga = vyApa aTakyo nathI. ane dhyAna vinA A samatA thatI nathI, kAraNake pratipakSasAmagrI baLavAna che. A vAta A rIte samajavI - samatA na hovI eno artha haju ISTatva-aniSTatvanI kalpanA che. pudgala parivartanazIla hovAthI emAM manapasaMda-nApasaMda pheraphAra thayA ja kare che ne tethI samatA vinAnA jIvane ISTatva-aniSTatvanI kalpanA paNa e mujaba badalAyA kare che. eTale upayoganI sthiratA thaI na zakavAthI dhyAna zI rIte zakya bane ? A kalpanAo badalAyA karavI e ja cittano vyAsaMga = vyAkSepa che, e na aTakavAthI dhyAna zakya banatuM nathI. have dhyAna nathI eno artha upayoga vikSipta thayA kare che, sthira nathI. samatA mATe A pratikULa sAmagrI che. kAraNa ke prazasta sthira eka upayogarUpa dhyAna e samatAnI anukULa sAmagrI che, mATe to samatAyogane dhyAnayoga pachI mUkyo che. A badhI vAto parathI jaNAya che ke dhyAna ane samatA e banne ekabIjAnA kAraNa che ane tethI ja dhyAna-samatAdhyAna-samatA-dhyAna.. ema anavarata pravAha cAle che. zaMkA-AmAM anyonyAzraya doSa Ave che. te A rIte-jyAM sudhI dhyAna nahIM Ave tyAM sudhI samatA nahIM Ave, kAraNake dhyAna vinA samatA asaMbhavita che. ema jyAM sudhI samatA nahIM Ave tyAM sudhI dhyAna nahIM Ave, kAraNake samatA vinA dhyAna zakya nathI. eTale dhyAna ane samatA banne ekabIjAnI rAha joyA karaze. koI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-98 1071 astitvamAM AvI ja nahIM zake. A anyonyAzraya doSa hovo spaSTa ja che. samAdhAna-nA, A doSa nathI. Azaya e che ke adhyAtma ane bhAvanAyoganA punaH punaH AsevanathI tathA khedavagere doSone TALavAthI evo cokkasa prakArano kSayopazama ghaDAya che ke jenAthI jIva dhyAnayogane pAme che. e evI avasthA UbhI thAya che ke amuka alpamAtrAnA paugalika pheraphAra upayogane vikSipta karI zakatA nathI, chatAM, jyAre dhyAnano prayatna hoya tyAranI A vAta che. e sivAyanA kALamAM to ISTatva-aniSTatvanI buddhi tathA enAthI upayoganI vikSiptatA paNa hoya che ja. eTale A evI bhUmikA che jyAre prAraMbhika sAmAnya dhyAnayoga keLavAyelo che, paNa samatAyoga keLavAyelo nathI, kAraNa ke samatAyoga to prAyaH sArvatrika-sArvedika tulyatAbhAvananI apekSA rAkhe che. eTale prAraMbhika sAmAnya apakRSTa samatAyoga paNa nathI. tema chatAM, A prAraMbhika dhyAnano vAraMvAra abhyAsa karavAthI evo kSayopazama ghaDAya che ke jethI alpamAtrAnA iSTa-aniSTa pheraphAranI jIva noMdha leto nathI. dhyAnano prayatna na hoya tyAre paNa sAmAnya kakSAnA ISTatva-aniSTatvano parihAra thaI tulyatAnuM bhAvana thAya che. A prAraMbhika samatAyoga Avyo. AnAthI evo kSayopazama ghaDAya che ke jethI thoDA vadhAre mAtrAmAM rahelA iSTatva-aniSTatvane paNa jIva dhyAnakALe gaNakArato nathI ne tethI enA pheraphAra upayogane vikSipta karatA nathI. prAraMbhika dhyAna karatAM A kaMIka prabaLa dhyAna che. AnA vAraMvAranA abhyAsathI evo kSayopazama ghaDAya che ke jethI have, e thoDA vadhAre mAtrAmAM rahelA ISTatva-aniSTatvano paNa parihAra karIne jIva sArvatrika-sArvadika tulyatAno anubhava kare che. A prAthamika kakSAnI samatA karatAM kaMika UMcI samatA AvI. Ama, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1072 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 uttarottara paNa jANavuM. pUrvapUrvanuM dhyAna pachI pachInI samatAnuM kAraNa che, ne te te samatA svottarakAlIna prabaLa dhyAnanuM kAraNa che. Ama uttarottara jANavuM. tethI dhyAna-samatA-dhyAna-samatA... A krama cAle che. yAvat utkRSTa samatA = vItarAgatA na Ave tyAM sudhI. samatAnA traNa phaLa che. RddhinuM apravartana, sUkSmakarmakSaya tathA apekSAtaMtuno viccheda. (1) RddhinuM apravartanaH dhyAna ane samatAnA baLe AtmAmAM AmarpoSidha (dIrghakAlIna gaMbhIra roga mATe paNa jemano mAtra sparza paNa auSadhanuM kAma kare... roga maTADe...) vagere labdhirUpa Rddhio pragaTa thAya che. jo ke trIjA phaLarUpe apekSAtaMtuno viccheda je kahevAnA che enA prabhAve niHspRhatA pedA thayelI hovAthI koI ja bhautika spRhAthI A labdhiono upayoga karavAnuM hotuM nathI. (2) sUphamakarmakSaya : upara jaNAvyA mujaba dhyAna-samatAno krama TheTha vItarAgatA sudhI cAle che. AmAM vItarAgatA yathAkhyAtacAritra vinA AvI zakatI nathI. eTale jaNAya che ke samatAthI yathAkhyAtacAritranA AvAraka karmono kSaya thAya che. vaLI vitarAgatA e utkRSTa samatA che. jenAthI kevalajJAna-kevaladarzana pragaTa thAya che, eno matalaba e benA AvAraka karmono e samatAthI kSaya thAya che. Ama A badhA sUkSma karmono kSaya samatAthI thAya che. (3) apekSAtaMtuno viccheda H iSTaprAptinI apekSA, aniSTa parihAranI apekSA.. jIvane UThatI koIpaNa apekSAo A bemAM ja samAI jatI hoya che. paNa samatA jema jema vadhatI jAya che tema tema iSTa-aniSTa jevuM kazuM rahetuM nathI. mokSe ja 2 sarvatra ni:spRdo munisattaH: duniyAmAM kazuM iSTa nathI.. kazuM aniSTa nathI... pachI apekSArUpI baMdhanano viccheda thaI ja jAya ne ! Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-98 1073 have chello pAMcamo vRttisaMkSayayoga - manodravya ane zarIradravya AtmAthI bhinna che. manodravyanA tathAvidha saMyogathI utpanna thatI matijJAnanA vikalparUpa vRttiono kevalajJAnaprAptikALe ane zarIradravyanA tathAvidha saMyogathI utpanna thatI parispaMdarUpa vRttiono ayogI guNaThANanI prAptikALe apunaH bhAve saMkSaya e vRttisaMkSayayoga che. ahIM Azaya e che ke - samudra svabhAve taraMgo-mojAMo vinAno nistaraMga-zAMta hoya che. paNa potAnAthI bhinna evA pavananA saMyogathI emAM jema taraMgo UThe che ema AtmA svabhAve nistaraMga che = nirvikalpa ane niHparispada che. paNa manodravyanA tathAvidha saMyogathI emAM vikalparUpa vRttio UThe che ane zarIradravyanA tathAvidha saMskArathI emAM parispaMdarUpa = AtmapradezomAM kaMpanarUpa vRttio UThe che. AmAMthI manodravyanA saMyogathI matijJAnanA vikalparUpa vRttio thAya che ne eno kevalajJAnanI prAptikALe saMkSaya thAya che. alabat kevaLajJAnI paNa anuttaravAsI devanA saMzayane dUra karavA manodravyano upayoga kare che, arthAt manodravyano saMyoga emane paNa hoya che. enI bAdabAkI karavA mATe "tathAvidha' zabda che, eTale ke evo ja manodravyasaMyoga levAno che je matijJAnanA vikalpono janaka banI zake. zarIra dravyanA saMyogathI AtmapradezomAM parispaMda-kaMpana thAya che. A parispaMdarUpa vRttiono ayogI kevalI guNaThANAnI prAptikALe kSaya thAya che. alabat 14mA guNaThANe ayogIvalIne caramasamaya sudhI audArika, taijasu ane kAzmaNazarIradravyano saMyoga hoya ja che. eTale enI bAdabAkI karavA mATe paNa "tathAvidha" zabda che. eTale ke evo ja zarIradravyasaMyoga ahIM levAno che je AtmapradezonuM parispaMdana karI zake. A banne prakAranI vRttiono kSaya e rIte thAya che ke jethI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1074 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 have pachI kyAreya e vRttio astitvamAM AvI zake nahIM. arthAt kevaLa vRttiono ja nahIM, paNa enI yogyatAno paNa kSaya karavAmAM Ave che. mATe Ane vRttiono mAtra kSaya na kahetAM samyakSaya = saMkSaya kahyo che. A vRttisaMkSaya yoganuM kevalajJAnanI prApti, zailezI avasthAnI prApti ane nirAbAdhapaNe mokSanI prApti e phaLa che. Ama, adhyAtmayoga vagere pAMca yoga granthakAre yoganI ApelI vyAkhyAne anusarIne kahyA. pataMjaliRSie ApelI vyAkhyAne anusaravuM hoya to paNa A pAMca yoga vicArI zakAya che. ahIM rahasya e che ke mokSano mukhya hetubhUta vyApAra e yoga... AvI vyAkhyA granthakAre dasamI yogalakSaNa batrIzImAM ApelI... ane A vyApAra pAMca prakArano hovAthI yoganA adhyAtma vagere pAMca prakAra kahyA, A vidhimukhe lakSaNa hovAthI e rIte pAMca bheda thayA. pataMjaliRSie 'cittavRttiono nirodha e yoga' AvuM je lakSaNa ApyuM che te niSedhamukhe che. enA paNa pAMca prakAra anubhava siddha che. Azaya e che ke vratadhArI jIva maitrI vagere bhAvagarbhita tattvaciMtana kyAreka kyAreka kare (eTale ke e sivAyamAM anyathA ciMtanAdi hoya)... eTale ke keTaluMka tattvaciMtana e adhyAtmayoga che. e pravardhamAna bane to bhAvanAyoga che. eTale ke pratidina vadhatuM jatuM tattvaciMtana e bhAvanA yoga che. anAdikALathI jIvanI cittavRttio kliSTa che. e haMmezA uMdhA ja vicAra vagere Ape che.. ne enA kAraNe jIva haMmezA dveSAdibhAvagarbhita atattvaciMtanAdi ja kare che. (enAthI viparIta kyAreka je dekhAya te uparachalluM hoya, paudgalika svArthavaza hoya.) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-98 1075 vratadhArI jIva, AvA uMdhA vicAra ApanArI cittavRttione kyAreka kyAreka prayatnapUrvaka saMdhe che. eTale ke evI cittavRttiono nirodha kare che. ne tethI atattvaciMtana khasIne maityAdi bhAvagarbhita tattvaciMtana thAya che. Avo alpamAtrAmAM kyAreka thato cittavRttinirodha e adhyAtmayoga che. enA ja pharI pharI abhyAsathI evI bhUmikA Ave che ke jethI jIvano evo prayatna thAya che ke jenA prabhAve cittavRttiono nirodha vadhato jAya che ane prabaLa banato jAya che. A bhAvanAyoga bhAvanAyoga aMgenA pharI pharI abhyAsathI cittavRttiono nirodha ora AgaLa evo vadhe che ke jethI have jIva padArthanA utpAdAdi aMge prazasta upayogane sthira pradIpa tulya sthira karI zake che. padArthanA rUpa-rasa vagere bAhya sthULasvarUpa che ane utpAda-vyaya vagere AMtarika sUkSma svarUpa che. sAmAnyathI cittavRttio bAhya rUparasAdimAM ja ramyA kare che ne rAga-dveSa karyA kare che, mATe aprazasta upayoga hoya che. jIva AvI cittavRttiono nirodha karIne padArthanA aMdaranA utpAdAdi sUkSmasvarUpane potAno viSaya banAve che. pudgalanA rUpa-rasa-gaMdha-sparza-saMsthAna-sthAna-saMbaMdha vagere bAhyasvarUpa parivartanazIla hovAthI kazoka ne kazoka pheraphAra thayA ja karato hoya che. A pheraphAronI noMdha levI... tadanusAra rAga-dveSa karavA evI paNa anAdikAlIna cittavRttio che. A paNa aprazastopayoga che. e pelA utpAdAdi viSayaka prazastopayogane vikSipta karI de che, sthira thavA deto nathI. eTale AvI cittavRttiono paNa nirodha e dhyAnayoga che. A nirodhanA prabhAve upayoga utpAdAdi sUkSma viSayaka banyo rahe che, prazasta banyo rahe che, sthira banyo rahe che. dhyAnayogakAlIna cittavRttionA nirodhano vAraMvAra abhyAsa karavAthI evI bhUmikA ghaDAya che ke jethI sAmAnya pheraphAravALI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1076 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 vastuomAM "A ISTa che" "A aniSTa che AvI kalpanAo UbhI karyA karanAra cittavRttio saMdhAvA mAMDe che. ne emAM pAcho prazamaratigranthamAM kahelo viveka bhaLe che. eTale have evI cittavRttio sArvatrika-sArvadika saMdhAyelI ja rahe che. cittavRttiono Avo nirodha samatA' che. enAthI dhyAnasaMbaMdhI cittavRttinirodha puSTa thAya che. puSTa thayelA e nirodhathI samatAsaMbaMdhI nirodha vadhAre prabaLa bane che. ema AgaLa vadhatAM vadhatAM mokSe bhave va sarvatra ni:spRho munattama: bhUmikA Ave che. chevaTe kazuM ja ISTa-aniSTa rahetuM nathI. rAgajanaka ne dveSajanaka badhI ja cittavRttiono nirodha thaI jAya che. A utkRSTa samatAyoga che. A vitarAgatA che. enA prabhAve matijJAnasaMbaMdhI vikalparUpavRttiono apunarbhave nirodha thAya che. ne jIva kevalajJAna pAme che, A nirodha e prathama prakArano vRttisaMkSayayoga che. ne pachI parispada rUpa vRttiono apunarbhave nirodha thavA para jIva ayogI avasthA pAme che. A nirodha e bIjA prakArano vRttisaMkSaya yoga che. te te prakAre ke te te mAtrAmAM thato-thayelo cittavRttinirodha sAdhakane anubhavasiddha hoya che, arthAt AvI AvI vRttio mArA AtmAmAM UThatI nathI. evuM sAdhaka svayaM saMvede che. mATe A rIte paNa A bhedone nakArI zakAtA nathI. anubhavasiddha evA paNa A bhedone jo nakAravAmAM Ave to, duniyAmAM mAtra dravya ja bacaze (arthAt paryAya jevI koI vastu mAnavAnI nahIM rahe). Azaya e che ke piMDa, zivaka, sthAsa, koza, kuzUla, ghaTa, kapAla... A badhA ja judA-judA hovA anubhavasiddha che. tema chatAM, A badhAne jo nakAravAmAM Ave to mAtra mATI dravya ja mAnavAnuM rahe. ema bALa, yuvA, vRddha, manuSya deva vagere anubhavasiddha bhedone paNa nakAravAnA hoya to mAtra jIvadravya ja Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-99 1077 mAnavAnuM rahe. eTale anubhavasiddha hovAthI jema piMDa vagere ke bALavagere bheda mAnavA jarUrI che, ema cittavRttionA nirodhanA paNa adhyAtma vagere kakSAbhede bheda anubhavasiddha hovAthI mAnavA jarUrI che. Ama cittavRttiono nirodha e yoga evI vyAkhyA anusAre paNa adhyAtmayoga vagere vicAryA. have manoguptimAM A adhyAtmayogAdinI vicAraNA vagere AgAmI lekhamAM joIzuM. mokSanA hetubhUta mukhya vyApAra e yoga' AvI vyAkhyAne najaramAM rAkhI yoganA adhyAtma vagere 99 bhedo darzAvyA. pachI pataMjaliRSie 'cittavRttiono nirodha e yoga' AvI je vyAkhyA ApI che ene najaramAM rAkhIne paNa A adhyAtmayoga vagerenI vicAraNA karI. have, vimuktalpanAjAlavALuM mana, samatvamAM supratiSThita mana ane AtmArAma mana... A rIte manoguptinA traNa bheda je AgaLa darzAvavAnA che emAM paNa A pAMca yogono aMtarbhAva thaI zake che e vicAravAnuM che. lekhAMka AmAMnI prathama be manoguptinA babbe prakAra che - pravRtti ane sthiratA. te te manogupti prAthamika abhyAsamAM hoya tyAre eno pravRttibheda hoya che ne e utkRSTa sthiratA pAme tyAre eno sthiratAbheda hoya che. eTale vimuktakalpanAjAla pravRttibheda, vimuktakalpanAjAla sthiratAbheda, samatAmAM supratiSThita mana pravRttibheda ane samatAmAM supratiSThita mana sthitaratAbheda... Ama cAra bheda thayA. A cArabheda Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1078 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 yathottara vizuddha hovAthI e cAramAM kramazaH adhyAtma, bhAvanA, dhyAna ane samatAyogano samAveza thAya che. te A rIte - saMkalpa-vikalpanA cakkaramAMthI manane mukta karavAno prAthamika abhyAsa e prathama manoguptino pravRtti nAmano bheda che. emAM adhyAtmayogano samAveza thAya che. kAraNake adhyAtmayogamAM eka to tattvaciMtana che, tethI manane ADAMavaLAM vicArothI dUra rAkhavAno prayAsa che. vaLI maitrIAdi bhAvagarbhita che, eTale ke manane dveSAdinA tophAnothI dUra rAkhavAnI mahenata che. Ama adhyAtmamAM manane saMkalpa-vikalpanA cakkarathI dUra rAkhavAno prayAsa che. mATe eno vimuktakalpanAjAla... nAmanI prathama manogatimAM samAveza che. chatAM, A tattvaciMtanAdino prAthamika abhyAsa che. mATe prathama manoguptinA paNa prathama pravRttibhedamAM samAveza che. AnA vAraMvAranA abhyAsathI sthiratA prApta thAya che, eTale ke mana sthiratA pUrvaka dIrghakALa sudhI paNa kalpanAjAlathI mukta rahI zake che. A ja prathamamanoguptino sthiratA nAme bIjo bheda che. emAM bhAvanAyogano samAveza che, kAraNa ke adhyAtmayoganA abhyAsathI bhAvanAyoga pragaTe che. manane saMkalpa-vikalpanA cakkaramAMthI dUra rAkhavAnA punaH punaH abhyAsathI emAM khUba sthiratA keLavAya che. A sthiratA daDha banavA para mana samatAbhAvamAM supratiSThita thAya che. A manoguptino bIjo prakAra che. emAM prAraMbhika abhyAsarUpa pravRttimAM dhyAna nAmano trIjo yogabheda samAveza pAme che. kAraNa ke vastunA bAhya rUparasAdi aMge ISTatva-aniSTatvano ne tenA kAraNe rAga-dveSano prazna hoya che. jyAre A rUpa-rasAdine gauNa karIne enA utpAdAdiviSayaka Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-99 1079 sUkSmaciMtana karavAmAM Ave che tyAre e utpAdAdimAM iSTatvaaniSTatvanI kalpanA karavAnA saMskAra na hovAthI jIva manane rAgadveSathI dUra rAkhI zake che. eTale mana samatAmAM pratiSThita thAya che. vaLI A sthira upayogadhArAne (ciMtanadhArAne) vikSipta karI nAkhe evA virodhI upayogano prayatnapUrvaka parihAra che. eTale mana samatAmAM supratiSThita thAya che. AnA pharI pharI abhyAsathI evI avasthA Ave che ke potAnA sthirapradIpa tulya sthiraupayoganA viSayabhUta padArthanA rUpa-rasAdinA pheraphAra ke jemAM avidyAgrastajIvo iSTatva-aniSTatvanI kalpanA karatA hoya che, temAM paNa iSTatvaaniSTatvanI kalpanA UThatI ja nathI. tulyatA ja anubhavAya che. A bIjA manoyoganI bIjI sthiratAbhUmikA che. A ja samatAyoga che. mATe samatAyogano bIjA manoyoganA sthiratAbhedamAM samAveza thAya che. A bIjI manoguptinA prathama pravRttibheda kALe-eTale ke dhyAnayoga kALe-iSTatva-aniSTatvanI kalpanA hatI, paNa emAM prayatnapUrvaka rAgadveSano parihAra karIne upayogadhArAne sthira rAkhavAnuM hatuM. have iSTatva-aniSTatvanI ja kalpanA nathI. eTale rAga-dveSano prazna ja raheto nathI... eTale mananI samatAmAM supratiSThitatA utkarSane pAme che. Ama manoguptinA prathama be bhedanI babbe kakSAo... ema cAra kakSAmAM kramazaH adhyAtma vagere cAra yogono samAveza thAya che. A cAre kakSAo uttarottara vizuddha hoya che, eTale emAM uttarottara vizuddha evA cAra yogono kramazaH samAveza thAya che. manoguptino trIjo bheda che AtmArAma = svabhAvapratibaddha mana. A evI avasthA che ke mana mAtra AtmAmAM ramatuM hoya che... AtmAnA kevalajJAnAdi svabhAvamAM pratibaddha hoya che. koI matijJAnanA vikalpo ke mohajanya saMkalpo hotA nathI. A ja vRttisaMkSayayogano prathamabheda Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1080 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 che. manoyoganA saMpUrNa nirodhavALI ayogI avasthAmAM eno bIjo bheda che. Ama pAMca prakArono koIpaNa bAdhA vinA traNa manoguptiomAM samAveza thaI jAya che. - manoguptinA traNa prakAra A pramANe jANavA. saMkalpavikalpanA cakkararUpa kalpanAjAlane jeNe choDI dIdhI che tevuM mana e prathama manogupti che. tathA samatAmAM samyagrIte pratiSThita thayeluM mana e bIjI manogupti che. ane AtmAmAM ramatuM = svabhAvamAM pratibaddha mana e trIjI manogupti che... ema enA jANakAro vaDe manogupti traNa prakAre kahevAyelI che. pAMca yogono samAveza traNa prakAranI manoguptimAM karyo. eno ja artha traNa prakAranI manoguptino samavatAra pAMca yogomAM karyo. have e rIte anya gupti-samitino samavatAra paNa yathAyogya vicArIe. - vacanagupti, kAyagupti, IryAsamiti.. vagere anyono paNa avatAra = aMtarbhAva yathAsthAna vicAravo, kAraNake samiti ane guptiono prapaMca = yathAparyAya vistAra e uttama = utkRSTa yoga kahevAya che. samitiguptithI alaga svabhAvavALo svataMtra koI yoga padArtha che nahIM. Azaya e che ke anAdikALathI jIvane pramAda, kutuhalavRtti vagere kliSTa cittavRttio koTe vaLagelI che. enA nirodha vagara samiti-guptinuM pAlana svapnamAM paNa zakya nathI ja. eTale koIpaNa samiti hoya ke gupti... cittavRttinirodha emAM hoya, hoya ne hoya ja. A ja to yoga che. bIjI rIte kahIe to mana-vacana-kAyAnI koIpaNa pravRtti ke nivRtti.. je cittavRttionA nirodhathI saMkaLAyelI hoya.. teno A aSTapravacanamAtAnI koIne koI mAtAmAM aMtarbhAva thato ja hoya che. eTale ja je adhyAtmabhAvanA vageremAMnA koIpaNa yogarUpa hoya ne chatAM samiti-guptinA pAlanarUpa na hoya e zakya nathI. eTale adhyAtma vagere yoga ane Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-99 1081 samiti-gupti... A badhuM paraspara antarbhAva pAme che. e yathAsthAna vicArI levuM. mana-vacana-kAyAnI vadhu ne vadhu pravRttiomAM vadhu ne vadhu sUkSmatAthI samiti-guptino vyApa vadhato javo e samiti-guptino vistAra che. vyavahAranaya apunarbandhaka avasthAthI yoga mAne che. eTale apunarbandhaka, avirata samyaktI, dezavirata ne sarvavirata... A krame A vistAra vadhato jAya che. sarvaviratane paNa jema jema saMyamaparyAyasaMyamasthAna nirmaLa thatAM jAya che, tema tema A vistAra vadhato jAya che. A ja uttama yoga che, kAraNa ke jIvane prabaLatApUrvaka mokSa tarapha laI jAya che. je AnI bahAra hoya evo koI yoga hoto nathI. zaMkA - adhyAtmayoganA vAraMvAra abhyAsathI bhAvanAyoga pamAya che. eTale jaNAya che ke adhyAtma e vAstavika yoga nathI, paNa bhAvanAyoganA upAyabhUta-kAraNabhUta che. samAdhAna - ema to bhAvanAyoga vagerenA paNa pharI pharI abhyAsathI pAchaLa pAchaLanA dhyAnayoga vagere Ave che. eTale ke bhAvanA, dhyAna ane samatA yoga paNa kramazaH dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya yoganA upAyabhUta ja TharavAthI mAtra chello vRttisaMkSaya yoga ja "yoga" tarIke bacaze, bAkInA badhA yogopAya banI jaze. mATe tamArI zaMkA barAbara nathI. eTale zAstrIya maryAdA e che ke apunabaMdhaka ane aviratasamyaktI jIvone yoganI pUrvasevArUpa upAya hoya che, ne pAMcamA guNaThANAthI mAMDIne je tattvaciMtana vagere hoya che te sAnubaMdha yoga pravRtti = yogavyApArarUpa ja hoya che. zruta-zIlamaya saMpUrNa yogamArga hovA chatAM yoga na kahevAmAM zAstrIya maryAdA nathI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1082 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 jinavacananI maryAdAne anusarIne adhyAtma vagere pAMce prakArano yoga paramAnaMdarUpa sarvottama phaLane eTale ke mokSane Ape che. ahIM saprasaMga eka anya vicAra karIe. adhyAtmayoga vagerenA svAmI dezavirata ane sarvavirata jIvo che e A batrIzImAM ApaNe joyuM. vaLI yoganA anya vivekSAthI SoDazaka granthamAM ane yogavizikAgranthamAM sUripuraMdara zrIharibhadrasUri mahArAje sthAna, UrNa, artha, AlaMbana ane anAlaMbana yoga ema pAMcabheda darzAvyA che. yoganA A bhedonA svAmI paNa dezavirata ane sarvavirata jIvo ja kahevAyelA che. eTale A prazna udbhave che ke jo A bannenA svAmI eka ja che to zuM A adhyAtmAdiyogo ane sthAnAdiyogo vacce kAMI saMbaMdha che? zuM A banne prakAranA yogo ekabIjAmAM antarbhAva pAmanArA che? A praznano javAba "hA'mAM che ne tethI ApaNe e antarbhAva vicAravAno che. e mATe pahelAM sthAnAdiyogane sAmAnyarIte samajI laIe. sthAnayoga : jenA vaDe sthira thavAya te sthAna. sakaLa zAstromAM prasiddha kAyotsarga, paryakabaMdha, padmAsana vagere cokkasa prakAranA Asana e sthAnayoga che. TUMkamAM te te kriyA daramyAna jALavavAnI cokaksa mudrA e sthAnayoga che. enAthI kAyAnI caMcaLatA aTake che. UrNayoga : UrNa eTale zabda. te te kriyA daramyAna padasaMpadA vagereno khyAla rAkhIne amuka cokkasa prakAre karAto sUtroccArauccArAtA vargo-zabdo e UrNayoga che. AnAthI vacanayoganI caMcaLatA aTake che. arthayoga : caityavaMdanAdi kriyAkALe mudrApUrvaka yogyarIte uccArAtA sUtronA arthamAM ramato raheto nizcayAtmaka-jJAnamaya Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-99 1083 upayoga e arthayoga che. enAthI manoyoganI caMcaLatA aTake che. AlaMbanayoga : pratimA, samavasaraNamAM rahelA prabhujI, aSTaprAtihArya vagere rUpI AlaMbananuM dhyAna e dhyAnayoga che. AnAthI manoyoganI-upayoganI viziSTa sthiratA sadhAya che. anAlaMbanayogaH siddhaparamAtmanA kevalajJAna vagere arUpI guNonuM AlaMbana laIne pravarteluM dhyAna e anAlaMbanayoga che. koI ja rUpI padArtha AlaMbana tarIke na hovAthI Ane anAlaMbanayoga kahevAya che. AmAM viSaya-kaSAyonA koI vikalpa na hovAthI e nirvikalpa hoya che. bAhyakriyA ke bAhyarUpIdravyanuM AlaMbana nathI. mAtra kevalajJAnAdi aMge jJAna-upayoga hoya che. tethI A cinmAtra kahevAya che. upayoganI atyaMta sthiratA hovAthI e samAdhirUpa che. tethI anAlaMbanayoga nirvikalpa cinmAtra samAdhirUpa kahevAya che. have adhyAtma vagere yogo ane sthAnAdiyogono paraspara aMtarbhAva vicArIe. abhyAsa vagere dvArA kSayopazama vadhe eTale adhyAtmayoga bhAvanAyogamAM pariName che. kSayopazama ora vadhatAM vadhatAM amuka mAtrA karatAM vadhI jAya eTale, have bhAvanAyoga dhyAnayogamAM rUpAntarita thaI jAya che. A bAbato jaNAve che ke yogonA adhyAtma vagere bheda zrutanA paryAyazruta vagere bhedanI jema mukhyatayA mAtrAnI apekSAe che. arthAt sAdhakanA jJAna-upayoganI mAtrA vagerethI A bhedo pADelA che. eTale upayoganI mAtrAvRddhithI adhyAtmAdiyoga bhAvanAdi yogamAM pariName che. paNa AvuM sthAnAdiyogamAM saMbhavatuM nathI. sthAnayoga game eTalo vadhe to paNa e UrNayoga ke arthayoga vagere rUpa banI zakato nathI. mATe jaNAya che ke yoganA sthAnAdi bhedo zrutanA akSaradyuta vagere bhedonI jema Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1084 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 mukhyatayA mAtrAnI apekSAe nathI, paNa prakAranI apekSAe che. arthAt A bhedo viSayabhede pADavAmAM AvelA che. A ja kAraNa che ke mAtrAnI apekSAe je adhyAtma yoga che e ja prakAranI apekSAe sthAnayogarUpa paNa hoya zake che, ke UrNa yogarUpa paNa saMbhavI zake che ke arthayogarUpa hovo paNa zakya che. Ane ja bIjI rIte kahIe to sthAnayoga amuka mAtrA sudhI vikasyo hoya to adhyAtmayogarUpa che, enAthI vadhAre mAtrA thAya tyAre bhAvanAyogarUpa che. A ja pramANe UrNa ane artha mATe paNa jANavuM. adhyAtmayoga devasevA, japa, tattvacintana vagere aneka prakAre saMbhave che. devasevA (devapUjA) mukhyatayA kAyikI pravRtti che, mATe eno sthAnayogamAM samAveza thAya che. jApa mukhyatayA vAcika che, mATe eno UrNayogamAM samAveza che. tattvacintana mAnasika pravRttirUpa che. artha paNa sUtranA artha vicAratA javArUpa hovAthI mAnasika che. tethI tattvacintanano arthayogamAM samAveza thAya che. Ama ahIM kAyika vagerenA devasevA vagere eka-eka AcArano ullekha karyo che. Adi zabdathI sAdhu-zrAvakano anya dharmaAcAra paNa samajI levo. eTale ke e prAraMbhikakakSAmAM hoya tyAre adhyAtmayogarUpa jANavo. emAM amukamAtrAthI vadhAre pragati thAya, ane e vizeSa prakAre cittavRttinirodha sahita uttarottara vardhamAna banato jAya evI avasthAmAM pahoMce tyArathI bhAvanAyogarUpa jANavo. bIjI rIte, jemAM mudrA vagere kAyikI dharmapravRttinI mukhyatA hoya te sthAnayogarUpa jANavo. ema vAcikI ne mAnasika pravRtinI mukhyatA jemAM hoya te kramazaH UrNayogane arthayogarUpa jANavA. A devasevA vageremAM praNidhAna vagere Azayo to bhaLelA hovA ja joIe. to ja e adhyAtma vagere yogasvarUpa bane, anyathA nahIM-A vAta sarvatra jANavI. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-99 1085 jeno vAraMvAra abhyAsa (bhAvanA) karavAno hoya te bhAvya kahevAya. arthAt ahIM devasevA vagere bhAvya che, mATe bhAvanAyogano paNa sthAnAdimAM ja antarbhAva che. AmAM e paNa samajavA jevuM che ke pahelAM devasevA zaru karI... abhyAsa vadhatAM e adhyAtmayogamAMthI bhAvanAyogamAM AvI gaI, ne e daramyAna jApa navo zaru karyo. tethIe haju adhyAtmayoganI kakSAmAM ja hoya evuM saMbhavita che. arthAt eka anuSThAna bhAvanAyoganI kakSAnuM thaI jAya to anya anuSThAno paNa bhAvanAyoganI kakSAvALA ja hoya evo niyama nathI. eTalu kharuM ke eka sAdhanAnA abhyAsadvA2A sAdhelo vikAsa anyasAdhanAmAM alpaprayAse paNa vikAsa thaI jAya evI bhUmikA ghaDI ApavAnI khUba zakyatA dharAve che. trIjo dhyAnayoga AlaMbanayogamAM antarbhUta thAya che. sAmAnyathI sUtra, artha ane pratimAdi. A traNe AlaMbana tarIke prasiddha che. eTale sUtroccAranA AlaMbane cittavRttinA vadhAre viziSTa nirodhapUrvaka cittanI evI ekAgratA keLavAya ke je dhyAna' svarUpa bane, arthAt uccArAtA sUtrane ja dhyeya tarIke rAkhIne evo sthira upayoga pravarte ke je dhyAna' svarUpa bane, te sUtrAlaMbane pravartelo dhyAnayoga che. eTale ke askhalita-yathAyogya sUtroccAra e UrNayoga che ane emAM thayelI, dhyAnanI UMcAine AMbatI upayoganI sthiratA e dhyAnayoga che ane e ja AlaMbanayoga paNa che. A ja rIte artha ane pratimAnA AlaMbane thato dhyAnayoga paNa jANavo. zaMkA-pratimA to eka che ne sthira che. enA AlaMbane upayoganI sthiratA thavAthI sthirapradIpa sadezatA Ave paNa sUtroccAramAM to uccArAtA zabdo badalAyA karavAthI upayoga paNa badalAyA kare che. to sthirapradIpa sadezatA zI rIte ? samAdhAna-pradIpamAM paNa tela badalAtuM rahevAnA kAraNe jyota Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1086 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 badalAtI rahe che. chatAM jyota tarIke jyota eka sarakhI rahe che. mATe pradIpa sthira kahevAya che. ema uccArAtA varNo badalAtA hovA chatAM zabda upayoga tarIke zabda upayoga eka rahe che. askhalitapaNe thatA sUtroccAra daramyAna layabaddha rIte varNonI dhArA cAle che. ane enI sAthe e ja rIte layabaddharIte upayoganI paNa dhArA cAle che. vacamAM kyAMya uccAryamANa varNa sivAyanA anya koI viSayano upayoga AvIne A layabaddha dhArAne vikSipta karato nathI. eTale pratikSaNa bhinna bhinna jyota hovA chatAM pavananI koI jhapaTa na lAgavAthI jyotanI dhArA eka sarakhI vahe-kyAMya vikSipta na thAya to sthirapradIpa kahevAya che tema prastutamAM paNa upayogAntararUpa pavananI jhapaTa lAgatI na hovAthI upayogadhArA sthira pradIpatulya rahe ja che. A ja rIte uccArAtA zabdo badalAtA rahetA hovAthI eno artha paNa badalAto rahevA chatAM artha viSayaka upayoganI layabaddhadhArA jo upayogAntarathI vikSipta thatI nathI to e sthira pradIpatulya che ja. TheTha zukladhyAnanA prathama pAyA sudhI saMcaraNa batAvyuM che to ahIM dhyeyarUpa varNa ke artha para upayoganuM (ciMtananuM) saMcaraNa thatuM hovA mAtrathI dhyAnarUpatA bAdhita thaI jatI nathI. athavA A sthAnayoga vagereno anya rIte paNa adhyAtmayoga vageremAM antarbhAva zakya che e have ApaNe AgAmI lekhamAM joIzuM. parabhAvamAM jAo eTale AtmAno parAbhava. AtmA parAyI cIjomAM rasa le enuM nAma pApa. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoganA adhyAtma, bhAvanA, lekhAMka dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya... ema pAMca bheda jema batAvyA che ema -, 100 anya vivakSAthI sthAna, UrNa, artha, AlaMbana ane anAlaMbana... ema pAMca bhedo paNa darzAvavAmAM AvyA che. vaLI A banneno vAstavika prAraMbha dezavirati guNaThANethI darzAvelo che ne vyavahArathI prAraMbha apunabaMdhaka jIvathI darzAvela che. eTale ke bannenA svAmI eka che. eTale prazna Ubho thayo ke A adhyAtma vagere yogono ane sthAnaUrNa vagere yogono paraspara aMtarbhAva thAya che ? A praznano javAba hAmAM che, ke hA, e aMtarbhAva thAya che. emAM eka rIte e aMtarbhAva gayA lekhamAM ApaNe joI gayA. athavA bIjI rIte A aMtarbhAva kaI rIte thAya che? e ApaNe A lekhamAM joIzuM. A ApaNI lekhamALAno 100 mo lekha che. kalikuMDa tIrthoddhAraka pUjya AcAryadeva zrImadvijaya rAjendrasUrIzvarajI ma. sA. nI sAtatya pUrvakanI premALa AgrahapUrvakanI tAttvika lekhamALAnI ugharANInA prabhAve A lekhamALAno prAraMbha karyo.. vAcakonA suMdara pratibhAva, tattvajijJAsuo dvArA lekhonI cAtaka DoLe jovAtI rAha... vagere jANavA maLatI vAto dvArA utsAha akhaMDa rahyo... lekho lakhAtA rahyA. ne lakhAtA lakhAtA Aje somA lekha sudhI pahoMcI javAyuM che. sva. pUjya AcArya bhagavaMtane vaMdanA ane vAcakone dhanyavAda. have paraspara aMtarbhAva bIjI rIte vicArIe. sudRDhapayattavAvAraNaM Niroho va vijjamANANaM / jhANaM karaNANa mayaM Na hu cittaNiroha mittAgaM // vi..bha. rU07zA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1088 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 zrI vizeSAvazyakabhASyamAM A je jaNAvyuM che ke - "cittano nirodha e ja mAtra dhyAna che evuM nathI. paNa mana-vacana-kAyA... A traNe karaNono atyanta daDha prayatna pUrvakano vyApAra (arthAt atyanta niyatrita ISTa vyApAra) e paNa dhyAna che, ne (teramA guNaThANAnA aMte) vidyamAna evA mana-vacana-kAyA (nA yogo) no je nirodha karavAmAM Ave che te paNa dhyAna che." Ane anusarIne vicArIe to Avo artha paNa maLI zake che - caityavandanAdi anuSThAna anekazaH karAtuM hoya che. emAMthI jeTalI vAra mudrA jALavavAthI ne e mudrA jALavavAmAM jeTalI sUkSma cokasAI rAkhavAthI A mudrA jALavavArUpa sthAnayoga adhyAtmayoga rUpa bane che enA karatAM vadhAre vAra mudrA jALavavAthI ne vadhAre sUkSmatApUrvaka mudrA jALavavAthI e bhAvanAyogarUpa bane che. mudrA jALavavAnI A ja sUkSmatA jyAre vadhAre AgaLa vadhe che ne tethI e zrI vizeSAvazyaka bhASyamAM kahela sudaDha prayatna pUrvakanA vyApArarUpa bane che tyAre A atyanta coksAI pUrvakanI mudrA svarUpa sthAnayoga dhyAnayogarUpatAne pAme che. A ja pramANe sUtroccAramAM udAttAdino khyAla, saMpadA vagereno khyAla... hInAkSarAdi na thAya eno khyAla... A badho khyAla jema vadhune vadhuvAra rakhAto jAya tathA vadhune vadhu sUkSmatApUrvakano rakhAto jAya ema UrNayoga kramazaH adhyAtma-bhAvanA-yogarUpatAne oLaMgI dhyAnayogarUpatAne pAme che. A ja pramANe arthayoga mATe paNa jANavuM. eTale ke, uccArAtA sUtranA arthamAM kyAMka kyAMka upayoga rakhAya to e adhyAtmakakSAno arthayo. e upayoga vadhato jAya... sUkSma cokasAIvALo banato jAya eTale bhAvanAyoga kakSAno arthayoga. ane jyAre e upayoga sthirapradIpatulya bane tyArathI dhyAnayogakakSAno arthayoga. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-100 1089 alabatta yogaviMzikA granthanI vRttimAM vRttikArazrI upAdhyAyajI mahArAje adhyAtma ane bhAvanAno ja sthAnAdimAM antarbhAva batAvyo che, dhyAnano nahIM, dhyAnano to mAtra AlaMbanayogamAM ja antarbhAva jaNAvyo che. paNa eno artha evo na karavo ke sthAnAdi dhyAnayogarUpa na banI zake... kAraNa ke zrI upAdhyAyajI mahArAje cittanI ekAgratA (cittanirodha) e dhyAna evo je pracalita artha che ene najaramAM rAkhIne A pramANe kahyuM che. eTale ja dhyAnayoganI vyAkhyAmAM paNa teo e prazasta eka padArtha aMge sUkSmaupayogayukta sthiracitta e dhyAna ema jaNAvyuM che. tema chatAM, e yogaviMzikAgranthanI ja 19mI gAthAnI vRttimAM 'kevalI bhagavaMtane sAlaMbanayoga hoto nathI.' A bAbatanI siddhi karavA mATe teozrIe karaNono sudRDha vyApAra ane nirodha... A banne prakAranA dhyAnano niSedha jaNAvyo che. Azaya e che ke prastutamAM antarbhAvanA adhikAramAM teozrInA je zabdo che tenA parathI dhyAnano AlaMbana yogamAM samAveza jema jaNAya che tema sAlaMbanayogano mAtra dhyAnayogamAM ja samAveza jaNAya che, kAraNake adhyAtma ane bhAvanAyogano sthAna, UrNa ane arthamAM samAveza karyo che. paNa AlaMbanamAM nathI karyo. eTale spaSTa che ke AlaMbanayoga mAtra dhyAnayogamAM samAviSTa che. eTale vRttikA2e sayogI kevalI bhagavaMtamAM sAlaMbanayogano niSedha karavA mATe mAtra dhyAnayogano niSedha karavo ja Avazyaka che. eTale ke prazaAkArthaviSayaka sUkSmopayogayukta cittano ja niSedha karavo Avazyaka che. ne kevalImAM evuM citta (bhAvamana) hotuM nathI e to spaSTa che ja. chatAM vRttikAre A saraLa niSedha na karatAM sudRDha prayatnavALo vyApAra ane yoganirodha e bannenA niSedha dvArA dhyAnayogano-sAlaMbanayogano niSedha karyo che. eTale jaNAya che ke sudRDha prayatna vyApAra paNa teozrIne dhyAnayoga tarIke mAnya che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1090 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 eTale gayA lekhamAM je artha karyo hato ene anusarIe to sUtranA AlaMbane sUkSmopayogavALuM sthiracitta e dhyAnayoga ne e ja sAlaMbana yoga... paNa bIjo artha A lekhamAM je kahyo che tene anusarIe to daDha prayatnapUrvaka je suniyaMtrita sUtroccAra karAya e sUtroccAra ja dhyAnayoga ane UrNayoga. ema zarIranI suniyatrita mudrA vagere dhyAnayoga ne sthAnayoga... (e dhyAna rAkhavuM ke ahIM varNa ke mudrA aMge upayoganI sthiratAnI vAta nathI, mATe A AlaMbanayogarUpa nathI.) sUtranA arthanA upayogamAM cittanI sthiratA e dhyAnayoga ne arthayoga. (arthane AlaMbana tarIke laIe tyAre A AlaMbanayoga paNa banI zake.) pratimAdi AlaMbanane anusarIne thayelI sUkSmaupayogavALA cittanI sthiratA e dhyAnayoga ke AlaMbanayoga. samatAyoga ane vRttisaMkSaya... A beno tadanyayogamAM antarbhAva che, te A rIte-samatAyogamAM ISTatva-aniSTatva saMjJAno parihAra hoya che. chadmasthajIva paNa jene rAga-dveSa tarIke saMvedI zake evA vyakta rAga-dveSa pramattaguNaThANA sudhI saMbhavI zake che ne e ja upasthita padArthamAM ISTatva-aniSTatvanI kalpanA karAve che. apramattaguNaThANe evA rAga-dveSa na hovAthI ISTatva-aniSTatvanI kalpanA paNa hotI nathI. mATe samatAyoga apramattajIvone ja hoya che. apramattatA sAtame guNaThANe tathA zreNimAM AThame vagere guNaThANe hoya che. "kSapakazreNimAM sAmarthyayoga je hoya che e tattvataH anAlaMbanayoga che, tathA rAga-dveSajanya vikalpo jemanA virAma pAmyA che evA jinakalpika vagere apramatta jIvone paNa aMzata: (upacArathI) anAlaMbanayoga hoya che. tathA, je tattvataH anAlaMbanayoga che tenI mohasAgarataraNa, kSapakazreNinI pUrNAhUti, kevalajJAna, ayogI avasthA ane nirvANa A phaLa paraMparA che." Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-100 1091 AvuM badhuM je nirUpaNa yogaviMzikA granthamAM karyuM che tenAthI jaNAya che ke prAraMbhika (sAtame guNaThANe) ja samatAyoga hoya che teno upacarita anAlaMbanayogamAM antarbhAva che. AgaLa vadhelo samatAyoga (zreNimAM je hoya che te) tattvataH anAlabaMna yoga che. bIjI rIte kahIe to sahaja samatA, yoganI sAtamI dRSTimAM hoya che ne tyAM anAsaMgayoga hovo yogadRSTisamuccayanI 175mI gAthAmAM kahyo che. A anAsaMgayoga e ja carama anAlaMbana yoga che ema yogaviMzikAnI ja 18mI gAthAmAM kahyuM che. mATe jaNAya che ke samatAyogano anAlaMbanayogamAM antarbhAva che. tathA kevalajJAna temaja yoganirodhakALe je vRttisaMkSaya che tenuM anAlaMbanayoga e kAraNa che. eTale vRttisaMkSayAtmaka kAryamAM anAlaMbana yogAtmaka kAraNano upacAra karIne ene paNa 'anAlaMbanayoga' tarIke kahI zakAya che. eTale A rIte eno antarbhAva paNa anAlaMbanayogamAM thAya che. Ama adhyAtmayoga vagereno antarbhAva sthAnAdiyogamAM thAya che, ane eTale ja yogaviMzikA granthamAM sthAnAdiyoga mATe je kahyuM che te yathAsaMbhava adhyAtmayoga vagere mATe paNa samajI zakAya che. te A rIte jANavuM - dezaviratiguNaThANuM pAmyA na hovA chatAM jeo vyavahArathI vratadhArI che ne zrAddhadharmamAM rahelA che.. ema sarvaviratiguNaThANuM (chaThThuM-sAtamuM) vastutaH pAmyA na hovA chatAM jeoe dIkSA lIdhI che ne vyavahArathI saMyamajIvanamAM rahyA che. AvA jIvo je tattvaciMtana vagere kare che te cAritra na hovAnA kAraNe 'adhyAtmayoga' vagererUpa na hovA chatAM e yoganA bIjabhUta to che ja. vyavahAranayane kAraNamAM kAryano upacAra mAnya che. eTale e nayayoganA bIjamAM yogano upacAra karIne AvA jIvonA tattvaciMtanAdine paNa 'adhyAtmayoga' tarIke svIkAre che ne tethI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1092 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 apunarbaMdhaka tathA aviratasamyaktvI jIvone paNa yoganA svAmI mAne che. jyAre nizcayanaya ema mAne che ke cAritra ane tattvasaMvedana e ja mokSamArga che, je AmAM aMtarbhUta thAya evA tattvaciMtanacaityavaMdanAdi ja yogarUpa che. eTale cAritrIjIvone ja yoga hoya che, apunarbaMdhaka ane samyaktvIne to e mAtra yogabIjarUpa che, paNa yogarUpa nathI. eTale nizcayanaya deza-sarvacAritrIne ja yoganA svAmI mAne che. AmAM nizcayanayano Avo Azaya che ke - ApaNe pUrve jJAnanA viSayapratibhAsa, AtmapariNatimat ane tattvasaMvedana ema traNa prakA2 joI gayA chIe. je TUMkamAM AvA che padArthanA rUpa, rasa vagere viSayano ja jemAM pratibhAsa thAya, paNa heyatvAdi na bhAse e viSayapratibhAsa jJAna che. A mithyAdaSTijIvone hoya che. upasthita padArthanA heyatvAdi paNa bhAse kharA, chatAM, e mujabanA tyAga vagere na thAya e AtmapariNatimam jJAna che. A avirata samyagdaSTijIvone hoya che. jyAre heyatvena bodha thAya ne eno tyAga paNa thAya... Avo bodha tattvasaMvedana kahevAya che. e cAritrIjIvone hoya che. Azaya e che ke viSaya-kaSAyAdi aMge 'A varjya che' evuM saMvedana e varjyatA pariNAma che. ane 'huM A viSayAdi varjI' evuM saMvedana e varjanApariNAma che. varjanApariNAma e tattvasaMvedana che. ne A pariNAma jene che e viSayAdi varjavAno ja che. A varjavAnI kriyA e cAritra che. mATe A pariNAma cAritrIne ja hoya che. varjanA pariNAma paNa na hoya evo bodha e viSayapratibhAsajJAna che. samya varzana-jJAna-pAritrANi mokSamArga: arthAt darzana-jJAna ane cAritra samudita hoya to mokSamArga rUpa che, mokSanA kAraNabhUta che... vaLI cAritranI hAjarImAM je jJAna hoya te upara jaNAvyA mujaba 'tattvasaMvedana' che. mATe ahIM mokSanA kAraNa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-100 1093 tarIke cAritra ane tattvasaMvedana kahyA che. cAritrInA tattvaciMtanAdi ja mokSakAraNabhUta cAritra-tattvasaMvedanamAM antabhUta thAya che, apunabaMdhakAdine to cAritra ke tattvasaMvedana e bemAMthI ekeya saMbhavita na hovAthI eno dharmavyApAra cAritra-tattvasaMvedana svarUpa banatA nathI. arthAt A bemAM antabhUta thatA nathI. mATe cAritrInA tattvaciMtanAdi ja "yoga che, anyanA nahIM, ema nizcayanaya kahe che. apunarbandhaka tathA avirata samyaktInA tattvacintanAdi A cAritratattvasaMvedananA bIjarUpa hovAthI "yogabIja che, ema nizcayanaya kahe che. vyavahAranaya to A yogabIjane paNa upacArathI "yoga" rUpe svIkAre che. mATe enA mate apunarbandhaka vagere badhA yoganA svAmI che. eTale ke apunabaMdhakajIva tathA aviratasamyagdaSTi jIvane A adhyAtma ane bhAvanArUpa yoga vyavahArathI tAttvika hoya che. jyAre sabaMdhaka, dvibaMdhaka vagere jIvonA te azuddhapariNAmanA kAraNe nizcaya ke vyavahArathI yoga rUpa nathI, paNa yogAbhAsa che e jANavuM. ahIM Azaya e che ke apunarbandhakAdinA tattvaciMtanAdi yoganA kAraNabhUta che, mATe kAryabhUta yogano emAM upacAra karIne jo ene "yoga" kahevAya che, to pachI e "tAttvika yoga zI rIte kahevAya ? AvI saMbhavita zaMkAne nirmULa karavA mATe kAraNa paNa kathaMcit kAryarUpa hoya che e vAta ahIM hetu tarIke jANavI. upAdAna kAraNane kathaMcit kAryarUpe kahevAmAM kazo vAMdho hoto nathI. taMtu kathaMcit "paTa' rUpa che ja, mRtpiDa (= mATIno piMDo) kathaMcit "ghaTa' rUpa che ja, kAraNake taMtu ane mRtpiDa ja paTa ane ghaTa rUpe pariNamatA hoya che. taMtune "paTa' rUpe kahevA e kAraNamAM kAryano upacAra hovAthI upacarita hovA chatAM, dravyArthikanaye to e vastutaH "paTa' che ja. mATe e naye e "tAttvika paTa' paNa che ja. A ja rIte Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1094 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 prastutamAM jANavuM. paNa samRdbandhakAdinA tattvaciMtanAdi AvA paNa hotA nathI, kAraNake veSa, ceSTA, bhASA vagere hovA chatAM kaMIka zraddhALutA vagere bhAvaleza paNa na hovAnA kAraNe yogamAM pariNamatA nathI. mATe, tattvaciMtanAdino bAhya dekhAva hovA mAtranA kAraNe azuddha vyavahArathI upacAra karI ene koI 'yoga' rUpe kahe to paNa e atAttvika che. e yogAbhAsa che. arthAt mAtra yogano AbhAsa=dekhAva che, vAstavika yogatva ke yogakAraNatva... kazuM nathI. e to prAyaH pratyapAyaphalaka hoya che. AvA atAttvika yogathI apunarbandhakAdinA yogane judA pADavA ahIM 'tAttvika' ema kahyuM che. Ama, pAMcamA vagere guNaThANAne nahIM pAmelA zrAvakAdi paNa jo apunarbandhakAdi avasthA pAmelA hoya to emanA tattvaciMtanAdi yoganuM kAraNa banatA hovAnA kAraNe niSphaLa nathI, e rahasya jANavuM. A vAta AgaLa ogaNIsamI yogaviveka dvAtriMzikAmAM Avaze. vaLI yogaviMzikA granthamAM sthAnAdiyoganA icchA, pravRtti, sthira ane siddhi ema cAra bheda darzAvyA che. (prastuta granthamAM ogaNIsamI batrIzImAM yamanA A icchAyama, pravRttiyama vagere rUpe cAra bheda darzAvavAnA che.) vaLI adhyAtmayoga vagereno sthAnAdiyogamAM paraspara aMtarbhAva thAya che e ApaNe joI gayA chIe. eTale jaNAya che ke adhyAtmayogavagerenA paNa icchA, pravRtti vagere bheda vicArI zakAya che te vicAra Avo karI zakAya-- nirdabha icchApUrvaka adhyAtmAdiyoganuM je sevana thAya te adhyAtmAdi yogano icchAbheda che. AmAM icchA evI joIe ke je adhyAtma vagere yogane pAmelA yogIonI kathA sAMbhaLavAmAM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-18, lekhAMka-100 1095 prItivALI hoya, vidhinuM pAlana karanArA pratye bahumAnAdigarbhita pariNAmane dhAraNa karanArI hoya tathA potAnA ullAsa pramANe thoDo ghaNo paNa prayatna karAve ne AgaLa vadhatAM vadhatAM yathAzakti prayatna karAve evA viziSTa pariNAmane dhAraNa karanArI hoya. * aMgasAkalya (= kAraNasAmagrInI paripUrNatA) hoya ane vayaMtizaya hoya.. A be kAraNe yathAvihitapaNe = zAstravidhAnanuM jarAya ullaMghana na thAya e rIte upazamanI pradhAnatApUrvaka thatuM adhyAtmAdiyogonuM sevana e adhyAtmAdi yogano pravRttibheda che. pravRttibhedanI jema ja sarvatra upazamapradhAnapaNe thatuM adhyAtmAdinuM sevana jo jaghanya, madhyama ane utkRSTa vijJasvarUpa bAdhakanI cintArahita paNe thatuM hoya to e adhyAtmAdiyogano sthiratAbheda che. pravRttibheda bAdhakacintAthI sahita hoya che jyAre A bAdhaka cintAno pratighAta thavAthI ke vizeSa prakAranI vizuddhivazAt bAdhaka cintA UbhI ja thatI na hovAthI bAdhaka ciMtArahita hoya che. adhyAtma-bhAvanA vagere potAnAmAM vizeSa prakAranA upazama vagere phaLane utpanna kare ane enI sAthe ja jeo adhyAtmAdi yogathI zUnya che evA paNa svasaMnihita jIvomAM te adhyAtmAdinI siddhi karavA dvArA paragata svasadazaphaLa saMpAdaka bane ane e rIte parArtha sAdhaka bane... A kakSAe pahoMceluM adhyAtmAdinuM sevana e siddhiyoga che. adhyAtma, bhAvanA, dhyAna ane samatA A cAra yogo A ja kramamAM uttarottara vizuddha hoya che. eTale ke adhyAtmayoganA jaghanya sthAna karatAM bhAvanAyoganuM jaghanyasthAna vizuddha hoya che. enA karatAM dhyAnayoganuM jaghanyasthAna vizuddha hoya che. enA karatAM samatAyoganuM jaghanya sthAna vizuddha hoya che. ema, adhyAtmayoganA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1096 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 utkRSTasthAna karatAM bhAvanAyoganuM utkRSTasthAna vizuddha hoya che. e ja rIte dhyAna ane samatAyoganAM utkRSTasthAna uttarottara vizuddha hoya che. paNa adhyAtmanA utkRSTa karatAM bhAvanAnuM jaghanya vizuddha che evuM nathI, paNa ochuM vizuddha che. eTale hakIkata e che ke, pahelAM adhyAtmayoga zaru thAya. pachI abhyAsa vadhatAM bhAvanAyoga paNa cAlu thAya. ane adhyAtma-bhAvanA banne prakarSa tarapha vadhatA jAya. pachI dhyAnayoga Ave. havethI traNe prakarSa tarapha cAle. ane pachI samatAyoga Ave eTale cAre yogo sAthe cAle. samatAnA prakarSamAM cAreno prakarSa hoya che. anyatra granthamAM kRSNalezyAnA vizuddhasthAna karatAM zuklalezyAnA jaghanyasthAnane ochuM vizuddha hovuM jaNAvyuM che. ema prastutamAM jANavuM. eTale ja yogaviMzikA graMthanI vRttimAM kSapakazreNine mAtra samatAyoganA prakarSathI garbhita AzayavizeSarUpe na kahetAM adhyAtma vagere badhA yoganA prakarSathI garbhita AzayarUpe kahelI che. Ama ApaNI lekhamALAno A 100mo lekha pUro thayo ne sAthe sAthe aDhAramI yogabhedadvAtriMzikA paNa pUrNa thaI. AgAmI lekhathI ogaNIzamI yogaviveka dvAtriMzikAnI vicAraNAno prAraMbha karIzuM. koipaNa pudgalanI Asakti jIvane parAdhIna banAve che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka 101 yoganA adhyAtma vagere bhedonI vicAraNA aDhAramI yogabhedabatrIzImAM joI. have yoganA ja judI judI vivekSAthI avAMtara judA judA 'bhedone jaNAvavA dvArA eno viveka karavAno che. e A ogaNIzamI yogavivekAtrizikAmAM karavAmAM Avaze. 1444 granthonA praNetA zrImAnuharibhadrasUri mahArAje zrIyogadaSTisamuccayagranthamAM icchAyoga vagerenuM nirUpaNa kareluM che. enA AdhAre granthakAre prastuta batrIzInI racanA karI che. A yoga icchAyoga, zAstrayoga (vacanayoga) ane sAmarthyayoga ema traNa prakAre paNa che evuM yoganA jANakAro kahe che. hA, e nirdabhapaNe karAto hovo joIe. eTale ke emAM sArA dekhAvuM... vAha vAha... prazaMsA-prabhAvanA vagere rUpa, AtmakalyANa sivAyanuM koIpaNa prayojana hovuM na joIe. jo e hoya to je caityavaMdana vagere anuSThAna karAya che te "yoga nathI, paNa yogabhAsa che, eTale eno kayA avAMtarabhedamAM samAveza thAya ? e vicAravAno prazna ja raheto nathI. icchAyoga vagere traNamAMthI sauprathama icchAyogane jaNAve che. tevA prakArano kSayopazama na hovA chatAM nirdabhapaNe ja karavAnI jenI icchA che, jeNe artha eTale ke Agamane sAMbhaLela che, je jJAnI che eTale ke caityavaMdanAdi je anuSThAna karavAnuM che. tenuM vidhi-kALa vagere rUpa svarUpa jeNe jANeluM che ane chatAM je pramAdI che = vikathA vagere pramAdavALo che teno kAlAdithI vikala = adhUro caityavaMdanAdi vyApArarUpa yoga icchAyoga kahevAyela che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 (1) mohanIyakarmano evo kSayopazama ke je zAstrayoga ke sAmarthyayogano prayojaka bane tevo kSayopazama nathI. tema chatAM, eTalo kSayopazama to che ja ke jethI caityavaMdanAdi anuSThAna karavAnI nirdabha icchA pragaTa thayelI che. icchAmAM koI bhautika apekSArUpa upAdhi ghusI na jAya e mATe mohanIyano kSayopazama jarUrI bane che e jANavuM. pramAdanA kAraNe dareka aMzamAM vidhi vagerethI vikala evA paNa anuSThAnane yogarUpa banAvanAra koI hoya to e A nirupAdhika icchA che. eTale ke A anuSThAnane 'yoga' banAvavAmAM siMhaphALo A icchAno che. mATe Ane icchAyoga kahevAya che. jema jema A icchA prabaLa thatI jAya che tema tema icchAnI A prabaLatA ja vikathAdi pramAdane ghaTADavA dvArA kAlAdinI vikalatAne ghaTADatI jAya che ne tethI icchAyoganI kakSA sudharatI jAya che, je sudharatAM sudharatAM kALAntare zAstrayogamAM pariName che. 1098 (2) AgamazAstrane sAMbhaLela che eTale ja enA dvArA caityavaMdanAdi anuSThAnanA kALa-vidhi vagerenI jANakArI maLelI che mATe jJAnI paNa che ja. Avo jJAnI paNa jo pramAdavaza vidhivikala anuSThAna kare to e icchAyoga che. AmAM rahelo paNa zabda e sUcave che ke jeNe AgamazAstra sAMbhaLyA nathI, athavA sAMbhaLyA hovA chatAM samajaNa na paDavAthI bodha thayo nathI, athavA zravaNakALe bodha hovA chatAM anuSThAnakALe smRti na hovAthI jANakArI nathI, evA jIvanuM paNa pramAdavaza thayela vidhivikala anuSThAna icchAyoga che. (3) pramAdI... veLA-vidhi vagerenI vikalatA jo pramAdanA kAraNe hoya to icchAyoga jANavo...paNa sAmagrInI ja vikalatAnA kA2Ne e vikalatA hoya to icchAyoga nahIM, paNa zAstrayoga jANavo. arthAt yathAzakti karAtuM anuSThAna zAstrayoga che, eTaluM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-101 1099 paNa je karAtuM nathI... eTaluM karavAmAM paNa pramAda sevAto hoya to anuSThAna icchAyoga jANavuM. pramAda vadhato jAya to jIva yogabhraMza tarapha AgaLa vadhato jAya che, ane pramAda ghaTato jAya to jIva zAstrayoga tarapha AgaLa vadhato jAya che. (4) icchAnI pradhAnatA hovA chatAM, mAtra icchA hovI e yoga nathI. kAraNa ke "mokSano hetubhUta vyApAra e yoga' AvI vyAkhyA hovAthI caityavaMdanAdi vyApAra to joIe ja. tathA pramAdanI paravazatA che eTale zAstramAM kahyA mujaba caityavaMdanAdi nathI thatuM, paNa potAnI jevI jeTalI IcchA hoya e mujaba thAya che. mATe paNa icchAnI pradhAnatA che. emAM paNa icchA mujaba vyApAra to joIe ja. zaMkA - pratikramaNa vagere rUpa mukhya anuSThAna pramAdayukta hoya, paNa emAMnA ekAda kAussagna vagere rUpa peTA anuSThAna barAbara vidhipUrvaka karavAmAM Avela hoya to e peTA anuSThAna zAstrayogarUpa bane ? samAdhAna - AkhuM anuSThAne jo icchAyoga che to enuM avAMtara ekAda anuSThAna vidhipUrNa hovA chatAM icchAyoga ja che, zAstrayoga nathI. AmAM Avo Azaya vicArI zakAya che ke (1) je sAmAnyathI pramAdavALuM ja anuSThAna kare che eno evo ja kSayopazama ghaDAya che. eTale ekAda aMza bAhya prayatnathI saMpUrNa vidhipUrvaka thAya to paNa AMtarika rIte e IcchAyogaprAyogya kSayopazamathI ja janya hovAthI vastutaH icchAyoga ja hoya che. zaMkA - aMdara icchAyoga prAyogya kSayopazama ja hoya to bahAra pramAdazUnya anuSThAna thAya ? e kSayopazama pramAdayukta anuSThAna ja na karAve ? Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11oo batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 samAdhAna - e kSayopazama to evuM ja anuSThAna karAvavA mathe che, paNa jIva potAnA prayatnapUrvaka pramAdane TALe che ne tethI eTalo aMza pramAdarahita paNe thAya che. jema abhavyAdine to kSayopazama hoto ja nathI, nakaro audayikabhAva ja hoya che. chatAM prayatnapUrvaka e niraticAra saMyama suddhAM pALe che ne ! (2) 1444 graMtha praNetA zrI haribhadrasUri mahArAje yogadaSTisamuccayagranthamAM prAraMbhamAM zrI mahAvIraprabhune navechAyo toDyo. IcchAyogathI namaskAra karIne... ema jaNAvyuM che. namaskAra to eka alpakAlIna anuSThAna che. bhavavirahecchu zrI haribhadrasUri mahArAjA ATaluM anuSThAna to pramAdarahitapaNe vidhipUrNa karI zakatA hatA, ane teozrIe e pramANe karyuM ja haze... chatAM e namaskArano zAstrayogatarIke ullekha karavAmAM teozrIne mRSAvAdarUpa anaucitya bhAse che. eTale teozrI spaSTapaNe sUcavI rahyA che ke jo AkhuM anuSThAna pramAdarahitapaNe karAtuM nathI... to avAMtara koIka nAnuM anuSThAna pramAdarahitapaNe karAya to paNa icchAyoga ja che. ahIM teozrInA AkhA anuSThAna tarIke zrIyogadaSTisamuccayagranthanI racanArUpa anuSThAna paNa laI zakAya che ke teozrInA saMyamajIvanane paNa laI zakAya che. A AkhA anuSThAnamAM potAnA aneka prakAranA pramAdane nihALanArA teozrIne khyAla hato ke AkhuM anuSThAna jo icchAyoga che to viraprabhune namaskAra vagere rUpa avAMtara nAnuM anuSThAna paNa icchAyoga ja bane, zAstrayoga nahIM. mATe eno "zAstrayoga" tarIke ullekha karavo e mRSAvAdahovAthI anucita che. icchAyoga pachI have zAstrayogane vicArIe. je vikathA-nidrA-viSaya-kaSAya vagere pramAdathI rahita apramatta che, amuka prakArano moha dUra thayo hovAthI jenI jinapravacananA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-101 1101 AstikyarUpa zraddhA prabaLa che ane tattvano avabodha vizada che, AvA sAdhake yathAzakti kareluM anuSThAna e zAstrayoga che, kAraNa ke emAM kAlAdithI avikalapaNe zAstravacananuM ArAdhana thayuM hoya che. TUMkamAM, zAstramAM kahela vidhinuM yathAzakti pAlana karavA pUrvaka karAtuM anuSThAna zAsayoga che. AcaraNamAM zAstrokta vidhi karatAM anyathAtva (= judA prakAranuM AcaraNa) cha rIte Ave che - (1) apavAdapada - saMvignagItArtha, kRtayogI (= nirdoSatA jALavavAno jeNe pUrva prayatna karI joyo che te), prabaLakAraNe vidhi karatAM anyathA AcaraNa jaNApUrvaka kare e apavAda che. e paNa mArgarUpa ja hovAthI emAM doSa lAgato nathI. kAraNa na hoya tyAre utsarga ane kAraNa hoya tyAre apavAda... A banne mArgarUpa ja che, ane mArgarUpa che mATe ArAdhanA ja che, virAdhanA nathI. vidhimAM pAMca TakA anyathAtva karavAthI cAle ema hoya to dasa TakA anyathAtva na karavuM... dasa TakA Avazyaka hoya to paMdara TakA na karavuM... A badhuM jayaNA kahevAya che. chabatAvazAt AnA nirNayamAM ochAvattAnA kAraNe jayaNAmAM ochA-vattApaNuM Ave to... tathA avidhi vagere chUTanI sUga UDI na jAya e mATe ApavAdika AcaraNAnI AlocanA karavAmAM Ave che. bAkI saMpUrNa jayaNApAlana hoya to virAdhanA kazI hotI nathI. A kalpikA pratisevanA kahevAya che. (chatAM AlocanA to karavAnI ja hoya, e jANavuM.) (2) anAbhoga - sAmAnyathI AkhA anuSThAna daramyAna yathAyogya vidhino upayoga hoya ne tene anusarIne jALavaNI hoya... chatAM vacce kyAreka anyatra upayoga cAlI javAthI vidhino upayoga na rahe ne kaMika anyathA- AvI jAya te anAbhogathI AveluM anyathAva che. (3) sahasAtkAra - vivakSita avasare vidhino upayoga paNa Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1102 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 che ja, chatAM paristhitivazAt ke tevI paristhitimAM anAdi saMskAravazAt kaMIka anyathAtva Ave jene vAravAnI zakyatA na hoya te sahasAtkArathI AveluM anyathAtva che. TUMkamAM upayoga hovA chatAM acAnaka-ekadama thaI jatuM anyathA- e sahasAtkAra prayukta kahevAya. koIpaNa pratijJAmAM anAbhoga ane sahasAkAra A banne AgAra hoya ja che. eTale A benA kAraNe je anyathAt Ave tenI AgArarUpe chUTa hoya che, mATe e paNa doSakara nIvaDatuM nathI. chatAM jo kALajI jatI rahe ke eno pazcAttApa na thAya to e pramAda-upekSAbedarakArInuM kAraNa bane che. mATe emAM paNa pazcAttApa rAkhavo ane pAchaLathI zakya kALajI rAkhavI. (4) pramAda - sAmAnyathI vidhijALavaNInI icchA hoya. vidhino upayoga paNa hoya, te vidhi pAlananI zakyatA paNa hoya, chatAM viSaya-kaSAya-vikathA-ALasa vagere rUpa pramAdavazAt kaMIka anyathAtva kare te pramAdajanya jANavuM. AmAM jevo khyAla Ave ke A pramAda sevI rahyo chuM ne avidhi karI rahyo chuM... eTale tarata pramAdathI haThI vidhipAlana cAlu karI devuM joIe. tathA pramAdavazAt je avidhi thaI eno pazcAttApa-prAyazcitta karavA joIe. nahIMtara darpamAM jAya. pramAda vadhato rahe to kramazaH darpa-AkuTTi banavAnI saMbhAvanA rahe. (5) darpa - vidhipAlanano mAthe bhAra ja na rAkhe. vidhi pALI to paNa zuM ne na pALI to paNa zuM? badhuM sarakhuM... manamAM Ave tyAre ne Ave eTaluM pALe... bAkI badhI garabaDa... A darpajanya anyathAtva che. Ane dapikA pratisevanA kahevAya che. (6) AkuSTi - udho-viparIta pariNAma e AkuTi che. "tame Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-101 1103 vidhipAlanano Agraha rAkho cho? jAva huM to udhuM ja karavAno... avidhi ja karavAno... mane zuM thavAnuM che ?" AvA badhA viparIta pariNAmathI je anyathAtva kare te AkuSTijanya jANavuM. AmAMthI darpa ane AkuTTijanya avidhidoSa sAnubandha hoya che. (e paNa pAchaLathI tIvra pazcAttApa-prAyazcitta karavAthI niranubandha bane che ane naSTa paNa thaI zake che te jANavuM.) paNa e na karavAmAM Ave to avividoSa sAnubaMdha hovAthI uttarottara vadhato jAya che. eTale zAstrayoga tarapha AgaLa vadhavAnI to koI saMbhAvanA hotI nathI. icchAyoga to e che jene vAraMvAra sevavAthI jIva zAstrayoga tarapha AgaLa vadhato jAya. mATe darpa ke AkuTTithI thayela anuSThAna e icchAyoga paNa nathI. sAmAnyathI haMmezA zAstravihita anuSThAna karanAra (arthAt zAstrayoga jALavanAra) sAdhaka prabaLa kAraNe jayaNApUrvaka je apavAda seve che te apavAdapade zAstravihita ja hovAthI athavA tevI kAraNika avasthAmAM yathAzakti ja hovAthI zAstrayoga ja che, icchAyoga nathI. vaLI je anyathAtva che te pramAdajanya na hovAthI paNa e icchAyoga nathI. e ja rIte anAbhoga ane sahasAtkAramAM paNa e pramAdajanya na hovAthI anuSThAna "icchAyoga' nathI. A banne AgArarUpe sarvatra hovAthI paccakhANanI jema anuSThAna paNa abhaMga rahetuM hovAthI "zAstrayoga banavAmAM kazo vAMdho nathI. zaMkA - zAstrokta vidhi jALavavAnI zakti hovA chatAM vidhi jaLavAtI nathI... to ene zAsrayoga kema kahevAya ? samAdhAna - tamArI vAta sAcI che. chatAM anAbhogasahasAtkArane TALavAnI zakti nathI. eTale enA prabhAve je-jevuM thaI rahyuM che e paNa yathAzakti banavAthI zAstrayoga hovAmAM kazo vAMdho nathI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 eTale nizcita thAya che ke jo anyathAtva (= avidhi) pramAdajanya hoya to ja anuSThAna 'icchAyoga' rUpa bane che. 1104 zaMkA - vidhipAlananI zakti hovA chatAM avidhi kare to e anuSTAnathI lAbha zI rIte thAya ? ane lAbha na thato hoya to ene 'yoga' kema kahevAya ? samAdhAna - zAstrokta vidhinA pAlananI nirdabha icchA che. A eka prakArano vidhipakSapAta che - vidhi bahumAna che - vidhirasikatA che. AnA kAraNe avidhidoSa niranubaMdha bane che. A nirdabha icchA (vidhi bahumAna) ja vastutaH sadanuSThAnarAga ke 'A anuSThAna jinokta che' evI sadbhaktirUpe pariName che. ane enA prabhAve jema jema anuSThAna (bhale avidhivALuM) pharI pharI karAya che tema tema avidhidoSa dUra thato jAya che ne kALAntare avidhidoSa sarvathA nAbuda thai jAya che, jIva zAsrayoga pAme che. anuSThAnano ekAda aMza vidhipUrvaka karavo e alaga vAta che. ne AkhuM anuSThAna vidhipUrvaka karavuM e alaga vAta che. emAM paNa dareka vakhate vidhipUrvaka karavuM e to ghaNI vizeSatAo mAge che. A vizeSatA eTale jhaLahaLatI zraddhA ane paTutara tattvabodha. te te anuSThAnanI jhINI jhINI vidhionI paNa jANakArI... A vidhionA pAlanathI thato lAbha... avidhinA nukazAna... A badhAnI jANakArI e paTutara tattvabodha che. mAtra A jANakArIthI paNa kAma patI jatuM nathI. jANakArI hovA chatAM dRDha zraddhA na hoya to avidhi na paNa TALe. dareka vakhate e TALavAnuM to ja thAya jo zraddhA jhaLahaLatI hoya, mATe A banne joIe. to ja zAstramAM kahela arthanI vidhi vagerenI akhaMDa ArAdhanA thAya che. zaMkA - jeo zAstrayoga pAmI cUkyA che, arthAt jeone = Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnaH batrIzI-19, lekhAMka-101 zeTha haThIsiMga 105 dAvAda. zAstrayogajanaka kSayopazama pragaTI cUkyo che. teo pAchaLathI jo pramAda kare to icchAyoga thAya ke zAsrayoga ? samAdhAna - icchAyoganI vyAkhyAmAM jJAninovi... je pada che enA arthamAM anubhavajJAna paNa lai levAnuM che. eTale ke pUrve anubhava karyo hovA chatAM pAchaLathI je pramAda kare che ene paNa icchAyoga ja che. eTale 14 pUrvadharane pahelAM zAsrayoga hoya. paNa pramAda AvI jAya to icchAyogamAM AvI jAya. eTale jJAnIzrutazAstra-kAlAdinI vikalatA... A badhuM gauNa che, pramAda ja mukhya che je anuSThAnane icchAyoga banAve che. eTale pRthvIcandra-guNasAgarane bAhya vikaLatA hovA chatAM icchAyoga nahoto, sAmarthyayoga-kevalajJAna thayA. prabhuvIra prathama vihAra karI asthikagrAme pahoMcyA tyAre divasa eka prahara nahIM, paNa be ghaDI bAkI hato. to A vihAra e icchAyoga ke zAstrayoga ? ema AcArya dharmakathAmAM vyAvRta hoya ne tethI pratikramaNa moDuM thAya to icchAyoga ke zAstrayoga ? kAraNake pramAda nathI, to icchAyoga zI rIte ? ne kAlAdinI vikalatA che to zAstrayoga zI rIte ? Ano javAba che ke icchAyoga to nathI ja, kAraNake pramAda nathI, tethI e zAstrayoga ja che. enI vyAkhyAmAM 'yathAzakti' pada je rahela che eno artha jema zaktino anatikrama levAno che ema saMyogano anatikrama paNa levAno che. pramAdaupekSAthI vikalatA Ave to ja icchAyoga jANavo. zaMkA graMthamAM to akhaMDaarthanI ArAdhanAthI... eTale ke anuSThAnanI saMpUrNa ArAdhanAthI zAsrayoga kahyo che. pachI vikala = adhurA anuSThAnane zAstrayoga kema kahevAya ? - samAdhAna - varNana karavAnuM hoya tyAre rAjamArganuM varNana karAya che. nAnI galIo - khUNAM-khAMcAnuM nahIM. ema varNana haMmezA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1106 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 utkRSTa anuSThAnanuM = AdarzabhUta anuSThAnanuM karAtuM hoya che. eTale AvA varNana parathI e samajavAnuM hoya che ke zAstrayogamAM ATalo prakarSa AvI zake che. zAstrayogamAM "yathAzakti' kahyuM che eTale jema zaktine gopavavAnI nathI ema zaktinuM ullaMghana paNa karavAnuM nathI. nahIMtara, lAMbA sAthe TUMko jAya mare nahIM to mAMdo thAya... e nyAye, zaktithI vadhAre karavA javAmAM potAnuM niyaMtraNa na rahevAthI vidhipAlananI icchA hovA chatAM zaktine anurUpa vidhipAlana paNa thaI zakatuM nathI. to zAstrayoga to zI rIte thAya? eTale ja apavAdapade apavAdane ja mArga kahela che, utsargane nahIM. siMhaguphAvAsI muninuM vezyAvAsamAM varSAvAsa karavAnuM sAmarthya nahotuM, ne chatAM yUlibhadrajIno cALo karavA gayA to patananI nobata AvI. zivabhUtimAM vastralabdhi ke karapAtralabdhi na hovA chatAM vastrapAtrane choDI daI jinakalpano cALo karavA gayA to nidbhava banyA... ne digaMbara paMtha navo Ubho thayo. asaMgaanuSThAnavALAe bhikSATanAdi anuSThAnakALe zAstravacanone anusaravAnuM hotuM nathI, tema chatAM caMdanagaMdhanyAye zAstravihita anuSThAno ja AtmasAt thayA hovAthI sahaja rIte zAstravihita anuSThAna ja thayA karatuM hovAnA kAraNe e zAstrayoga ja hoya che e jANavuM. vaLI pramAda nathI, mATe IcchAyoga nathI. ema haju apUrva sAmarthya pragaTyuM nathI, kAraNake kSapakazreNi nathI, tethI sAmarthyayoga paNa nathI, mATe paNa pArizeSanyAye e zAstrayoga ja jANavo. Ama, zAstrayoganI vAta joI. have sAmarthyayoganI vAta vicAravAnI che. e ApaNe AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka, yoganA icchAyoga, zAstrayoga ane sAmarthyayoga... ema traNa prakAramAMthI prathama be icchAyoga102 zAstrayoganI vAta gayA lekhamAM joI. 'have A lekhamAM sAmarthyayogane vicArIe. zAstro sAmAnyathI caramaphaLa = mokSa parvata upadeza ApanArA hoya che. eTale ke aMtima phaLa mokSanA upAyane paNa sAmAnyathI jaNAvanArA che. chatAM e mAtra dvArano bodha hoya che, vizeSa hetunuM to mAtra dipradarzana hoya che. kAraNake e hetu zaktinI prabaLatAe pragaTa thato hovAthI eno viSaya zAstrathI para hoya che. Azaya e che ke "A dvAra che, emAMthI A dizAmAM cAlyA jAo... eTale tamArA gaMtavya sthaLe pahoMcI jazo.' A rItano upadeza e dvAranA bodhadvArA dipradarzana karyuM kahevAya. zAstro mokSanA upAyonuM A rIte varNana kare che. caityavaMdana vagere te te anuSThAna amuka samaye karavuM... amuka vidhithI karavuM... vagere zAstro darzAve che. avikalapaNe e rIte karanAra zAstrayoga pAme che. Ane dvAra kahI zakAya. zAstro kahe che ke Ane punaH punaH sAdhavAthI sAmarthyayoga dvArA mokSa maLaze. A diphapradarzana che. zAstrayogane pharI pharI AdaravAthI AtmAnA zakti-sAmarthyakSayopazama vadhatA jAya che. e vadhatAM vadhatAM eTalA vadhe che ke have sAmarthyano visphoTa thAya che. sAmAnyathI dezavirati-sarvavirati (sthavirakalpa-jinakalpa) vagere bhUmikAmAM rahelA jIvo apramattapaNe te te anuSThAnane je rIte karI zake e rItanuM varNana zAstro kare che. arthAt e teonI zaktine anurUpa anuSThAnanuM varNana hoya che. paNa zakti jyAre khUba vadhI gaI che tyAre paNa e rIte ja anuSThAna Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1108 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 karavAmAM to zakti gopavAtI hovAthI e zAstrayoga paNa na rahe. eTale e vakhate to e pracaMDa zaktine anurUpa anuSThAna joIe. kevuM anuSThAna e pracaMDazaktine anurUpa bane e sarvajJabhagavaMto hastAmalakavat jANatA hovA chatAM, e pracaMDazakti pragaTIkaraNanI pUrvabhUmikAmAM rahelA chadmasthonI e samajI zakavAnI bhUmikA na hovAthI enuM zAstromAM varNana thatuM nathI. mATe e vANIno viSaya nathI. mATe e zAstrAtIta che. A ja vAtane bIjI rIte samajIe. siddhinAM badhAM ja kAraNo badhI rIte zAstrathI ja jo jaNAI jatAM hoya to zrotA jIva enA zravaNamAtrathI sarvajJa banI jAya. A vAtane siddha karavA granthakAre traNa hetuo ApyA che. (1) siddhinAM sarva kAraNonuM jJAna thAya eTale sarvajJatAnI siddhi karI ApanAra utkRSTakAraNanuM jJAna paNa thaI ja gayuM hoya. vaLI e thAya eTale (2) svarUpa AcaraNa (ramaNatA) rUpa cAritra prApta thavAmAM paNa koI vilaMba na rahe ane (3) siddhinA sarva upAyonuM jJAna sarvajJatAne vyApya che. AmAM Azaya e che ke zAstrayogane sAdhanAra tIvrazraddhAvALo hoya che. e AvI gayuM che. vaLI viziSTa apramattatA vagara zAstrayoganuM sAtatyapUrNa AcaraNa zakya nathI. eTale ke e vidhi-vidhAnane sAdhI levA atyaMta ullasita-apramatta hoya che. vaLI siddhipadano abhilASaka to che ja. eTale AvA jIvane to zAstramAMthI ja siddhinA badhA kAraNo jo jaNAI jAya to e jIva e kAraNone ajamAvyA vagara rahe ja nahIM ne ! jo sarvajJatAne sAdhavAno amuka aMza paNa ajJAta raheto hoya to e dRSTie e upAyamAM zAstrAtItatva AvI ja gayuM. ane jo koI ja aMza ajJAta na raheto hoya to badhA ja aMzone sevI levAthI sarvajJatA AvavI ja joIe. siddhinA sarvotuonuM sarvathA jJAna tyAre thayuM kahevAya ke Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-102 1109 jyAre sarvajJatAnI siddhine bIjI ja kSaNe karI Ape evA utkRSTa hetunuM = evA nirmaLatama adhyavasAyanuM anubhavAtmaka saMvedana paNa thai jAya. have A jo thai jAya to bIjI kSaNe kevaLajJAna thavuM ja joIe. vaLI A jJAna tattvasaMvedanAtmaka hovuM paNa jarUrI che. tethI e tadanurUpa svarUparamaNatAsvarUpa cAritrane paNa kheMcI ja lAve, eTale ke e cAritrane paNa vilaMba na hovAthI sarvajJatA kema na Ave? vaLI, jyAM jyAM siddhinA sarvaupAyanuM sarvathA jJAna hoya tyAM tyAM sarvajJatA hoya evI vyApti hovAthI paNa jo zAsrazravaNathI ja sarvaupAyajJAna thaI jatuM hoya to sarvajJatA paNa thavI ja joIe. paNa e thatI nathI. mATe jaNAya che ke zAsrazravaNathI sarva upAyonuM jJAna zakya nathI. eTale ja sAmarthyayoga nAmanA upAyanuM jJAna paNa zakya nathI, arthAt e zAsrAtikrAntagocara che. prazna H Aja sudhImAM anaMtAjIvo sarvajJa banI cUkyA che. vaLI sarvajJatAno amogha upAya sAmarthyayoga che. eTale e jIvoe e upAya ajamAvyo ja hovo joIe. upAya to, to ja ajamAvI zakAya jo eno bodha hoya. vaLI A bodha zAstrajJAnathI to thato nathI. to zenAthI thAya che ? uttara H A sAmarthya nAmanA yogano bodha prAtibhajJAnathI thAya che. sarvajJatAnA kAraNabhUta A yoga mArgAnusArI prakRSTa Uhano ja viSaya che, paNa vANIno viSaya nathI, kAraNa ke kSapakazreNi aMtargata A dharmavyApAra mAtra svAnubhavathI ja vedya (= anubhavavAno = saMvedavAno viSaya) che. kahevAno bhAva e che ke - zAsrayoganA pharI pharI abhyAsathI jIvanI pratibhA khIlatI jAya che. koipaNa kSetramAM pharI pharI ucita prayatna karavAthI te te kSetranI pratibhA khIlatI jAya che. A pratibhA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1110 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 UbhI thAya eTale te te kSetrano sAmarthyayoga Ave che. zAstronA zabdoparathI vastunI je parakha Ave enA karatAM potAnI samucita pratibhAthI je parakha Ave te vadhAre spaSTa-vizada hoya che. nyAyAdhIza ane vakIlane pustako parathI maLeluM jJAna sarakhuM hovA chatAM nyAyAdhIzanuM sthAna UMcuM kema? kAraNake potAnI pratibhA bhaLe che. mATe AcAryanA guNomAM pratibhAsaMpannatA paNa gaNAvelI che. AcArya-rAjA-maMtrI vagere A badhA pratibhAyuktavyakti mATenA sthAno che. pratibhAthI ja nirNaya levAnA hoya - dareka vakhate "zAstro zuM kahe che?' e ja jovA besavAmAM vAstavika nirNaya na paNa Ave. AgamavyavahArIne paNa zAstro mAtra digU pradarzaka hoya che. emane zAstronuM niyaMtraNa hotuM nathI. eTale emanA nirNayo zAstrAtikrAntagocara kahevAya. e nirNayane anusarIne karela anuSThAna vyavahArathI zAstrayoga kahevAya. gauNarUpe sAmarthyayoga paNa kahevAya. chatAM e, prastuta je sAmarthyayoga che te nathI. - zAstrayoganA pharI pharI abhyAsavaza jema pratibhA khIlatI jAya che, ema, cAritramohanIyano kSayopazama vadhato jAya che. e vadhatAM vadhatAM evo vadhe che ke jethI pachI jIva kSapakazreNi mAMDe che. enA prabhAve adhyavasAyonI thayelI atyaMta nirmaLatA jJAnAvaraNIya karmano atyaMta prabaLa kSayopazama karI Ape che jenA prabhAve jIvane mArgAnusArI evo prakRSTa Uha prApta thAya che. A prakRSTaUha ja pratibhajJAna che. sAmarthyayoga A jJAnano viSaya che. eTale enAthI sAmarthyayoganI jANakArI meLavI jIva emAM pravarte che ne kevalajJAna prApta kare che. A sAmarthyayoga vANIno viSaya nathI e vAtane samajIe. - svagata-ke anyagata mananA abhiprAyane jANavA ke jaNAvavA mATe vacana-vyavahAra hoya che... jyAM AvuM prayojana na hoya evA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-102 1111 vacanaprayogo e bakavAsarUpa che ne e ziSTa puruSone saMbhavatA nathI. eTale, vacanavyavahAra chadmastha-chadmastha vacce, chadmasthakevalI vacce ane kevalI-chadmastha vacce hoya zake che, paNa kevalIkevalI vacce hovo saMbhavato nathI... kAraNa ke zrotA ane vaktA banne kevalI hovAthI banne badhuM ja jANe che... kazuM ajJAta che ja nahIM jene jaNAvavA vacanavyavahAra Avazyaka bane... ane kevalI bhagavaMta to mahAziSTa puruSo che... bakavAsanI to gaMdha sudhdhAM saMbhavatI nathI ja. - saMketa jANavA-jaNAvavA mATe ja je vacanaprayoga thAya che emAM vaktA-zrotA bemAMthI eka saMketano jANakAra hoya che ane bIjo ajANa hoya che... jemake bALaka bApane pUche che A sAmA padArthane zuM kahevAya ? AmAM vaktA bALaka ajANa che ne zrotA bApa jANakAra che. pachI bApa javAba Ape ke 'A sAmA padArthane 'ghaTa' kahevAya.' tyAre vaktA jANakAra che ne zrotA ajANa che ne have jANakAra bane che. saMketane jANavA-jaNAvavA mATenA A vacanaprayogo sivAyanA to badhA vacanaprayogo mATe zrotA ane vaktA banne saMketanA jANakAra joIe... anyathA bodha thAya nahIM. - - jyAre saMketa karavAmAM Ave che, tyAre je saMketa karI rahyo che tene ApaNe saMketa karanAra kahIzuM... ane je saMketanuM grahaNa karanAra che ene ApaNe saMketa jhIlanAra kahIzuM... AmAMthI je saMketa karanAra hoya che e vAcyArthano vivakSitapadavAcyatvena paNa jANakAra hoya che ne e sivAya anya rIte paNa jANakAra hoya che. je saMketa jhIlanAra che e vAcyArthano anya rIte jANakAra hoya che (athavA pahelAM kalpanA ApavA vagere dvArA ene jANakAra banAvavo paDe che) paNa vivakSitapadavAcyatvena (= A padArtha A vivakSita padathI vAcya che = ullekha pAmanAra che, e rIte) jANakAra hoto nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1112 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 (eno, saMketa jhIlavA para e jANakAra banavAno che.) jemake saMketa karanAra vAcyArtha ghaTano kaMbugrIvAdimattena cAkSuSa pratyakSAdithI jANakAra che ane ghaTapadavAcyatvena paNa (pote jyAre sauprathama saMketa anya pAsethI jhIlyo hato tyArathI) jANakAra che. saMketa jhIlanAro paNa cAkSuSapratyakSAdithI vAcyArtha ghaTano jANakAra che, kyAreka cAkSuSAdi pratyakSa na hoya, tyAre "jenI pahoLI beThaka hoya.. moTuM peTa hoya.. upara kAMTho hoya...' vagere rUpe ene kalpanA ApIne jANakAra banAvAto hoya che... paNa Ama saMketa karatAM pUrve e vAcyArthano jANakAra banelo hovo ja joIe... to ja saMketane e samajI zake che. ane ghaTapadavAcyatvena vAcyArthano e jANakAra nathI... paNa saMketa dvArA jANakAra banavAno che. paramANu jevA atIndriya padArthano saMketa karavAno hoya tyAre paNa... prathama paramANunI kalpanA to ApavI ja paDe che... jemake-ghaTa-kapAla-kapAlikA-ThIkarI-nAnI ThIkarIenAthI paNa nAnI ThIkarI... Ama vibhAga karatAM karatAM je avayavadhArA maLe che e kyAMka aTake che... arthAt A avayavadhArAmAM chelle evuM dravya Ave che je avibhAjaya (niravayeva) hoya che. A rIte vArthane saMketa jhIlanAranI buddhimAM niravayavarUpe upasthita karavAmAM Ave che ne pachI eno saMketa thAya che ke AvuM niravayavadravya che ene "paramANu kahevAya che. eTale nizcita thayuM ke saMketa jhIlanArane paNa vAcyArthanI koIka ne koIka rIte jANakArI hovI ja joIe. sAmarthyayoga eka evI prakriyA che jenI, 'kSapakazreNimAM thatI A eka svAnubhavavedya cokkasa prakAranI prakriyA che." AvI badhI atyaMta sAmAnya jANakArI sivAya vizeSarUpe koI jANakArI chadmasthone ApI zakAtI nathI. eTale vizeSa prakriyAno saMketa na thaI zakato hovAthI e vANIno viSaya nathI mATe sAmarthyayoga zAstrAtikrAntagocara che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-102 1113 chatAM kSapakazreNimAM thayelA adhyavasAyonA nimittanA prabhAve jJAnAvaraNIya karmano prabaLa kSayopazama thAya che jenA prabhAve apUrvadharane 14 pUrvanA sUtrano bodha na hovA chatAM arthabodha thaI jAya che. jyAre nirmaLatA haju AgaLa vadhe che tyAre, kSapakazreNi vinAnA utkRSTa zrutakevalIne paNa je arthono bodha thayo hoto nathI eno artha ja ke e arthono bodha zAstravacano parathI zakya hoto nathI) evA arthono bodha spharavA mAMDe che. A mArgAnusArI apUrva-utkRSTa Uha che. A pratibhajJAna che je sAmarthyayogarUpa utkRSTa hetune jaNAve che. prazna : A prAtijajJAna e zrutajJAna che ke tabhinna koI jJAna che? jo ene zrutajJAna kahezo to eno viSaya zAstrAtikrAnta che ema zI rIte kahevAya ? kAraNake je zrutajJAnAtmaka hoya te zAstraparathI thayelA bodharUpa hoya che. ane jo e zrutajJAnarUpa nathI, to jJAnanA pAMcanA badale cha bheda mAnIne Ane chaThThA jJAnarUpa mAnavuM paDaze, kAraNake e matijJAna-avadhijJAna vagere rUpa to nathI. uttara : A prAtijajJAna kevalajJAnarUpI sUryano udaya thavA pUrve thayelA aruNodaya samAna che. A ja vAtane bhAvita kare che - aruNodaya jema rAtrI ane divasathI pRtha che ane pRthagU nathI ema A prAtijJAna paNa zrutajJAnathI ane kevalajJAnathI pRthar che ane pRthagU nathI e vAta bhAvita karavI. vivecana : aruNodaya e rAtrI nathI, kAraNake aMdhakAra nathI. vaLI e divasa paNa nathI, kAraNake sUryodaya athavA divasa jevo prakAza thayelo nathI. mATe arUNodaya rAtrI ane divasa e bannethI alaga che. vaLI e rAtrI che, kAraNa ke sUryodaya athavA divasa jevo prakAza thayo nathI. tathA e divasa paNa che, kAraNake ajavALuM patharAI gayuM che. eTale ke e rAtrI ane divasathI alaga nathI, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1114 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 eTale ke apRthar che. paNa ahIM "e mAtra divasarUpa che" athavA "e mAtra rAtrI svarUpa ja che e rIte koIpaNa eka rUpe eno nirNaya karavo zakya nathI, kAraNa ke emAM divasanuM pUrvakAlInatva ane rAtrInuM aparatva = uttarakAlInatva samAna rIte rahyuM hovAthI banneno bhAga hovo saMbhave che. Azaya e che ke jo aruNodayamAM mAtra divasanuM pUrvakAlInatva ja hota to ene "divasa" kahI zakAta, athavA mAtra rAtrInuM uttarakAlInatva ja hota to ene "rAtrI" kahI zakAta.. athavA A banne viSama hota to paNa je prabaLa (pracura mAtrAmAM) hoya tene anusarIne mAtra divasa" ke mAtra "rAtrI' kahI zakAta. paNa evuM kazuM che nahIM. A banne samAna rIte rahela che. mATe koIpaNa eka rUpe eno ullekha zakya nathI. pratibhajJAna paNa A aruNodaya jevuM che. eTale ke emAM hRtottarakAlInatva che ne kevalajJAnapUrvakAlInatva che, mATe eno paNa koIpaNa ekarUpe ullekha karavo zakya nathI. arthAt e A bannethI pRthar paNa che ne apRthar paNa che. "Amavacana ke zAstravacanarUpa zratane anusarIne thato bodha e zrutajJAna..." zratanuM AvuM lakSaNa prAbhijJAnamAM jatuM nathI. mATe e kSAyopathamika hovA chatAM tattvataH zrutajJAna nathI, paNa zrutajJAnathI bhinna che. vaLI kevalajJAna to kSAyika hoya che ne sarvadravyaparyAya viSayaka hoya che. prAtijJAna AvuM na hovAthI tattvataH kevalajJAna paNa nathI. ane tema chatAM e kevalajJAnanI pUrvAvasthA jevuM hovAthI (sAdaDyuM hovAnA kAraNe) tathA kevalajJAnanuM kAraNa hovAthI (kAraNa paNa kathaMcit kAryarUpa hovAnA kAraNe) kathaMcit kevalajJAnathI abhinna paNa che. ema, e zrutajJAnanI uttara avasthArUpa hovAthI sAdRzyanA kAraNe tathA zrutajJAnanA kAryarUpa hovAthI kAryamAM kAraNanA upacAranA kAraNe kathaMcit zrutajJAnathI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-102 abhinna paNa che. 1115 zaMkA A prAtibhajJAnane matijJAnarUpa ja mAnI laIe to ? kAraNake e pratyakSajJAnarUpa na hovAthI avadhi, mana:paryava ke kevalajJAnarUpa nathI. vaLI zrutane anusarIne thayuM na hovAthI zrutajJAnarUpa nathI. eTale pArizeSanyAye ene matijJAnarUpe ja mAnI levuM joIe, jethI chaThThA jJAnarUpe mAnavAno prazna na Ave. vaLI khuda granthakAre ja SoDazakajInI (15/6nA) vRttimAM pratithaiva pratima, adRSTArthaviSayo matijJAnavizeSaH (artha : pratibhA e ja prAtibhajJAna.... e pUrve adRSTa arthanA viSayanuM amuka cokkasa prakAranuM matijJAna ja che.)A pramANe kahIne ene matijJAnavizeSarUpe jaNAvela ja che. - samAdhAna - matijJAna aneka rIte thAya che. pUrvadaSTa-pUrvaanubhUta vagerenuM smaraNAtmaka jJAnarUpe thAya che. prAtibhajJAna AvuM nathI, kAraNake eno viSaya pUrvadaSTa vagere nathI. pUrve jenuM zrutajJAna thayuM hoya enuM abhyasta dazAmAM kAlAntare zrutAnusArI matijJAna thAya che. prAtibhajJAna AvuM paNa nathI e spaSTa che. ema pUrvadaSTa - pUrvazruta vagerenuM anumAnAdirUpa matijJAna thAya che. prAtibhajJAna AvuM paNa nathI e paNa spaSTa che. A sivAya to prAyaH indriyasannikRSTa rUpa-rasAdinuM ja matijJAna thaI zake che, e sivAyanuM nahIM... prAtibhajJAna AvuM paNa nathI. mATe prAtibhajJAnane matijJAnarUpa kahI zakAtuM nathI. upara kahyA sivAyanuM matijJAna thatuM nathI. eTale ja sUtrathI samAna evA paNa caudapUrvadharomAM arthabodhathI SasthAnapatitatva lAvanAra mativizeSo zrutajJAnaaMtargata che evuM kahyuM che. vizeSAvazyakabhASya (143) mAM kahyuM che - azrvarataMmeLa samA LadiyA hoMti maivisesehiM / te viya maIvisese suyanANabbhaMtare jANa / / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1116 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 artha : akSarabodhathI samAna evA paNa te caudapUrvIo mativizeSonA kAraNe arthabodhamAM nyUna-adhika thAya che. ane te mativizeSo paNa zrutajJAnamAM aMtargata jANavA. eTale prAtijajJAnane matijJAnarUpe mAnavuM yogya nathI. paNa upara kahyA mujaba eno apekSAe zrutajJAnamAM ane apekSAe kevalajJAnamAM samAveza mAnavo. tethI chaajJAna mAnavAnI Apatti paNa nathI. alabata eka vicAraNA AvI paNa che ke upara je kahelA che e sivAya paNa matijJAna thAya che. jemake cAre buddhio zratane anusaratA UhApoha vinA ja thAya che. mATe e azrutanizrita kahevAya che. je pahelAM sAMbhaLeluM na hoya, joyeluM ke anubhaveluM na hoya evI manamAM thatI phuraNAo.. A buddhionI jema matijJAna che. pUrvabhavanuM jAtismaraNajJAna je thAya che e paNa A bhavanA zarIra ke manathI anubhUta na hovA chatAM UhA ane ekAgratAthI jema thAya che. ema UhA ane ekAgratAthI zAkhAcaMdradarzananyAye AtmAno anubhava thAya che. e vakhate indriya ke mana, bIjA koI viSayamAM pravRtta hotA nathI. mana jAgrata hovA chatAM viSayathI zUnya hoya che. A paNa prAtija jevI eka prakriyA che. mATe A prAtijJAna matijJAna hovuM saMbhave che. (A je AtmAnubhavanI vAta che e chadmasthano AtmAnubhava kahevAya che.) prAtijajJAna ane sAmarthyayoganI ajavAto AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka IcchAyoga, zAstrayoga ane sAmarthyayogamAM ApaNe sAmarthyayogano vicAra karI rahyA chIe. A sAmarthyayoganA upAyonuM jJAna prAtijajJAnathI thAya che e ApaNe gayA lekhamAM joyuM. A prAtibhajJAnane pAtaMjala vagere darzanakAro paNa RtaMbharA, tAraka vagere zabdo dvArA svIkAre che. AmAM, Rta=satya. je Rtane-satyane dhAraNa kare te RtaMbharA prajJA. arthAt jemAM kyAreya asatya pesI ja na zake evI prajJA e RtaMbharA prajJA che. A prajJAthI, yogI je jevuM hoya te te pramANe jue che. eTale e sAmarthyayogane paNa yathAvat jue che. arthAt e sAmarthyayogane jaNAvanAra che. A jJAna jIvane saMsArathI tAre che. mATe "tArakajJAna paNa kahevAya che. vaLI, A prAtijajJAna=RtaMbharA prajJA= tArakajJAna... sAmarthyayoganuM jJApaka che evuM paNa anyadarzanakArone mAnya che, kAraNake vyAsaRSie paNa kahyuM che ke - "potAnI prajJAne AgamathI, anumAnathI ane dhyAnAbhyAsarasathI... ema traNa rIte ghaDato yogI zreSThayogane meLave che." alabat A kathana vyAsaRSinuM che ema ahIM kahyuM che. yogadaSTisamuccaya graMthamAM A kathana zrIpataMjaliRSie kahyuM che ema jaNAveluM che, e jANavuM. ahIM prajJAne Agama vagere traNa vaDe ghaDavAnuM kahevAmAM AvI Azaya jANavo - AtmA atIndriya che mATe enA saMdarbhamAM pratyakSa vagere jJAno emAM upayogI nathI. zAstra ja emAM upayogI bane che. eTale jIva, zAstro je vAto kare che ene prathama AjJA grAhya karI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaya karatA mATe sarve eTale ke A 1118 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 enAthI svabuddhine ghaDe che. A rIte ghaDAyelI buddhi, pachI e AjJAgrAhya padArthone hetugrAhya banAve che. arthAt e padArthone tarkaanumAnadvArA sudaDha kare che. Ama pahelAM zrutanA baLe parikarmita karelI prajJA ne pachI anumAna-tarkanA baLe parikarmita karelI prajJA. paNa A bannethI vilakSaNa che RtaMbharA. e ja dhyAnanA punaH punaH abhyAsano rasa che. eno viSaya vizeSa prakArano hoya che, eTale ke AgamanA ane anumAnanA viSaya karatAM alaga prakArano hoya che. AnAthI svakIyaprajJAne ghaDato yogI kALAntare sarvotkRSTa evA sAmarthyayogane pAme che. e mAtra anubhavagrAhya hoya che. eTale ke AtmahitanA upAyo pahelAM AjJAgrAhya hoya che, pachI hetugrAhya bane che ane chevaTe anubhavagrAhya bane che. Ama A vicAraNAthIe nakkI thayuM ke sAmarthyayoga zAstrAtikrAntagocara hoya che, prAtijajJAnano viSaya hoya che. A sAmarthyayoganA be prakAra che. dharmasaMnyAsa ane yogasaMnyAsa. A banne nAmo sAnvartha che. eTale A zabdono je artha che e ja A bannenuM svarUpa che. eTale ke kSamA vagere kSAyopathamika dharmono samyaphanyAsanasamyagratyAga e ja dharmasaMnyAsa che. ane mana-vacanakAyAnA vyApArarUpa yogono samyaktyAga e ja yogasaMnyAsa che. alabat upazAMtavItarAgajIvane paNa kSAyopathamikakSamA vagereno tyAga thayo hoya che, chatAM e vakhate AtmAmAM enI yogyatA UbhI hovAthI kALAntare kSAyopathamika kSamA vagere pharIthI astitvamAM Ave che. mATe e samyatyAgarUpa na hovAthI dharmasaMnyAsa kahevAto nathI. dharmasaMnyAsa to e che ke AtmAmAMthI yogyatA paNa naSTa thaI javAthI have pachI kSAyopathamika kSamAdi dharmo kyAreya astitvamAM ja na AvI zake evo apunarbhave thayelo eno tyAga. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-103 1119 ema sUkSmajIvone sUkSmakAyayoga sivAya badhA yogono tyAga hovA chatAM yogyatA UbhI hovAthI, manoyoga vagerenuM punaH astitva thavAnuM hovAnA kAraNe yogasaMnyAsa kahevAto nathI. ahIM yogasaMnyAsamAM kAyAdivyApArano tyAga je kahyo che temAM kAyAdivyApAra tarIke kAussagga karavo vagere jaNAvyA che. AnAthI evuM sUcita thAya che ke mAtra sAvadyavyApArono ja nahIM, niravadyavyApArono saMnyAsa paNa ahIM abhipreta che. eTale phalita ema thAya che ke AtmahitanA bAhya-AtyaMtara banne rIte babbe pagathIyA che. pahelAM krodhAdi auyikabhAvono tyAga karI kSamAdi kSAyopazamikabhAvo vikasAvavAnA, ne pachI eno paNa tyAga karI kSAyikabhAvo pAmavAnA. ema pahelAM sAvadyapravRttio choDI niravadyapravRttio apanAvavAnI. ne pachI niravaghapravRttio paNa choDIne ayogI banavAnuM. be prakAranA sAmarthyayogamAMthI dharmasaMnyAsanAmano prathama sAmarthyayoga tAttvikarIte bIjA apUrvakaraNa daramyAna hoya che jyAre bIjo yogasaMnyAsa nAmano sAmarthyayoga jIvane AyojyakaraNa pachI prApta thAya che. ahIM Azaya e che ke jIva jyAre graMthibheda karIne prathama samyaktva pAme che tyAre yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa ema traNa karaNa kare che. e ja rIte jIva jyAre kSapakazreNi mAMDe che tyAre paNa A ja krame A traNa karaNa kare che. Ama be apUrvakaraNa che, AmAMthI graMthibhedanA kAraNabhUta je prathama apUrvakaraNa che enI ahIM vAta nathI, kAraNake emAM adhikRta sAmarthyayoga hoto nathI. mATe enI bAdabAkI karavA ahIM mAtra 'apUrvakaraNa' na kahetAM 'dvitIyaapUrvakaraNa' kahyuM che. vaLI, prathama Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1120 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 apUrvakaraNamAM "sAmarthyayoga hoto nathI ema na jaNAvatAM zAstrakAro adhikRta sAmarthyayoga hoto nathI ema jaNAve che. AnAthI e nizcita thAya che ke tyAM adhikRta sivAyano sAmarthyayoga to hoya ja che. zaMkAH jo emAM adhikRta sAmarthyayoga hoto nathI, to ene apUrvakaraNa kema kahevAya che? samAdhAnaH graMthibheda, samyakta vagere rUpa phaLa ke je anAdi saMsAramAM pUrve kyAreya prApta thayA nahotA te apUrva prApta thAya che, mATe ene apUrvakaraNa kahe che (ema, apUrvasthitighAta vagere prakriyA e daramyAna thatI hovAthI paNa ene apUrvakaraNa kahe che.) prathama apUrvakaraNanuM graMthibheda e phaLa che jenAthI jIva samyakta pAme che. A samyakta tattvArthanA zraddhAna rUpa che. ane tenA prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya A pAMca liMga che. liMgono A krame ullekha prAdhAnyane anusarIne che. arthAt prazama sauthI vadhu pradhAna che. ane pachI saMvega, nirveda vagere uttarottara ochA pradhAna che. paNa A prazamAdino lAbha pazcAnupUrvIthI thAya che. eTale ke prathama Astikya Ave che, pachI anukaMpA, pachI nirveda... vagere krame A liMgonI prApti thAya che, A pramANe jANakAro kahe che. karmasthiti aMtaH ko. ko. sAgaropama thayA pachI jIva samyakta pAme che. emAMthI paNa palyopama pRthakta jeTalI sthiti ghaTe tyAre jIva dezavirati pAme che. vaLI sAgaropama pRthakva jeTalo hrAsa thAya eTale jIva sarvavirati pAme che. tyArabAda paNa bIjA sAgaropama pRthakva ochA thavA para jIva kSapakazreNi mAMDe che. A kSapakazreNinA apUrvakaraNamAM dharmasaMnyAsa nAmano prathama sAmarthyayoga hoya che. A tAtvika = paramArthika eTalA mATe che ke enAthI kSAyopathamika Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 21 batrIzI-19, lekhAMka-103 kSamAdi dharmono saMnyAsa thAya che. jIva jyAre pravrajyA svIkAra kare che tyAre paNa yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNa thAya che. jIva A apUrvakaraNathI sarvavirati guNaThANuM pAme che. tyAre pravRtti svarUpa dharmano saMnyAsa thAya che, arthAt kriyAyogano saMnyAsa thAya che, kAraNake pravrajayA jJAnayoganA svIkArarUpa che. Ama ahIM paNa dharmasaMnyAsa thato hovAthI A sAmarthyayoga kahevAya che, chatAM e tAttvika eTalA mATe nathI ke anAdikAlIna krodhAdi doSone saMdhIne keLavelA kSAyopathamika kSamAdarUpa koI guNAtmaka dharmono saMnyAsa enAthI thato nathI. vaLI kriyAyogano je saMnyAsa thAya che, te paNa apunabhave ja thAya che? evo niyama hoto nathI. jIva sarvavirati guNaThANuM gumAve to kriyAyogano punarbhava thaI zake che. ahIM A dharmasaMnyAsa-sAmarmayogane atAtvika je kahyo che te AgaLa teramI gAthAmAM atAttvikayoga eTale yogAbhAsa... ema je jaNAvyuM che te arthamAM nathI... paNa kSapakazreNimAM je tAttvika dharmasaMnyAsa hoya che enAthI A bhinna che. mATe atAttvika che. ema jANavuM. bAkI A paNa yoga ja che, yogAbhAsa nathI. zaMkA - ahIM pravrayAne pravRttisvarUpa dharmanA saMnyAsa samyatyAga rUpa kahI che teno artha audAyika bhAvanI pravRttirUpa dharmono tyAga che ? samAdhAna - tamArI A zaMkA tamArA jevA ajJAnane sUcave? zuM audayikabhAvanI pravRtti "dharmarUpa' hoya ? AhArAdi saMjJA ne ke viSaya-kaSAyAdinA audayikabhAvone alpAMze paNa saMdhyA vinA dAnazIla-tapa ke bhAva... ekapaNa prakArano dharma thaI ja zakato nathI. eTale dAnAdika dharmane audayikabhAvanI pravRtti na kahevAya. kahevI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1122 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 hoya to lAyopathamika bhAvanI pravRtti kahevAya. zaMkA - to pachI pUjA-pauSadha vagere pravRtti svarUpa zUladharmano tyAga... evo artha levo? emAM A tyAga hovA chatAM kSAyopathamika kSamA vagere rUpa sUkSmadharmano tyAga na hovAthI atAtvika dharmasaMnyAsa che evo artha paNa ghaTI jAya che... samAdhAna - A zaMkA paNa yogya nathI, kAraNake dIkSA jIvanamAM paNa pratikramaNa, paDilehaNa, bhikSATana vagere rUpa pravRttidharmo hoya ja che... vaLI e paNa kSamAdi sUkSmadharmonI apekSAe to pUlapravRtti rUpa ja che. jema kSAyopathamika kSamAdi badhA ja dharmono saMnyAsa tAtvika sAmarthyayogamAM abhipreta che. ema prastuta atAttvika sAmarthyayogamAM pravRttirUpa badhA ja dharmono saMnsAya abhipreta che, pUjA-pauSadha vagere amuka pravRttidharmono ja nahIM. eTale ja sthAnaUrNa-artha-AlaMbana ane anAlaMbana... A pAMcayogamAM prathama be kriyArUpa hovAthI karmayoga che, chellA traNa sAkSAt jJAnarUpa hovAthI jJAnayoga... evI vivekSA hovAthI dezaviratane jJAnayoga paNa mAnela che ne sarvaviratane kriyA(karma)yoga paNa mAnela che. dezaviratimAM mAtra pravRttirUpa kriyAyoga ja hoya ne eno saMnyAsa thaI pravrajyAmAM mAtra jJAnayoga ja hoya evuM kahela nathI. eTale pravRttirUpa hoya te dharmo e kriyAyoga evo artha ahIM nathI e spaSTa che. zaMkA - to pachI ahIM kriyAyoga tarIke zuM levAnuM che? jeno pravrayAkALe saMnyAsa thAya ? samAdhAna - ahIM pravrayAne pravRttisvarUpadharmanA saMnyAsarUpa (arthAt kriyAyoganA tyAgarUpa) ane jJAnayoganA svIkArarUpa kahela che. AmAM Azaya e che ke dharma traNa prakAre che. kriyAyogarUpa, jJAnayogarUpa ane svabhAvarUpa. jJAnazUnya ke jJAnanA aprAdhAnyavALI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-103 1123 dharmakriyAo hoya e kriyAyogarUpa dharma che. jJAnanA prAdhAnyavALI kriyAo jJAnayogarUpa dharma che. AtmasvabhAvarUpe siddha thayelA kSamAdidharmo svabhAvarUpa dharma che. pravrajyAkALe prathama kriyAyogAtmaka dharmano saMnyAsa thAya che. kAraNake have je kAMI dharmo che te badhA jJAnaprAdhAnyapUrvakanA che. te paNa eTalA mATe ke bhAvasAdhupaNuM pariNata jJAna ke jJAnInI nizrA vagara hotuM nathI. dezavirati guNaThANA sudhI pahoMcelA gRhasthane paNa, saMpUrNa AzApAratanya-gItArthapAratanya hotu nathI. tethI emanA prabhupUjA, sthAna-UrNayoga vagere ja nahIM, jJAnAtmaka evA arthayoga vagere paNa jJAnayogarUpa na banatAM kriyAyoga rUpa ja bane che. pravrajyA svIkArakALe A kriyAyogarUpa dharmano saMnyAsa (tyAga) thAya che. ane AjJA pAranya AvavAthI jJAnayoga Ave che. have pachI pratikramaNa, paDilehaNa, bhikSATanAdirUpa pravRtti dharma paNa gItArtha pAratatyavALo hovAthI jJAnayoga ja che, kriyA yoga nahIM, kAraNake gItArtha pAratatya paNa "jJAna" ja che. jJAnayoga mATe bhavavairAgya jarUrI che. jema jema bhavavairAgya vadhato jAya che tema tema puNyanI apekSA ghaTatI jAya che. eTale uddezyamAMthI puNya khasatuM jAya che. karma nirjarA vadhatI jAya che. anyatra kahyuM paNa che - deza ArAdhaka kiriyA kahI, sarva ArAdhakajJAna. zaMkA - vacanAnuSThAnanA pharI pharI abhyAsathI jIva asaMga anuSThAna pAme che. e vakhate - pratikramaNAdi anuSThAno caMdanagaMdha nyAye AtmasAt thaI gayA hoya che... eTale ke svabhAvabhUta thaI gayA hoya che. eTale ke jJAnayogarUpa dharmano saMnyAsa thaI svabhAvarUpa dharmanI prApti thaI. paNa e vakhate kSapakazreNi to hotI nathI. to kSapakazreNi pUrve paNa dharmasaMnyAsa thAya ? Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1124 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 samAdhAna - nA. caMdanagaMdhanyAye AtmasAt thaI gayA hovAthI zAstrane anusaravAnI jarUra na hovA chatAM je anuSThAna thAya che e zAstrokta rIte ja thAya che. tethI e zAstrAtikrAntagocara na hovAthI sAmarthyayoga nathI. vaLI svabhAvabhUta dharma... eTale AtmAnA svabhAvarUpa banI gayelA dharma... kriyAtmakadharma kyAreka AtmasvabhAvarUpa banI zake nahIM, kAraNake kriyA zarIrAzrayI che. mAtra abhyAsavazAt, kriyAkALe zAstravacanone anusaryAvagara paNa sahaja rIte zAstravacanAnusArI anuSThAna thayA kare che, mATe caMdanagaMdhanyAye e AtmasAt thayeluM kahevAya che. bAkI vAstavika rIte, kSAyika kSamA vagere ja AtmAnA svabhAvabhUta dharma banI zake che. eTale e kALe sAmarthyayoga hoto nathI e spaSTa che. pravrayA pUrve dezaviratimAM kriyAyoga hoya che. enAthI jevA ane jeTalA kSAyopathamika kSamAdi guNo vikase che, ene sarvaviratimAM jJAnayogathI baLa maLe che ane tethI kSamAdi guNono khUba vikAsa thAya che. chatAM e guNo svabhAvabhUta hotA nathI. eTale svabhAvadharma Avyo hoto nathI. e to sAmarthyayogathI ja Ave che. kSapakazreNimAM A jJAnayogarUpa dharmano ane tajjanya kSAyopathamika kSamAdi dharmono saMnyAsa thAya che. jIvanA svabhAvabhUta kSAyika kSamAdi dharmonI prApti thAya che. Ama nizcita thAya che ke saMpUrNa AjJA pArataMtrarUpa jJAnano yoga thavAthI pratikramaNa paDilehaNa-bhikSATanAdi badhI ja kriyAo paNa jJAnayogarUpa bane che. e pUrve dezaviratane je kAMI hoya che te A jJAnano yoga na hovAthI jJAnayogarUpa na banatAM kriyAyogarUpa bane che. saMpUrNa AjJApAratanya to pravrayA che... eTale ja gurvAjJA vinA kAMI paNa karavAmAM Ave to aviratinuM poSaNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-103 1125 kahevAya che. tethI pravrajyAno svIkAra kriyAyogarUpa dharmanA saMnyAsa rUpe ne jJAnayoganA svIkArarUpe kahevAyela che. potAnI icchA-anukULatA mujaba sAdhanA karavI enA karatAM jJAnI gurunI AjJAnA saMpUrNa pAratantyane svIkAravuM ne jALavavuM e ati ati kaThina che e samajI zakAya che. A atikaThina sAdhanA je te jIvo karI zakatA nathI. mATe ja AvI sAdhanA mATe AryadezamAM utpanna thayela hoya vagere rUpa aneka zarato jenAmAM jaLavAyelI hoya evo bhavirakta AtmA ja pravrajyAno adhikArI kahevAyelo che. zrIdharmabiMdugraMthamAM zrIharibhadrasUri mahArAje kahyuM che ke - have pravrajyA yogya jIvo kevA hoya e jaNAvIe chIe - (1) AryadezamAM janmelo hoya. (2) viziSTa jAti ane kulathI yukta hoya. (3) kSINaprAyaH karma maLavALo hoya. (4) tethI ja je nirmaLa buddhivALo hoya. tathA (5) 'manuSya bhava durlabha che. janma e maraNanuM kAraNa che. saMpattio caMcaLa che. AyuSya pratikSaNa kSINa thai rahyuM hovAthI pratikSaNa AvIci maraNa che. bhogasukhano vipAka pariNAma dAruNa che' - A pramANe saMsAranI nirguNatAne jeNe jANelI hoya (6) tethI ja je saMsArathI virakta hoya. (7) ati alpa kaSAyavALo hoya. (8) jenuM hAsya-nidrA vagere alpa hoya. (9) kRtajJa hoya. (10) vinIta hoya. (11) vrajyA pUrve paNa rAjA, maMtrI, nagaraloka vagerene atyaMta mAnya hoya. (12) sthira hoya (13) kalyANakArI aMgopAMgavALo hoya. (14) zraddhAsaMpanna hoya. (15) sthira hoya tathA (16) dIkSA levA mATe sAme cAlIne je samarpita thaIne hAjara thayela hoya. je Avo na hoya te jJAnayogane ArAdhI zakato nathI. ane je Avo hoya che te na ArAdhe evuM banatuM nathI. A vAtane barAbara vicAravI, kAraNake A vAta AgamamAM kahI che, ane Agama e sarvaza vacanarUpa hovAthI anirUpitArtha hotuM nathI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1126 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 eTale ke sarvajJa bhagavAn to je potAnA jJAnamAM joyuM hoya te ja kahetA hovAthI e anyathA hotuM nathI. Ama dharmasaMnyAsa nAmanA prathama sAmarthyayogane jaNAvyo. have yogasaMnyAsa nAmanA bIjA sAmarthyayogano avasara che. A bIjo sAmarthyayoga AyojyakaraNa pachI Ave che. kevalajJAnarUpI upayogathI aciMtyavIryanA prabhAve bhavopagrAhI karmone evI rIte goThavavA ke jethI kramazaH eno kSaya thaI zake. A rIte goThavIne enA kSayamAM ene pravartAvavA e AyojyakaraNa che. zailezI avasthA enuM phaLa che. kAraNa ke zailezI avasthAmAM kAyayoga vagereno saMnyAsa thavAthI sarva saMnyAsasvarUpa ayoga nAmanA sarvottama yoganI prApti thAya che. Ama yoganA vivekane spaSTa karavA yoganA icchAyoga vagere traNa avAMtara bhedo ApaNe joyA. have A ja yoganA anyavivakSAthI tAttvika ane atAttvika evA be avAMtara bhedone ApaNe AgAmI lekhamAM joIzuM. AtmAmAM eka DokIyuM karo ke kharekhara mane pudgalAtIta avasthAnI cAhanA pedA thai che ? Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka 104 yoganA vivekane spaSTa karavA yoganA icchAyoga vagere traNa bheda joyA - have bIjI vivakSAthI enA tAttvikayoga ane atAttvika yoga evA be bhedone ApaNe A lekhamAM joIzuM. yoganA adhyAtma-bhAvanA vagere vizeSa bhedone najaramAM lIdhA vinA sAmAnyathI ja kahevuM hoya to A yoganA tAttvika ane atAttvika evA be bheda paNa kahevAya che. emAM tAttvika yoga e vAstavika che, arthAt nizcaya ke vyavahAra... koI eka nayathI to e mokSanI sAthe joDI ApavAnA phaLavALo che ja. ane je Avo na hovA chatAM yogocita veSa-kriyA vagerenA kAraNe yoga jevo dekhAya che te atAttvikayoga che, arthAt vAstavika yoga nathI, paNa yogAbhAsa che. apunarbaMdhakajIvane tathA samyagdaSTijIvane A adhyAtma ane bhAvanArUpa yoga kAraNamAM kAryano upacAra karavArUpa vyavahArathI tAttvika hoya che. eTale ke emanA anuSThAnAdi vastutaH adhyAtmAdiyogarUpa banatA nathI, paNa enuM kAraNa bane che. tethI kAraNamAM kAryano upacAra karavA dvArA e yogarUpa hovAthI vyavahArathI tAttvika che. jyAre dezavirata ane sarvaviratane AvA upacAra vinA nirupacaritapaNe adhyAtma-bhAvanAyoga saMbhave che. mATe emane nizcayathI tAttvika yoga hoya che. ahIM apunarbaMdhaka ane aviratasamyaktvI... A baMnene kAraNamAM kAryano upacAra karIne vyavahArathI adhyAtma ane bhAvanAyoga kahyA che. arthAt vAstavika rIte to e dravyayoga ja che. jyAre caudamI apunarbaMdhakadvAtriMzikAnI soLamI gAthAmAM apunarbaMdhakane Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1128 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 dravyayoga kahyo che, paNa bhinnagranthika evA samyaQIne to bhAvathI yoga kahyo che. pahelA e adhikArano thoDo vicAra karIe. apunabaMdhakajIva zAnta=Indriya ane kaSAyanA tevA prakAranA (= jevA bhavAbhinaMdI jIvane hoya tevA) vikArathI rahita hoya che ane udAtta-uttarottara ucca AcAranI rucivALo hoya che. mATe ene bhavanA hetu svarUpa ane phaLano Uha ( vicAraNA) saMbhave che. jene AcAraruci nathI ane kaSAyonI upazAMtatA nathI e Uhanane ayogya che. sarvatra upadezane kema pradhAna karAya che? kAraNake e A UhanarUpa che. e ja ApavAnuM hoya che. eTale ja Uhanane ayogya evo bhavAbhinaMdI jIva upadezane paNa ayogya kahevAyelo che. krodha vagere karmakRta bhAvomAM AtmAne potAno svabhAva manAvavo e prakRtinuM kArya che. karmakRtabhAvane karmakRtabhAva tarIke oLakhI zake, A mAro potAno svabhAva nathI, mArA svabhAvathI pRthar che... AvuM pakaDI zake... eTale eTalo prakRtino adhikAra nivRtta thayo kahevAya che. nazAmAM tophAna karanArane e nazo kaMIka paNa ocho thAya eTale jANI zake che ke A nazAnuM tophAna hatuM, mAruM nahIM. bhUlane bhUla samaje ene bhUla sudhAravAnI icchA jAge. kadAca e sudhAravAnI zakti-saMyoga na hoya to paNa vadhAre bagaDatuM to aTakAve ja. apunabaMdhakajIvane prakRtino adhikAra nivRtta thayo hoya che. eTale UhanakALe ene kaMika paNa bhavavairAgya hure che. tattvajijJAsA pravarte che. bhavaviyoganA UhanakALe mokSanI IcchA jAge che. paNa e mukhyatayA UhanakALa hoya che... haMmezA nathI hotI. jyAre samyaktvIjIvane to mokSAkAMkSAkSaNika citta hoya che. arthAt nirmaLa samyaktI jIvane kSayopazamarUpe mokSanuM praNidhAna dhruva Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-104 11 29 hoya che - satata hoya che. jema upavAsanuM praNidhAna karyuM eTale Akho divasa upavAsano upayoga na hoya to paNa dhruva upavAsa ja kahevAya. gusso satata na Ave... Ave ne jAya... kyAreka dIrghakALa sudhI paNa na Ave. chatAM enuM praNidhAna bAra mahinAthI adhika rahe to anaMtAnubaMdhI kaSAya ja kahevAya. ema mokSa sivAya A Akho saMsAra heya che Avo cittano daDha pariNAma e ja mokSanuM praNidhAna che. AvA praNidhAnathI raMgAyeluM citta e mokSAkAMkSAkSaNika citta che. e samyaktanA kALa sudhI upayogarUpe ke saMskAra (FkSayopazamarUpe) TakI zake che. mATe zrInamaskAraniryuktimAM labdhinamaskArano (samarpitabhAvano) kALa sAdhika 66 sAgaropama kahyo che, bhale upayogarUpe vacce dIrdhakALa sudhI paNa na Avyo hoya. ahIM Avo Azaya jANavo-tArAno prakAza hoya tyAre bArIkAithI jovAmAM Ave to ja prakAzano bhAsa thAya che, e sivAya to aMdhakAra ja bhAse che. paNa pUnamanA cAMdano prakAza hoya tyAre prakAzano upayoga na hoya tyAre paNa aMdhakAra to bhAsato nathI ja. apunabaMdhakane mohanIyano kSayopazama maMda hovAthI tRNAgnisama dRSTi kahI che. eTale upayoga hoya tyAre ja mokSanuM praNidhAna Ave che. upayoga khase tyAre e praNidhAna paNa khasI jAya che. paNa samyaktIne mohanIyano viziSTa kSayopazama hoya che. ne tethI caMdramAnA prakAza jevI daSTi kahI che. eTale upayoga na hoya tyAre paNa viparIta (aMdhakArano) upayoga Avato nathI. uparathI, viparIta vAta Ave tyAre kSayopazama jAgRta thaIne sAvadhAnI Ape che. mATe upayogAbhAvakALe paNa praNidhAna hAjara hoya che. e vakhate e saMskArarUpe hoya che. mATe samyaktajIvane praNidhAna sAvadika hoya che. eTale ke artha-kAmanI pravRttikALe paNa e hAjara hoya che. eTale ja tyAM kahyuM che ke mokSanI AkAMkSAmAM akSaNika cittavALA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1130 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 samyaktIjIvanI je je ce hoya che te te chevaTe mokSaprAptimAM pariNamanArI hoya che. Ama dareka kriyA mokSaprAptimAM paryavasita thatI hovAthI ene ja (samyavIne ja) bhAvathI yoga hoya che. paNa apunabaMdhakajIvane to evuM sArvadika praNidhAna hotuM nathI. eTale artha-kAmanI pravRttikALe e praNidhAna hotuM nathI. mATe enI dharmakriyA paNa dravyathI ja yogarUpa kahevAyelI che. eTale jaNAya che ke ahIM bhAvathI yoga je kahyo che emAM bhAva eTale zubhaupayoga nahIM, kAraNake e to apunabaMdhakane paNa dharmakriyAkALe saMbhave che, paNa bhAva eTale mokSanuM sthAyI praNidhAna. bhAvasAdhune mokSanuM sthAyI praNidhAna hoya ja che. eTale kyAreka koIka kriyA upayogazUnyapaNe thaI hoya to paNa ananuSThAna ke dravyakriyA na kahevAya, bhAvathI yoga ja kahevAya che. ema, pAsatthI bhAvapUrvaka kriyA kare to paNa bhAvaanuSThAna nathI kahevAtuM, kAraNake mokSanuM praNidhAna nathI. have, caudamI batrIzImAM ja AvuM ja kahyuM che ke, "jema anya puruSamAM Asakta strI svapatinI sevA karatI hoya to paNa e sevA ene zreyaskara nathI banatI. ema mokSamAM Asakta samyaktIjIva svakuTuMbAdinI ciMtA karato hoya - e mATe artha-kAmanI pravRtti karato hoya to paNa e pravRtti karmabaMdha mATe thatI nathI... e paNa mokSaprAptiparyavasAnaphalikA hoya che. A vAtano vicAra karIe. jA jayamANassa bhave virAhaNA suttavihisamaggassa / sA hoi NijjaraphalA ajjhatthavisohijuttassa // artha sUtroktavidhithI samagra ane adhyAtmavizuddhithI yukta mahAtmA jayaNApUrvaka pravatavA chatAM je virAdhanA thAya che, te nirjarAphalaka bane che (paNa karmabaMdhajanikA banatI nathI.) A virAdhanArUpa hovA chatAM nirjarAphalaka bane che ne tethI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-104 mokSaparyavasAnaphalikA bane che. paNa e to AvA vizeSaNavALA saMyamIjIvanI vAta che. aviratasamyaktvIne artha-kAmanI pravRtti (emAM thatAM AraMbhAdi) mokSaprAptiparyavasAnaphalikA zI rIte ? baMdhajanaka banIne saMsArahetu kema nahIM ? vaLI vaMdittusUtramAM - 'sammaddiTTI jIvo jaivi hu pAvaM samAyare kiMci / apposi hoi baMdho jeNa Na NiddhadhasaM kuNai // ' 1131 artha : 'samyagdaSTijIva jo ke kaMIka pApapravRtti kare che, to tene alpa karmabaMdha thAya che, kAraNa ke e nisapaNuM karato nathI.' AvuM je kahyuM che e paNa jaNAve che ke e (alpa paNa) baMdhajanaka bane che ne tethI e saMsArahetu kema nahIM ? A praznano javAba vicArIe. je samyaktvI jIva yoganI chaThThI dRSTimAM rahela hoya che emane zrItIrthaMkaradevonI jema viSayavagereno bhaya hoto nathI 'A vAstavika jaLa nathI, paNa mRgajaLa che' ema jANI lIdhA pachI emAMthI pasAra thavAnuM hoya to paNa bhaya zuM ? ane jo bhaya nathI to e bhavahetu che ja nahIM, mokSahetu ja che. eTale ja zrI tIrthaMkaradevo vagere atyaMta anAsakta jIvone lagna vagere paNa nirjarAphalaka ja banatA hoya che. mATe ja bhAimahArAje chate bhojane potAne upavAsI kahyA ane rAjAe potAne brahmacArI kahyo. kuragaDumunine bhojanakriyAthI kevalajJAna thayuM. jhAMjharIyA RSinA ghAtakarAjAne hatyAkALe zubhapariNAma nahoto, mATe hatyAkriyAthI kevalajJAna thayuM ema na kahevAya. prazna : 'kuragaDumunine bhojanakriyAthI kevalajJAna thayuM' ema jo kahevAnuM hoya to e bhojanakriyAno-khAvuM paDe che eno-emane pazcAttApa paNa na hovo joIe. uttara H chaThThI dRSTimAM je saMsArakriyA hoya che e mohanIyakarmanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 132 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 udayathI janya hotI nathI, eTale ja to e bhayahetu ke bhavahetu banatI nathI. mATe eno mukhya pazcAttApa na hoya... vyavahArano AMzika hoya zake. je mohanIyakarmanA udayathI thayela kriyA hoya eno pazcAttApa hoya. je anyakarmonA udayathI thayela hoya eno mukhya pazcAttApa na hoya. mATe ajJAnaparISahano pazcAttApa karavAno nathI kahyo. paNa ene samabhAve sahana karavAnuM kahyuM, dInatA lAvyA vagara puruSArtha karI enA para vijaya meLavavAnuM kahyuM. ema chevaTuM saMghayaNa che eno pazcAttApa karavAno nathI. kuragaDumunine ogha pazcAttApa kahevAya, tathA pUrvamAM kevA aMtarAyo bAMdhyA che eno pazcAttApa hoya zake. paNa ahIM khAvuM paDe che eno mukhya pazcAttApa na hoya. nadI utaravAmAM kAraNa che ke jayaNApUrvaka utaryA to eno pazcAttApa na hoya, paNa je ajayaNA thaI hoya enuM prAyazcitta iriyAvahiyA vagere hoya. eTale chaThThIdaSTimAM rahelA samyaktInI to arthakAmanI pravRtti paNa nirjarAphalaka hoya che ne tethI mokSaprAptiparyavasAnaphalikA hoya che e nizcita thayuM. paNa jeo chaThThI dRSTi sudhI haju pahoMcyA nathI tevA samyakvIne to viSaya vagereno bhaya hoya che. teo kAMI evA anAsakta yogI hotA nathI. apratyAkhyAnAvaraNIya rAganA prabhAve teone viSayonA AkarSaNa paNa hoya che ane tethI viSayapravRttimAM teo Asakta paNa bane ja che. hA, nirdhvasa pariNAma na hovAthI tIvrabaMdha na hoya. paNa saposi doDuM vaMdho alpabaMdha to thAya ja che. to e mokSaprAptiparyavasAnaphalikA zI rIte ? e have vicArIe. artha-kAmanI pravRttikALe paNa samyaktIjIva devaprAyogya ja baMdha kare che... eTale ke devagatinAmakarma vagere ja bAMdhe che, eTale narakagatinAmakarma vagere pApaprakRtio to baMdhAtI ja nathI... je Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-104 1133 jJAnAvaraNIya ke azAtAvedanIya vagere pApa pravRtti baMdhAya che te paNa maMdarasavALI, tIvrarasavALI nahIM. mATe apasi ho vaMdho kahyuM che. eTale baMdhathI e mokSaphalikA kahI zakAya nahIM. chatAM anubaMdhathI e mokSaphalikA hoya che. Azaya e che ke kriyA zubha(dharmanI) hoya ke azubha (pApanI) hoya, mananA vicAro rUpa upayoga zubha hoya to puNya ja baMdhAya che ane e jo azubha hoya to pApa ja baMdhAya che. eTale prasannacandrarAjarSine AtApanAnI kriyA zubha hovA chatAM hiMsAno upayoga hovAthI 7mI naraka bAMdhI. eTale ke puNya-pApa prakRtinA baMdhanuM kAraNa zubha-azubha upayoga che. (sAmAnyathI zubha pravRttikALe zubhaupayoga hoya che ne pApapravRttikALe azubhaupayoga hoya che. vaLI sAmA jIvano upayoga chadmasthono viSaya nathI. eTale vyavahAra naya dharmakriyAthI puNya ane pApakriyAthI pApa baMdhAya" ema sAmAnyathI kahe che.) Ama baMdhano AdhAra upayoga che. paNa anubaMdhano AdhAra praNidhAna che. viSaya-kaSAyAdinuM praNidhAna e pApapraNidhAna che. A pApapraNidhAna sAthe pApaupayoga hoya to pApAnubaMdhI pApa baMdhAya che. puNya(zubha) upayoga hoya to pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. mokSanuM-guNaprAptinuM praNidhAna e puNyapraNidhAna che. e hovA chatAM azubha upayoga hoya to puNyAnubaMdhI pApa baMdhAya che ne zubha upayoga hoya to puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. (praNidhAna na hoya tyAre jevo zubha ke azubha upayoga hoya e pramANe niranubaMdha puNya ke pApa baMdhAya che.) samyaktajIva mokSAkAMkSAkSaNikacitta hoya che. eTale ke ene mokSanuM praNidhAna upayoga ke saMskArarUpe satata beseluM hoya che. eTale "sAMsArika pravRtti daramyAna vicitra karmodayavaza putra-patnInI mamatA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1134 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 vagere azubhaupayoga hoya tyAre paNa enuM citta mokSamAM ramatuM nathI evuM banatuM nathI' ema yogabiMdunI 205mI gAthAmAM kahyuM che. alabat azubhaupayoga hovAthI upayogarUpe mokSanuM praNidhAna hotuM nathI. paNa chatAM saMskArarUpe to e paDeluM ja hoya che ne tethI je pApabaMdha thAya che e puNyAnubaMdhI thAya che, ne tethI pariNAme e mokSaphalaka bane che. eTale enI A artha-kAmanI pravRtti baMdhathI nahIM, paNa anubaMdhathI mokSaprAptiparyavasAnaphalikA bane che. eTale ja, caudamI batrIzInI 17mI gAthAnI vRttimAM azubha evI kuTuMbaciMtanAdipravRttikALe paNa zuddhapariNAmathI (=mokSanA praNidhAnathI) sadanubaMdhanI = zubhAnubaMdhanI ja saMgati darzAvI che. vaLI e 14mI batrIzInI aDhAramI gAthAnI vRttimAM kuTuMbaciMtanAdipravRttirUpa bhavahetune ja pariNAmavizeSathI mokSaheturUpe pariNamavA kahyA che e have vicArIe. A pariNAmavizeSa eTale heyatvapariNAma. samyaktvI jIvane rojiMdI cAlu sAMsArika pravRttimAM heyatvabuddhi na paNa Ave. (chatAM UhanakALe e AvI zake.) paNa jemAM vizeSarUpe rAga-dveSa thAya emAM praNidhAna jevuM prabaLa... samyaktva jeTaluM nirmaLa... e pramANe zIghratayA heyatvabuddhi Ave ja. A heyatvapariNAmathI bhavahetu ja mokSahetu bane che, eTale ke mokSaprAptiparyavasAnalaka bane che. heyatvanA saMvedana pachI paNa tyAga zakya na hoya to chaThThI dRSTivALAne upekSA (udAsInatA) Ave che. e paNa vizuddhapariNAma hovAthI bhavahetubhUtakriyA mokSahetu bane che. ekendriyajIvo 52 paNa karuNA che. paNa enI virAdhanAno tyAga zakya nathI. emAM anya samyaktvIone paNa upekSA hoya che. mATe bhavahetu, mokSahetu bane che. jemAM upekSA na hoya, paNa mana joDAya, emAM sakaMpapravRtti hovAthI = pazcAttApa hovAthI......... ne heyatvabuddhi hovAthI e mokSahetu Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1135 batrIzI-19, lekhAMka-104 bane che. vaLI, dareka pravRttimAM udAttatA = uttarottaraAcAra pratibaddhatA hoya che. eTale ke dharmakriyAmAM viziSTa-viziSTataratA Ave enI tatparatA hoya che ane pApakriyAmAM uttarottara doSahAsatatparatA hoya che. A nijAzayavizuddhi che, mATe mokSahetutva Ave che. AmAM dharmapravRttimAM e pravRtti to kharI ja, sAthe upAdeyatvabuddhirUpa A nijAzayavizuddhirUpa bhAva paNa yoga che. pApapravRttimAM heyatvabuddhirUpa nijAzayavizuddhirUpa bhAva hovAthI e paNa e bhAvane AzrIne yoga che. mATe samyakvIjIvanI badhI pravRttio mokSaprAptiparyavasAnaphalikA hoya che. Ama samparvajIvanuM citta haMmezA mokSanA praNidhAnavALuM hovAthI ene bhAvathI yoga hoya che. apunabaMdhaka jIvanuM citta evuM na hovAthI ene dravyathI yoga kahyo che. paNa adhyAtma-bhAvanAyoganA adhikAramAM jJAna-darzana-cAritrarUpa saMpUrNa mokSamArga hoya to ja yoga mAnavAno hovAthI samyavIne paNa vyavahArathI ja yoga kahela che. nizcayathI to viratidharane ja yoga jANavo. jyAre sakRbaMdhaka vagere jIvone yoga atAttvika hoya che... tathA e prAyaH karIne pratyapAyaphalaka hoya che. e zA mATe pratyapAyaphalaka hoya che ne prAya: zabdathI konI bAdabAkI che? vagere vAto AgaLa joIzuM. koIpaNa pudgalanI Asakti jIvane parAdhIna banAve che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka 105 gayA lekhamAM ApaNe joyuM ke samyaktvIjIva artha-kAmanI pravRtti kare to paNa e pravRtti bhale baMdhathI nahIM, paNa anubaMdhathI mokSaprAptiparyavasAnaphalikA bane che. tethI saprasaMga puNyAnubaMdhI puNya vagere cha prakArono ApaNe A lekhamAM vicAra karIzuM. dayA, paropakAra, kSamA, namratA, anAsakti, deva-guru-dharma pratye bhakti-zraddhA... AvA badhA bhAvo e zubhopayoga che... enAthI puNya baMdhAya che jenA udaye anukULatAo prApta thAya che. AnAthI viparIta nirdayatA, svArthAMdhatA, krodhAdi kaSAyo, viSayAsakti, deva-guru-dharma pratye AzAtanA-avahelanA... vagere bhAvo e azubhopayoga che. enAthI pApa baMdhAya che jenA udaye pratikULatAo maLe che. zubhopayogapUrvakanI zubhakriyA viziSTa puNya baMdha karAve che, e vagaranI zubhakriyAthI sAmAnya puNya baMdha thAya che. ema azubhopayogapUrvakanI azubhakriyA tIvra pApabaMdha karAve che ane e vagaranI azubhakriyA sAmAnya pApabaMdha karAve che e jANavuM. zubhakriyAkALe paNa vyakta rUpe avajJA-anAdara vagere hoya to e azubhopayogAtmaka hovAthI pApa ja baMdhAya che. paNa avajJA-anAdara jo suSupta hoya to niranubaMdha sAmAnya puNyabaMdha thAya che. puNyanA udaye thayelI anukULatAmAM ke pApodaye thayelI pratikULatAmAM jo sadbuddhi jaLavAI rahe che to navuM puNya baMdhAya che ane jo durbuddhi jAge to pApa baMdhAya che. anukULatAmAM chakI na javuM, Asakta na banavuM, e anukuLatAne ArAdhanAmAM joDavI... A badhuM sadguddhi kahevAya che. ne enAthI viparIta-chakI javuM, Asakti karavI, anukULatAono viSaya-vilAsamAM ke bIjAone duHkhI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-105 1137 karavAmAM upayoga karavo... A badhuM dubuddhi che. pratikULatAmAM dIna banI javuM, ArtadhyAnAdi karavA, pratikULatAne dUra karavA hiMsAdi upAyo ajamAvavA, pratikULatAnA kAraNa tarIke anyane javAbadAra lekhI enA para dveSAdi karavA A badhuM dubuddhi che... ne enAthI viparIta... pratikULatAmAM samabhAva, sahanazIlatA keLavavI, svakarmano vipAka ciMtavavo, dharma vadhAravo... vagere sadbuddhi che. vivakSita puNyanA udaye maLanArI anukULatAmAM saddabuddhi ja jAgaze evuM jo pahelethI nizcita hoya to e puNyAnubaMdhI puNya kahevAya che. ema, dubuddhi ja jAgaze evuM pahelethI nizcita hoya to e pApAnubaMdhI puNya kahevAya che. ema vivakSita pApanA udaye maLanArI pratikULatAmAM sabuddhi jaLavAI raheze evuM jo pahelethI nizcita hoya to e puNyAnubaMdhI pApa kahevAya che. ane durbuddhi ja jAgaze evuM jo nizcita hoya to e pApAnubaMdhI pApa kahevAya che. tathA, vivakSita puNya ke pApanA udaye sabuddhi jAgaze ke dubuddhi ? e pahelethI nizcita na hoya, ane te te kALe bhavitavyatAvazAt paristhitipuruSArtha vagerene anusarIne sabuddhi ke dubuddhi AvavAnI hoya to evA puNya-pApane niranubaMdha puNya-pApa kahevAya che. praNidhAnanI tIvratA ane upayoganI tIvratAthI anubaMdha paDe che. viSaya-kaSAya vagerenA azubha praNidhAnathI azubhAnubaMdha paDe che. AtmasvarUpanuM praNidhAna e zubha praNidhAna che, enAthI zubhAnubaMdha paDe che. praNidhAna mukhya che. chatAM jo emAM upayoga bhaLe to daDha anubaMdha paDe che ane jo upayoga na bhaLe to eTalA dRDha anubaMdha paDatA nathI. apunarbandhaka avasthA paNa jeo pAmyA nathI evA abhavya tathA acaramAvartavartI bhavya jIvone zubhapraNidhAna hotuM nathI, mATe zubhAnubaMdha hoto nathI. eTale e jIvone niranubaMdha puNya, niranubaMdha Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1138 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 pApa, pApAnubaMdhI puNya ane pApAnubaMdhI pApa ema 4 vikalpo ja saMbhave che. samyaktanI hAjarImAM AtmAnA zuddha svarUpanuM praNidhAna beThuM ja hovAthI azubha praNidhAna AvI zakatuM nathI. mATe azubhAnubaMdha hoto nathI. eTale samyaktIne pApAnubaMdhI puNya-pApa sivAyanA ja 4 vikalpo saMbhave che. apunarbandhaka jIvone chae vikalpo saMbhave che ! te nIce mujaba... (1) puNyAnubaMdhI puNya : AtmAnA zuddhasvarUpanA praNidhAna sAthe zubhopayogapUrvaka zubhakriyA kare tyAre puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. ema A praNidhAna maMda hoya ke na hoya ne zubhopayogapUrvaka zubhakriyA kare... paNa pAchaLathI anumodanA kare athavA zubhapraNidhAna bheLave to paNa zubhAnubaMdhI puNya thAya che. tathA tIvra azubhapraNidhAnathI pApAnubaMdhI puNya bAMdhavA chatAM pAchaLathI e azubhapraNidhAnano vadhAre prabaLa pazcAttApa kare to paNa e puNyanA azubha anubaMdho tUTI jaIne zubhAnubaMdho UbhA thAya che. - Ama puNyAnubaMdha paDavAmAM AtmAnA zuddhasvarUpanuM = mokSanuM praNidhAna e eka mahattvanuM kAraNa che. e zuM che ne e zI rIte keLavI zakAya?e ApaNe pUrve praNidhAna - pravRtti vagere pAMca AzayonA nirUpaNa vakhate vicArI gayA chIe. A je praNidhAna kahyuM che, te prastutamAM "Atmika praNidhAna" zubha praNidhAna" tarIke abhipreta che. AvA praNidhAnapUrvakanI zubhopayogavALI ArAdhanAthI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. kyAreka AvuM praNidhAna na hoya ne bhautika icchA beselI hoya, to paNa e IcchA eTalI prabaLa na hoya... ne sAme prabhubhakti-zraddhA vagere Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-105 1139 tIvra hoya, to enAthI paNa puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. chatAM e gauNa che. ne tethI, sAdhake to ukta praNidhAna mATe ja udyamazIla banavuM joIe. (2) niranubaMdha puNyaH gatAnugatika rIte, zUnya manaskapaNe, zubhapraNidhAna zUnya rIte je zubhakriyA karavAmAM Ave tenAthI niranubaMdha puNya baMdhAya che. ema ArAdhanA pratye sAmAnya Adara ke zubhapraNidhAna hovA sAthe sAmAnya avidhi hoya to paNa niranubaMdha puNya baMdhAya che. zubhapraNidhAnapUrvakanI zubhakriyAthI puNyAnubaMdhI puNya bAMdhyA bAda jo eno pazcAttApa kare to prathama naMbare puNya ja nAza pAmI jAya che. paNa jo puNya nikAcita thaI gayuM hoya to puNya UbhuM ja rahe che, paNa zubhAnubaMdho khasI jAya che ne niranubaMdhatA UbhI thAya che. pastAvo jo vadhAre AgaLa vadhe, to pachI puNya pApAnubaMdhI paNa thaI jAya che. jema ke mammaNane... (3) pApAnubaMdhI puNyaH IrSyAnuM, prazaMsA vagerenuM ke viSayakaSAyanuM tIvrapraNidhAna hoya, ne ArAdhanAkALe prabhu bhakti, jayaNA, kSamA vagere zubhopayoga hoya to pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. niranubaMdha ke puNyAnubaMdhI puNya bAMdhyA pachI mammaNanI jema sukRtano pazcAttApa karavAmAM Ave ke pAchaLathI azubha praNidhAna (jema ke niyANAmAM) bheLavavAmAM Ave to paNa e puNya (nikAcita hovAthI jo nAza na pAmyuM hoya to) pApAnubaMdhI banI jAya che. eTale ullAsamAM AvIne tapazcaryAmAM joDAI gayA... pachI jarA kaThaNAI anubhavAya to paNa-ararara... eka sAmaTuM paccakhANa kyAM laI lIdhuM ? vagere rUpe pastAvo na karavo. e ja rIte sArI uchAmaNI bolyA bAda pastAvo na karavo. ema zrI saMghanI sevA vagere kAryamAM ke koI upadhAna vagere jevA anuSThAna ullAsathI zaru karyA bAda kalpanA karatAM tana-mana-dhanano vadhu bhoga ApavAno avasara Ave Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1140 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 to paNa manamAM kheda vagere dhAraNa karI pApAnubaMdho na upArjavA... paNa ullAsane akabaMdha jALavI rAkhI puNyAnubaMdho vadhAravA. (4) puNyAnubaMdhI pApa: apunarbandhaka ke aviratasamyaktI vagere, manamAM, A khoTuM karI rahyo chuM evuM saMvedana ne tethI eno kheda hovA chatAM, mohavazAt viSaya-vilAsa vagere kare, emAM sukha anubhave... tyAre puNyAnubaMdhI pApa baMdhAya che. ema tIvrapaNe pApa bAMdhyA pachI (pApAnubaMdhI pApa bAMdhyA pachI) eno pArAvAra pazcAttApa kare, to prathama naMbare pApa ja dhovAI jAya... paNa jo pApa nikAcita thaI gayuM hoya to, pApa nAza na pAmI zake, paNa pApAnubaMdho puNyAnubaMdhamAM pheravAI jAya, ne tethI puNyAnubaMdhI pApa thAya. ema, pApAnubaMdhI pApa bAMdhyA pachI tIvrarasa-prabaLa zubha praNidhAnapUrvaka sadanuSThAna kare to paNa pUrvanA pApAnubaMdho tUTI puNyAnubaMdho UbhA thavA mAMDe che. jemake nandanarAjarSinA bhavamAM prabhuvIre karelI sAdhanAthI, zadhyApAlakanA kAnamAM sIsu reDavA vagerenA kAraNe baMdhAyelA pApanA azubha anubaMdho tUTI jaI zubhAnubaMdho UbhA thayA.. ne tethI prabhuvIranA bhavamAM kAnamAM khIlA ThokAvA vagere bhayaMkara upasarga rUpe e pApa udayamAM AvavA chatAM prabhuvIrane durbuddhi na jAgatAM, samabhAve sahana karavAnI subuddhi ja AvI. (5) niranubaMdha pApa H gatAnugatika rIte, zUnyamanaskapaNe pApakriyA thAya to, temaja rasapUrvaka pApa karyA pachI pAchaLathI tene samakakSa pazcAttApa hoya to pApa niranubaMdha bane che. (6) pApAnubaMdhI pApaH viSaya-kaSAyanuM tIvra praNidhAna tathA tIvra hiMsA vagerenA ke kaSAyAdinA azubhopayoga pUrvaka pApakriyA karavAthI pApAnubaMdhI pApa baMdhAya che. ema niranubaMdha pApa karyA pachI pAchaLathI enI anumodanA, azubhapraNidhAna ke tIvrarase anya Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-105 1141 pApapravRtti karavAthI e niranubaMdha pApa pApAnubaMdhI banI jAya che. abhavyane kyAreya zubhAnubaMdha paDato nathI, kAraNa ke zuddha AtmasvarUpa kyAreya enI saMvedanAmAM AvatuM na hovAthI AtmasvarUpanuM praNidhAna AvatuM nathI. ene kyAM to viSaya-kaSAyanuM praNidhAna hoya che, kyAreka praNidhAnazUnyatA hoya che ne kyAreka durgativAraNanuM praNidhAna hoya che. abhavyane paNa zruta-sAmAyikanI prApti kahI che. zrutasAmAyika eTale jinavacanonI zAstronI-zrutanI prApti thavI eTalo ja artha nathI, paNa e prAptinA baLe samabhAvanI prApti thavI e artha che. eTale ke e zrutavacanonA baLe, "viSayakaSAyathI pApa baMdhAya che ne pApathI durgati thAya che. mATe mAre viSaya-kaSAyothI dUra rahevuM joIe..." ema mAnI viSaya-kaSAyonI maMdatA rUpa samatAnI prApti thavI e zrutasAmAyika che. A abhavyane paNa saMbhavita che eno artha-e paNa A rIte pApabhIru banI samabhAva keLave che. kaSAya karIza to durgatimAM jaiza. viSaya vilAsa karIza-pramAdamAM paDIza... to durgatimAM duHkho sahevA paDaze... mATe, jo mAre durgatimAM na javuM hoya to viSaya-kaSAya-pramAdAdi vAravA joIe... ema samajI e suMdara niSpApa jIvana rUpa saMyama paNa pALe che. paNa, tiryaMcagati-narakagatimAM nathI javuM, to kyAM javuM che ? to ke devagatimAM... arthAt durgatinA vikalpa tarIke sadgati enI saMvedanAmAM Ave che, paNa zivagati kyAreya AvatI nathI. ema apamAna, apayaza, nirdhanatA vagerethI e trAse che. tyAre enA vikalpa tarIke ene mAna, yaza ke zrImaMtAI vagere saMvedAya che, paNa mAna-apamAna vagere dvandothI atIta evI zuddha avasthA kyAreya saMvedAtI nathI. jyAre daSTi pAmelA jIvone e saMvedAya che. apamAna jema jaMjALarUpa lAge ema mAna paNa ene jaMjALa rUpa lAge che... devagatimAM anukULa viSaya sAmagrImAM paNa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1142 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 ene jIvanI kadarthanA lAge che. prAraMbhika avasthAvALA apunarbandhakane mukti anurAga haju pragaTyo na hoya, ane tethI AvI dvandAtIta avasthAnuM jhAMkhuM saMvedana paNa na hoya to paNa, yogyatA rUpe to e hoya ja che. eTale evA jIvone pApabhaya, durgativAraNa vagerenuM praNidhAna paNa zubhapraNidhAnanuM kAma karI puNyAnubaMdha Ubho kare che. paNa abhavyane potAno abhavyatva svabhAva ja pratibandhaka banato hovAthI durgativAraNanuM praNidhAna hovA chatAM sadanuSThAnarAgaprayojaka mukti adveSa vagere AvatA nathI. mATe ene yogyatA rUpe paNa muktinuM saMvedana ke zubhapraNidhAna saMbhavatA na hovAthI zubhAnubaMdha paDato nathI. eTale subhAnubaMdha sivAyanI apunarbandhakanI badhI vAto abhavya mATe paNa samAna jANavI. samyaktI jIva jo maMda-rAga-dveSanI pravRtti kare to niranubaMdha pApa baMdhAya che. e vakhate enuM samyakta "A tyAjya che' evI lAlabattI, jo upayoga na hoya to dharatuM nathI, tethI pazcAttApa hoto nathI. mATe zubhAnubaMdha hoto nathI. e rAga-dveSa maMda hovAnA kAraNe azubhAnubaMdha paNa hoto nathI. viziSTa rAga-dveSathI pravRtti karavAnA avasare upayoga na hoya to paNa enuM praNidhAna (samyaktano kSayopazama) A viparIta pravRttikALe ene lAlabattI dhare che ke A pravRtti tArA AtmAnuM ahita karaze. chatAM apratyAkhyAnAvaraNAdi kaSAya rUpa pramAdane paravaza banI e viparIta pravRtti kare to paNa pelI lAlabattInA kAraNe pazcAttApano bhAva (kha) Ubho ja hoya che. mATe zubhAnubaMdha paDe che. pazcAttApa eTalo tIvra na hoya, to paNa, samyaktanA prabhAve tIvra Asakti thatI na hovAthI azubhAnubaMdha to paDato ja nathI, ne niranubaMdha pApa baMdhAya che. ema samyaktanI hAjarImAM zubha pravRttino pAchaLathI pazcAttApa, tIvra rasavALI pApapravRtti ke niyANuM saMbhavita na hovAthI e rIte paNa ene Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-105 1143 azubhAnubaMdha paDato nathI. jema abhavyane viSaya-kaSAyAdinuM praNidhAna hovAthI, saMyama pALavA chatAM saMyama na kahevAya. ema samyakvIne mokSanuM praNidhAna hovAthI viSaya-kaSAyamAM rahevA chatAM azubhAnubaMdha paDe nahIM. eTale azubhAnubaMdha sivAyanI apunarbandhakanI badhI vAto samyaktI mATe paNa samAna jANavI. Ama prasaMga anubaMdhanI vAto ApaNe joI. samyaktajIva mokSAkAMkSAkSaNikacitta hovAthI artha-kAmanI pravRtti daramyAna paNa puNyAnubaMdha ja Ubho karato hovAthI enI e pravRtti anubaMdhadvArA mokSaprAptiparyavasAnaphalikA banatI hoya che ne e daSTie ene bhAvathI yoga kahyo hovA chatAM viratidharane ja yoga mAnavAnI vivakSAmAM e vyavahArathI ja tAttvika yoga banI rahe che. e ja rIte apunabaMdhaka jIvane paNa vyavahArathI ja tAttvikyoga hoya che. e ApaNe joI gayA chIe. jayAre saphaAvarta vagere jIvone A yoga atAtvika kahevAyelo che ane tevA mAtra veSAdi hovAnA kAraNe e prAyaH pratyapAyaphalaka hoya che. AmAM sad eTale ekavAra. eTale ke ekavAra jeo AvRtta thAya che, arthAt jeo ekavAra utkRSTa sthitibaMdha karavAnA che tevA sakRbaMdhaka jIvo. ema jeo haju be vAra utkRSTasthitibaMdha karavAnA che tevA jIvo e dvibaMdhaka jIvo. e ja rIte tribaMdhakajIvo vagere jANI levA. A samRdubaMdhaka jIvo vagereno yoga, nizcayathI ke vyavahArathI tAttvika banato na hovAthI atAtvika kahevAyelo che, kAraNake emano pariNAma azuddha hoya che. emano A atAttvikayoga prAyaH pratyapAyaphalaka bane che. pUrvapakSa: ahIM A "prAyaH' zabdathI konI bAdabAkI che ? e vicArIe to jaNAya che ke sakRbaMdhakajIvone adhyAtmAdithI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1144 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 prAyaH karIne to pratyapAya thAya che. paNa koIka sabaMdhaka jIvone enAthI artha = lAbha paNa thAya che. enI bAdabAkI mATe prAyaH zabda che. eTale ja caudamI apunabaMdhaka dhAtrizikAnI cothI gAthAmAM ane enI vRttimAM AvA bhAvanuM jaNAvyuM che ke - ghaTAdikAryathI enA pariNAmI kAraNa evA mRtpipAdimAM sarvathA bhinnatA hotI nathI, ema apunabaMdhaka karatAM sabaMdhakAdimAM sarvathA bhinnatA hotI nathI. eTale ke sakRbaMdhaka e apunabaMdhaka avasthAnuM pariNAmI kAraNa che ane tethI apunabaMdhakanI jo tAttvika pUrva sevA che to sabaMdhakanI pUrvasevA enA kAraNabhUta hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karIne ene upacarita pUrvasevA mAnavI joIe. A pUrvasevAnuM apunarbandhakanI tAttvika pUrvasevA e phaLa hovAthI, pratyapAyabhUta phaLa nathI, paNa AtmAne lAbhakartA phaLa che. eTale eno vyavaccheda karavA A "prAyaH' zabda che. uttarapakSa : tamArI vAta zraddheya jaNAtI nathI. emAM ghaNAM kAraNo che. (1) e ja gAthAmAM tyAM anya AcAryonA mate sakRbaMdhakAdinI pUrvasevAmAM bhavasvarUpano nirNaya karAvanAra UhApoha vagerenA abhAvarUpa anAlocanathI garbhita hovAthI anAlocanadvArA amukhya upacAra kahelo che. eTale ke ene apunabaMdhakanI tAttvika pUrvasevAnA kAraNa tarIke svIkArI nathI. mAtra bAhya dRSTie banne sarakhI dekhAtI hovAthI amukhya upacAra svIkAryo che. (2) vaLI khuda granthakAre tyAM ja AgaLanA adhikAramAM anya AcAryanA A matane yukta Theravyo che. ne emAM kAraNa ApyuM che ke samRddhadhakAdine karmabaMdhanI yogyatArUpa mala tIvra atyaMta utkaTa hovAthI bhavAbhidhvaMga ocho thayo hoto nathI. vaLI tyAM AgaLa jaNAvyuM che ke utkRSTa sthitibaMdha karAvanAra atitIvrasaMkleza jene Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-105 1145 pharIthI kyAreya AvavAno na hoya ene ja uttarottara bhavavairAgya vagere kalyANanimittono saMbhava hovAthI mukhya pUrvasevA hoya che evI zAsramaryAdA che. samRbaMdhaka vagereno to haju atitIvrasaMkleza AvavAno hovAthI mukhya pUrvasevA hotI nathI. : pUrvapakSa H are ! samRbaMdhakAdine mukhya pUrvasevA to ame paNa kahetA nathI. paNa jema viratidharane nizcayathI tAttvikayoga hoya che ne apunarbaMdhaka tathA samyaktvIne enA kAraNabhUta hovAthI vyavahArathI tAttvikayoga hoya che. ema apunarbaMdhakane nizcayathI tAttvika pUrvasevA hoya che, ne samRdabaMdhakAdine enA kAraNabhUta hovAthI vyavahArathI tAttvika pUrvasevA hoya che ema mAnavuM joIe. uttarapakSa H bhale ema mAnI laIe, chatAM ene pratyapAyaphalaka mAnavAmAM zuM vAMdho che ? pUrvapakSa H jema viratidharano yoga AtmAne lAbhakartA che, ne tethI apunarbaMdhaka no yoga enA kAraNabhUta hovAthI AtmAne lAbhakartA ja manAyelo che. pratyapAyaphalaka manAyelo nathI, ema apunarbaMdhakanI pUrvasevA AtmAne lAbhakartA che. tethI enA kAraNabhUta hovAthI satkRbaMdhakanI pUrvasevAne paNa AtmAne lAbhakartA ja mAnavI joIe. ne tethI ene pratyapAyaphalaka mAnI na zakAya. uttarapakSa : A rIte to dvibaMdhakajIvanI pUrvasevAne paNa lAbhakartA mAnavI paDe, kAraNa ke e paNa AtmAne lAbhakartA evI satkRbaMdhakanI pUrvasevAthI bahu bhinna na hovAthI enA kAraNabhUta che. pachI e rIte to tribaMdhaka, caturgaMdhaka vagere badhA jIvonI pUrvasevAne lAbhakartA mAnavI paDe ne tethI pratyapAyaphalaka mAnI nahIM zakAya, kAraNa ke e badhAnI pUrvasevA paNa, AtmAne lAbhakartA evI dvibaMdhaka vagerenI pUrvasevAthI bahu bhinna na hovAthI enA kAraNabhUta che. tathA na Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1146 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 A rIte to, sakRbaMdhaka apunabaMdhakathI bahu bhinna na hovAthI, eno yoga apunabaMdhakanA vyavahArathI tAviyoganA kAraNabhUta banavAnA kAraNe AtmAne lAbhakartA mAnavo paDe che ne tethI ene pratyapAyaphalaka nahIM mAnI zakAya. A ja krame dvibaMdhaka vagere mATe paNa mAnavuM paDaze. ane to pachI koInA yogane pratyapAyaphalaka kahI na zakAvAthI viSa-gara vagerenI vAto UDI ja jaze. temaja, A prastuta adhikAramAM paNa je prAyaH pratyapAyaphalaka hovA kahyA che e paNa UbhuM nahIM rahI zake. eTale je nizcayathI ke vyavahArathI tAttvika hovAnA kAraNe AtmadaSTie lAbhakartA hovA kahevAya che, ene pUrvavartI hovAthI ane bahu vilakSaNa na hovAthI je enA pariNAmI kAraNa tarIke kahI zakAya che e AtmAnI dRSTie lAbhakartA ja hoya evo niyama mAnI zakAto nathI. prAyaH pratyapAyaphalakamAM prAyaH zabdathI konI bAdabAkI che e aMge keTaluMka ApaNe vicAryuM. haju A aMge vizeSa vicAraNA AgAmI lekhamAM karIzuM. kaSAyonI maMdatA yugalikone paNa khUba hoya che, paNa bhavavirAga vinA enI koI vizeSa kiMmata nathI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka sakRbaMdhaka vagere jIvonA yoga prAyaH pratyapAyaphalaka hoya che. AmAM prAyaH zabdathI konI bAdabAkI che e vicAraNAmAM, pUrvapakSanI mAnyatA e che ke koIka sabaMdhakAdine AtmikadaSTie lAbhakartA pUrvasevA je saMbhave che emanI bAdabAkI che. temAM e kAraNa evuM Ape che ke, sakubaMdhakanI pUrvasevA, apunabaMdhakanI pUrvasevA karatAM pUrvavartI che ne tethI lagabhaga sadaza hovAthI, enA pariNAmakAraNa rUpa hovAthI enAthI kathaMcit abhinna che. apunabaMdhakanI pUrvasevA jo lAbhakartA che to enA kAraNarUpa hovAthI sakrabaMdhakanI te paNa lAbhakartA mAnavI joIe. pUrvapakSanI A mAnyatA sAme keTalIka vicAraNA karIne ApaNe e nirNaya para AvyA chIe ke AtmadaSTie je lAbhakartA che ene pUrvavartI hovAthI tathA ghaNuM sAdRzya hovAthI je enA pariNAmI kAraNa tarIke kahevAya che te AtmadaSTie lAbhakartA ja hoya evo niyama svIkArI zakAto nathI. Azaya e che ke tribaMdhaka, TribaMdhaka, sakRbaMdhaka, apunabaMdhaka, aviratasamyaktI, dezavirata, sarAgasaMyata, vItarAgasaMyata... A badhI yathAkrama uttarottarabhAvI avasthAo che. te te pUrva avasthA svauttara avasthAnuM ghaNuM sArazya dharAvatI hoya che ane tethI te te uttaraavasthAnA pariNAmakAraNa tarIke kahI zakAya che. paNa eTalA mAtrathI te te dareka pUrvaavasthAne AtmikadaSTie lAbhakartA kahevAmAM tribaMdhaka vagerene paNa lAbhakartA kahevI paDe, je ucita nathI. mATe amuka avasthA sudhI ja lAbhakartA kahI zakAya che, e pUrve nahIM. praznaH e amuka pUrvaavasthA tarIke kaI pUrva avasthA levI? Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 uttara H A nirNaya karavA mATe zAstravacano e ja ApaNo AdhAra. ane zAsravacano to ekasUre apunabaMdhaka sudhI ja anuSThAnAdine lAbhakartA kahe che, e pUrvanI sabaMdhaka vagere avasthAomAM nahIM, kAraNa ke tyAre jIva bhavAbhinaMdI hoya che, muktidveSa dharAve che, ne tethI muktiupAyonuM malana thatuM hovAthI viSARtRptisAdazya hovAnA kAraNe pratyapAyaphalakatva hoya che. eTale ja upadezarahasyanI 17mI vagere gAthAmAM safabaMdhakanI dravyAjJAne e mokSanuM sAkSAt ke paraMparAe paNa kAraNa banatI na hovAthI apradhAna kahI che. jyAre apunarbaMdhakanI dravyAzA mokSAMga hovAthI pradhAna kahI che. ema A batrIzI graMthanI 14mI batrIzInI pAMcamI gAthAmAM apunarbaMdhakane bhaviSyamAM have kyAreya utkRSTasthitibaMdhajanaka atitIvrasaMkleza na AvavAno hovAnA kAraNe uttarottara bhavavairAgyAdi kalyANanuM nimitta banatI hovAthI enI pUrvasevAne mukhya kahI che. samRddhdhakAdine evuM na hovAthI amukhya kahI che. mATe apunarbaMdhakathI ja lAbhakartA, e pUrve nahIM... A vAta spaSTa che. 1148 prazna H anAdikAlIna sahajamaLano hrAsa thatAM thatAM eka sthAna evuM Ave che ke jIva apunarbaMdhaka bane che ne have pachI anuSThAnAdi lAbhakartA banI zake che. AnI pUrve jIva samRbaMdhaka hoya che. emAM je samRdbaMdhakajIva apunarbaMdhakanI ghaNI najIkanI bhUmikAmAM hoya che eno sahajamaLa apunabaMdhakanA sahajamaLa karatAM atiati alpamAtrAmAM ja adhika hoya che, AvI atyaMta alpa adhikamAtrAnA kAraNe zuM anuSThAnAdine viparItaphalaka mAnI levAnA? enA karatAM apunarbaMdhakathI atidUra rahelA samRbaMdhaka vagerene viparItaphalaka, najIka rahelA samRbaMdhakane niSphaLa ane apunarbaMdhakathI saphaLa... Ama mAnavuM joIe. ane tethI prastuta 'prAyaH' zabdathI najIkanA samRbaMdhakanI bAdabAkI karI zakAya, kAraNake enA anuSThAna pratyapAyaphalaka nathI. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-106 1149 uttara H apunabaMdhaka jIvo, bhale atialpAMze, paNa bhavavirakta kahevAyelA che ne bhavAbhinaMdIjIvo bhavanI AsaktivALA = bhavAbhiLaMgavALA kahevAyelA che. A benI vacamAM hoya evI koI avasthA zAstromAM darzAvelI nathI. zAstro to jIva jevo bhavAbhinaMdI maTe ke tarata apunabaMdhaka banI javo kahe che. eTale jyAM sudhI jIva bhavAbhinaMdI che tyAM sudhI viparIta phalaka... ane jevo bhavAbhinaMdI maTe ke tarata apunabaMdhaka banI javAthI saphaLa... Ama be ja bhUmikA mAnavAnI rahe che. tathA muktidveSa hoya to anuSThAna viparIta phalaka thAya che, muktidveSa na hoya to adveSa hoya ja... ane tethI anuSThAna taddhatu banavAthI ISTaphalaka thAya che. A muktinA draSa-aSanI vacce trIjI koI avasthA che nahIM, jyAM muktino vaiSa ke aSa banne na hovAthI anuSThAna mAtra niSphaLa jAya. hA, anAdikAlIna muktidveSa... pAchaLathI muktirAga... A benI vacamAM muktiaSanI avasthA hoya che. paNa tyAM paNa anuSThAnane taddhatu kahyuM hovAthI saphaLatva hoya che, niSphaLatva nahIM. eTale je avasthAmAM anuSThAna na pratyapAyaphalaka ke na saphaLa... mAtra niSphaLa ja rahe evI vacalI koI avasthA mAnI zakAtI nathI, e niHzaMka che. vaLI, anuSThAnanA viSa-gara vagere je pAMca bheda batAvyA che, emAM prathama be bheda viparIta phalaka che, chellA be bheda saphaLa che. ane trIjo ananuSThAna nAme bheda niSphaLa che. eTale tame je niSphaLa anuSThAna kaho cho te "ananuSThAna' ja levuM paDe che. paNa A ananuSThAnanuM kAraNa tame kaho cho evI koI vacalI avasthA nathI. paNa anAbhoga che. eTale ja tamArI kalpelI e vacalI avasthAmAM ja nahIM, enAthI dUra-dUrataravartI bhavAbhinaMdI avasthAmAM paNa tathA apunabaMdhaka avasthAmAM paNa ananuSThAna saMbhave che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 ane, A ananuSThAna paNa niSphaLa hoya che, lAbhakartA to nahIM ja. eTale ke samRbaMdhaka vagere jIvonuM koIpaNa anuSThAna kyAreya paNa saphaLa hotuM nathI, A vAta niHzaMka nizcita thAya che. e prAyaH pratyapApaphalaka hoya che ne kyAreka = anAbhoga hoya tyAre niSphaLa hoya che. A niSphaLaanuSThAnanI bAdabAkI mATe prastuta 'prAyaH' zabda che. 1150 eTale ja caudamI apunarbaMdhaka batrIzInI cothI gAthAmAM samRbaMdhaka vagerenI pUrvasevA mATe je be mata batAvyA che, te 'eka mate e kAraNamAM kAryanA upacArathI uparita che ne bIjA mate e mAtra bAhya sadaMza dekhAvanA kAraNe uparita che' evA ja bhedanA pradarzaka hovA tarIke vRttikAre tyAM spaSTatA karI che, paNa 'ekamate e lAbhakartA che ne bIjA mate e lAbhakartA nathI' evA bhedanA pradarzaka hovA tarIke nahIM. - zaMkA - apunabaMdhakanI pUrvasevA tAttvika hovAthI lAbhakartA che e spaSTa che. vaLI e amuka AcAryonA mate satkRbaMdhakanI pUrvasevAnuM phaLa (= kArya) che. to A mate to samRbaMdhakanI pUrvasevAnuM A suMdara phaLa hovAthI enI pUrvasevAne pratyapAyaphalaka kema kahevAya ? eTale AvA iSTaphalakatvanI bAdabAkI mATe prastuta prAyaH zabda che. samAdhAna - vAstavikatAno vicAra karIe to apunabaMdhakanI pUrvasevAne samRbaMdhakanI pUrvasevAnA kArya (phaLa) tarIke kahI zakAtI nathI, kAraNake samRbaMdhakanI pUrvasevA ene sAkSAt ke koI vyApAra (dvAra) dvArA avyavahitapUrvavartI hotI nathI, ne tethI enA kAraNabhUta nathI. mAtra dvibaMdhakanI pUrvasevA, samRbaMdhakanI pUrvasevA, apunarbaMdhakanI pUrvasevA... Avo je krama che emAM pUrvApara bhAve ullekha thato hovAthI eno kAraNa tarIke ullekha thayelo che. bAkI jo ene enA vAstavika pariNAmIkAraNa tarIke laI iSTaphalaka mAnavAmAM Ave to Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-106 1151 prAyaH pratyapAyaphalakatva na kahetAM prAyaH ISTaphalakatva kahevuM paDe, kAraNake sabaMdhaka avasthAmAM thatI lagabhaga dareka pUrvasevA evI ja hoya che. eTale ja anya AcAryo ene "kAraNa" na kahetAM mAtra "sadaza" ja kahe che. jo e vAstavika kAraNa hoya to e anya AcAryoe paNa ene "kAraNa" kahevuM ja paDe, ne to pachI be mata alaga rahI zake nahIM. vaLI ene kAraNa na mAnavAnA anya AcAryonA A matanuM khuda graMthakAre paNa samarthana karyuM che. tathA, prAyaH pratyapAyaphalakamAM prAyaH zabdathI jenI bAdabAkI che e, bAkInA pratyapAyaphalaka adhyAtmAdithI zAnA kAraNe alaga paDI jAya che ne tethI pratyapAyaphalaka rahetA nathI... Ano vicAra karIe to jaNAya che ke bhavAbhinaMdIpaNuM vagere to akabaMdha hovAthI koI zubhabhAva vagere laI zakAtA nathI. mATe e kAraNa tarIke pUrve jaNAvyA mujaba "anAbhoga" ja levAno rahe che.. ne tethI niSphaLa adhyAtmAdinI enAthI bAdabAkI thAya che. eTale sakubaMdhakAdine zubhaphalaka adhyAtmAdi hovA to koI rIte siddha thaI zakatA nathI. bIjI eka vAta e che ke prastuta adhikAramAM "sakabaMdhakAdi zabdamAM rahela Adi zabdathI dvibaMdhaka-tribaMdhaka vagereno samAveza che. eTale prAyaH zabdathI jenI bAdabAkI sabaMdhaka mATe mAnavAnI che enI dvibaMdhaka vagere mATe paNa mAnavI jarUrI banI jAya che. eTale zubhaphalakanI bAdabAkI sabaMdhakamAM mAnIe to dvibaMdhaka vagere badhAne paNa zubhaphalaka adhyAtmAdi mAnavA paDe je bilakula viparIta che. mATe badhAmAM eka samAna rIte, kyAreka anAbhogathI thatAM ananuSThAnanI prAyaH zabdathI bAdabAkI che ema mAnavuM ja ucita che. zaMkA - ahIM pratyapAyaphalatva je kahevAya che emAM pratyapAya zuM che ? samAdhAna - A vicAra be rIte karavo joIe. (1) tajIvanI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1152 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 apekSAe ane (2) sarva jIvanI apekSAe. (1) tajIvanI apekSAe - tAvavALo kazuM na khAya to e sAruM ja che. ne enI apekSAe ema kahevAya ke tAvavALo khorAka khAya to nukazAna thAya. paNa kazuMka khAvAnuM to che ja, to apathya khAya ke khorAka khAya? sakRbaMdhakAdi jIva pApa kare ke dharma kare, A banne duHkhAnubaMdhI thAya che. paNa pApa duHkhaphalaka thAya che, jyAre dharma sukhaphalaka thAya che. eTale A apekSAe ene pratyapAyaphalaka zI rIte kahevAya? paNa apunabaMdhakajIve kareluM dharmaanuSThAna tatu banatuM hovAthI vaheluM moDuM amRtaanuSThAna lAvIne jema aMte mokSAtmakaphaLamAM pariName che... tema sakubaMdhaka vagere mATe banatuM nathI. emanuM anuSThAna sAkSAt ke paraMparAe... vaheluM ke moDuM... kyAreya paNa amRtaanuSThAnane lAvI ApanAra banI zakatuM nathI. eTale thoDuM sukha ApanAra hovA chatAM chevaTe saMsAraparibhramaNamAM ja pariName che. mokSAtmakaphaLanI apekSAe saMsAra e pratyapAya che. mATe anuSThAna pratyapAyaphalaka kahevAya che. (2) sarvajIvanI apekSAe - dravyaliMganI saMkhyA paNa tathAlokasvabhAve parimiti phIksa hoya che. e apunabaMdhakAdine maLata to bhAvaliMgamAM pariNamavAnI zakyatA hatI. paNa sakRbaMdhakAdi asAdhyajIve e upayogamAM levAthI niSphaLa gayuM. mATe sarvajIvanI apekSAe samastigata e pratyapAya-nukazAna kahevAya. rogIomAM keTalAka sAdhya rogavALA che ne keTalAka asAdhyarogavALA che. vaLI davAnI goLIo bahu maryAdita che. eTale jeTalI goLIo asAdhya rogavALA le che, enAthI roga to maTavAno nathI, ne bIjA sAdhya rogavALAoe davAthI vaMcita rahevAnuM thAya che ne tethI roga sahevo paDe che. A samastigata pratyapAya-nukazAna che, ema ahIM vicArI zakAya che. eTale sakRbaMdhaka sudhInA jIvone prAyaH aniSTaphalajanaka, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-106 1153 apunabaMdhakane (= caramAvartamAM) prAyaH iSTaphaLajanaka (caramAvartimAM prAya: cothuM taddhatuanuSThAna kahyuM hovAthI.) hoya che. bannene anAbhoga hoya tyAre niSphaLa. prAyaH zabdathI bannene enI bAdabAkI che. Ama adhyAtma ane bhAvanAyoganA tAttvika ane atAtvika evA be bheda batAvyA. have AgaLanA dhyAnayoga vagerene vicArIe. yogyatAne anusarIne uttarottara zuddhinI apekSAvALo dhyAnayoga, samatAyoga ane vRttisaMkSayayoga cAritravAnane ja = dezavirata ane sarvaviratane ja saMbhave che. enuM mAtra pAramArthika = tAttvika eka ja svarUpa hoya che. zaMkA - triSaSTizalAkApuruSacaritramAM mUkAzayAtarane paNa dhyAnastha' evuM vizeSaNa lagADyuM che. samAdhAna - vyavahArathI paNa atAttvika evuM dhyAna ene saMbhave che. e acaramAvartimAM paNa saMbhave che. AmAM evuM lAge che ke, adhyAtma ane bhAvanAyoga nizcayathI to deza-sarvaviratane mAnelo che, paNa apunabaMdhaka - aviratasamyavIne e kAraNamAM kAryano upacAra karavA rUpa vyavahArathI tAttvika manAyelo che. AvuM dhyAnAdi mATe vicArIe to jaNAya che ke dhyAnAdinA kAraNabhUta yoga tarIke je Ave che te to khuda adhyAtmayoga ane bhAvanAyoga rUpa ja che. eTale eno to svAmIne anusarIne nizcayathI tAttvika adhyAtmabhAvanA ke vyavahArathI tAttvika adhyAtma-bhAvanAmAM samAveza thaI javAthI vyavahArathI tAttvika dhyAnAdiyoga jevuM kAMI rahetuM nathI, mUkAzayyAtara jevAnA je dhyAnAdi che te vyavahArathI paNa tAttvika nathI, mATe vastutaH dhyAnAbhAsa che. tethI enI avivakSA karIne ahIM dhyAnAdiyoganuM pAramArthika eka ja svarUpa hovuM kahyuM che ema samajavuM yogya lAge che. - Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1154 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 dhyAnayoga karatAM samatAyogamAM ane samatAyoga karatAM vRttisaMkSayayogamAM zuddhi vadhu vadhu hoya che. have A ja yoganA judI vivAthI sAnubaMdha ane niranubaMdha evA bheda vicArIe - apAyarahitano yoga e sAnubaMdha che. apAyasahitano yoga e niranubaMdha che. prazna : AmAM apAya zuM che ? uttaraH nirupakrama karma e apAya che, e yoganuM bAdhaka che. sopakrama karma ucita upAyo ajamAvavAthI nAza pAmI zake evuM hoya che. mATe e yoganuM bAdhaka nathI, paNa yoga eno bAdhaka bane che. paNa A upAyo ajamAvavAmAM jo garabaDa kare to sopakramakarma paNa yogano bAdha kare. upAyo sarvatra sopakramakarmanA bAdhaka che. nirupakrama karma sarvatra kAryanuM bAdhaka che. mATe vADo ane uttaraguNo sarvatra sopakramakarmane toDavA mATe che. tathAvidha nimitta maLavAthI, potAnI asara dekhADyA vinA je karma khasI jAya e sopakrama (= upakramane yogya) kahevAya che. ne potAnI asara dekhADyA vinA je na ja nijara e nirupakrama karma kahevAya che. A banne prakAranuM karma vivakSita caityavandanAdi anuSThAnanI pUrve ajJAnAdivazAt bAMdheluM hoya che. mukhyatayA e darzanamohanIya ke cAritramohanIya rUpe hoya che. caityavandanAdikALe AvuM karma AtmA para vidyamAna hoya che (sattAmAM hoya che) paNa udayamAM hotuM nathI. (kAraNake jo udayamAM hoya to e mokSapathane pratikULa evI kliSTa cittavRttio pravartAvI caityavandanAdi sAdhanA thavA ja na de. caityavandanavageremAM saMkaLAyelA praNidhAnAdi Azayo ane sthAnAdiyoganI icchA vagere zubhabhAvo paNa A karma mATe upakramanuM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-106 1155 nimitta banI zake che. eTale jo e sattAgata karma sopakrama hoya to to ene upakrama lAgI javAthI bhaviSyamAM paNa, mokSamArgane pratikULa evI cittavRttio pravartAvI jIvane yogabhraSTa karavA svarUpa svakArya karI zakatuM nathI. mATe evA karmane ahIM apAya tarIke kahyuM nathI. paNa jo sattAgata A karma nirupakrama hoya, to A caityavandanAdi anuSThAna paNa ene prabhAvahIna karI zakatA nathI. ane tethI bhaviSyamAM jyAre e udayamAM Avaze tyAre jIvane yogabhraSTa karaze ja. mATe AvuM nirupakrama karma e apAya kahevAya che. karmo traNa prakAranA hoya che. anikAcita, alpanikAcita ane gADhanikAcita. jeonuM sattAgata pratibandhaka karma anikAcita che teo nirapAyayogI che. AvA jIvone anikAcita karmano upakrama jenAthI thaI jAya evA saMyoga-prayatna vagere sAhajika hoya che. alpanikAcita karmo e che jeno upakrama sahaja rIte thavo zakya nathI hoto. paNa upAyasAdhya-prayatnasAdhya hoya che. zrAvakaprajJapti-paMcAlakajI vageremAM karmano upakrama karavAnA upAya darzAvyA che. prathama paMcAzakamAM A 7 upAyo kahyA che - sadA vratasmaraNa, vrata para bahumAna, vratavirodhI evA mithyAtvAdi doSo para jugupsA, guNalAbhadoSanukazAnanI vicAraNA, prabhubhakti, susAdhusevA ane adhikaguNanI IcchA. A upAyone khaMtapUrvaka ajamAvanAro sAdhaka alpanikAcita karmano upakrama kare che. ane tethI pachI ene apAya AvatA nathI. gADhanikAcita karmo e che ke jeno bhogavyA vinA prAya: nAza thato nathI. mAtra kyAreka AsannabhavyatA-bhavitavyatAthI, kSapakazreNithI ke kSAyikasamyaktanI prApti mATenI khaMDazreNithI je darzanamohanIya ke cAritramohanIya nAza pAme... paNa e sivAya to nAza na ja pAme... bhogavavuM ja paDe. AvuM gADhanikAcita karma e nirupakrama karma che. ane tethI jene e sattAmAM hoya evA yogIno Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1156 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 yoga e sApAyayoga che. vaLI yogabiMdunA 373-374mA zloka parathI e jANavA maLe che ke AMtarika rIte nirupakrama karma e apAya che ane bAhyarIte enA udaye AvatA kaMTaka-jvara ke digmoha vighna e apAya che. (emAM paNa mukhyatayA digbohaviSma e apAya che.) AnA para vicAra karIe to jaNAya che ke jeNe praNidhAna ane pravRttiAzaya keLavyA hovA chatAM haju vidhvajaya meLavyo nathI ane tethI je sApAyayogavALo che tenA caityavandanAdi anuSThAna niranubandha hoya che. bIjI bAju yogaviMzikA granthanI prathama gAthAnI vRttimAM "praNidhAnAdi AzayathI puSTi-zuddhimat citta sAnubandha thAya che" ema jaNAvI sAnubandhatAno ullekha karyo che. to vAstavikatA zuM ? "viniyoga thaye anvaya = avicchedabhAvarUpa sAnubandhatA jaNAvI che e ja mukhya sAnubandhatA che, praNidhAna-pravRtti AzayavALAne evI viziSTa sAnubandhatA na hovAthI niranubandhatA kahevAmAM virodha raheto nathI" A rIte jo saMgati karavAmAM Ave to vidhvajaya ane siddhi Azaya pAmelAne paNa niranubandhatA je mAnavI paDe teno virodha thaze, kAraNake vidhvajaya Azaya keLavAI gayo che, eTale koI "apAya' "apAyabhUta' na rahevAthI anapAyayoga thavAnA kAraNe sAnubandhatA paNa mAnavI paDe che. AvA prazno UbhA na thAya e mATe AvI saMgati kalpI zakAya che - vidhvajaya Azaya keLavyo na hovAnA kAraNe je sApAyayogI che evA jIvane paNa praNidhAna-pravRtti Azaya keLavyA hovAthI yogaviMzikAnusAre sAnubatA che. ane tethI jyAM sudhI vipna na Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-106 1157 Ave tyAM sudhI uttarottara paraMparA cAle che. arthAt uttarottara anuSThAna Asevana thayA kare che... tathA upara uparanA AzayanI prApti temaja prApta AzayanI uttarottara prabaLatA-nirmaLatA thayA kare che. paNa vipna upasthita thavA para, enA anubaMdho paNa nAza pAme che ane yogamArgathI bhraSTatA paNa thAya che, kAraNake vidhvajayaAzaya keLavAyo nathI. Ama enA anubaMdho je nAzya che, enA kAraNe enA anuSThAna (yogabiMdu anusAra) niranubaMdha paNa kahI zakAya che. keTalIka vizeSa vicAraNA - jeTalI mAtrAmAM vidhvajaya Azaya keLavAyo hoya enA karatAM adhika tIvra vipnane upasthita karI Ape evuM nirupakrama karma sattAmAM hoya to ja e jIva sApAyayogI Thare. " vinajaya Azaya keLavAyo na hoya evA paNa badhA ja jIvo sApAyayogI hoya evo niyama nathI, kAraNake emAMnA paNa je jIvone sahaja rIte ja sattAmAM nirupakrama karma na hoya to nirapAyayogI ja che. siddhiAzaya pachI paNa viniyogaAzaya darzAvyo che. ane utkRSTa dharmasthAna sudhInI avadhyatA viniyoga thaye kahI che, siddhi thaye nahIM. eTale jaNAya che ke siddhi Azaya keLavAyA bAda paNa, jo haju viniyogaAzaya na keLavAyo hoya to vadhyatA paNa saMbhavita che, arthAt mArgabhraMza saMbhavita che, eTale ke siddhiAzaya pAmelA sAdhako paNa sApAyayogI hovA saMbhavita che. paNa viniyoga Azaya pAmanAra to nirapAyayogI ja hoya ema samajAya che. gItArtha bahuzrutone A aMge pUrvApara aviruddha purNa vicAraNA karavA vinaMtI. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 yoganA ja anya vivakSAthI sAzrava-anAzrava yoga... evA bheda paDe che... e anya vicAraNA have AgAmI lekhamAM joIzuM. 1158 yoganA alaga-alaga vivakSAothI alaga-alaga rIte bhedo vicArAI rahyA che. emAM gayA lekhamAM 10) chelle e vicAreluM ke apAya hoya to yoga niranubaMdha hoya che ne apAya na hoya to yoga sAnubaMdha hoya che. have apAya hovA na hovAnA ja AdhAre yoganA sAzrava-anAzrava evA be bheda paDe che e A lekhamAM vicArAze. lekhAMka vaLI yoganA be prakAra che H sAzravayoga ane anAzravayoga. sApAyayogI jIvone sAzravayoga hoya che. e bahu janmAntarakara hoya che. ahIM bahujanmAntarakara eTale deva-manuSya vagererUpa aneka vizeSa prakAranA janmano kAraNa bananAra yoga. apAya eTale nirupakramakarma... e avazya bhogavavuM paDatuM hovAthI aneka janmo thAya che. eka vartamAna janma ja jemAM bAkI che te anAzrava yoga che. zaMkA anapAyayogIne bhale e eka ja janma bAkI che. chatAM emAM anAzravatva zI rIte ? kAraNake anAzrava eTale mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga... A cAra AzravamAMno eka paNa Azrava na hovo te. e, ayogIkevalI guNaThANe ja sarvasaMvara hovAthI e pUrve saMbhavita nathI. samAdhAna - tattvAMga = tattvanuM kAraNa bananAra... eTale ke Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-107 1159 nizcayano prApaka je vyavahAranaya che e sAMparAyikakarmabaMdharUpa Azravane ja mAnato hovAthI Avo Azrava jyAre nathI tyAre ivaraAzrava hovA chatAM anAzravayoga mAnavAmAM kazo vAMdho nathI, ema bhAva jANavo. yogabiMdugranthamAM (376 thI 378) kahyuM che ke - "ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karIne baMdhanA hetubhUta Azrava baMdha tarIke ja manAyelo che. vaLI, A karmabaMdha tarIke paNa je mukhya sAMparAyika = sakaSAya karmabaMdha che te ja levAno hovAthI "sAzrava' zabdanA artha tarIke sAMparAyika karmabaMdha levo yogya che. eTale jyAM sudhI sakaSAyabaMdha che tyAM sudhI sADhavayoga che ane caramazarIrI jIvane kaSAyo kSINa thayA pachI, yoganimittaka IyapathabaMdha hovA chatAM (sakaSAyabaMdha rUpa Azrava na hovAthI) anAzrava nAmano bIjo yogabheda manAyelo che. zaMkA - e vakhate jo IyapathabaMdharU5 Azrava vidyamAna che to anAzravayoga zI rIte kahevAya ? samAdhAna - A yogAdhikAramAM anAzrava vagere zabdono artha sarvatra nizcayaprApaka vyavahAranayane anusarIne levAno che. Azaya e che ke nizcayanayane anusarIne to 14 me ayogI kevalI guNaThANe ja anAzravayoga che, kAraNake tyAre IryApathikabaMdha paNa nathI. paNa bAramA-teramA guNaThANe rahelo IryApathikabaMdha sahitano yoga ja A nizcayamAnya anAzravayoga sudhI jIvane pahoMcADe che. mATe nizcayane prApta karI ApanAra vyavahAranayathI tyAre paNa anAzravayoga manAyelo che. Ama nizcaya ane vyavahAra banne naya icchita phaLa ApanAra che. yogabiMdu granthanI 378mI gAthAmAM je "nizcayena" ema tRtIyAvibhaktivALo zabda che, emAM tRtIyAvibhaktino artha "upalakSaNa" che. tethI nizcayathI upalakSita evA, eTale ke nizcayanA prApaka evA vyavahAranayathI (A 12-13mAM guNaThANe anAzravayoga samajavAno che) ema anvaya maLe che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 vivecana : zaMkA - ahIM apAyavALAne ja sAzravayoga kahyo che. vaLI apAya tarIke nirupakramaNIya karma kahela che. je caramazarIrI dezavirata vagere jIvone sattAmAM paNa nirupakramaNIyakarma che nahIM. emano yoga sApAya na hovAthI sAzrava hovo siddha na thavAthI anAzrava ja mAnavo paDaze. tathA ekajanmA hovAthI paNa ene anAzravayoga mAnavo jarUrI bane che. vaLI, e vakhate ene sAMparAyikakarmabaMdha to che ja. mATe ene sAzrava paNa mAnavo paDaze .. to A to paraspara virodha thaze. tathA caramazarIrI paNa je yogIne nirupakramaNIyakarma sattAmAM hovAthI yoga sApAya hovAnA kAraNe sAzrava che. chatAM e bahu janmAntarakara nathI, eka janmA che... mATe ene anAzrava paNa mAnavo paDaze. 1160 vaLI je nirupakramaNIyakarmarahitanA yogIne(= anapAyayogIne) haju eka devabhava ane eka manuSyabhava bAkI che ene paNa kayo yoga mAnavo ? sApAya na hovAthI sAzrava na manAya... ejanmA na hovAthI anAzrava paNa na mAnI zakAya. prazna : paNa A yogIne to devabhavamAM jaze tyAre cAritra rahevAnuM ja nathI mATe cAritrabhraMza thato hovAthI e sApAyayogI ja che, anapAyayogI nahIM. uttara H yAvajjIvanI pratijJA hatI. e pUrNa thavAthI cAritrano abhAva thayo che, paNa bhaMga nathI thayo. jo bhaMga hoya to AlocanAprAyazcitta vinA punaH prApti zIghra sulabha na bane. devalokamAM janArane cAritranI tAlAvelI UbhI che. ne vagara prAyazcitte pAchI zIghra sulabha prApti che. mATe e bhaMga nathI. jema dIrghaprayANa mATe nIkaLelAne rAtre prayANa na hoya to paNa prayANabhaMga nathI kahevAto, mAtra vizrAma kahevAya che. kAraNa ke nidrAmAM paNa prayANabuddhi cAlu che, svaprA paNa prayANanA ja Ave che. ema A jIvone devalokamAM paNa Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-107 1161 cAritranI ja IcchA hoya che, cAritranI bhAvanA ane cAritradharanI bhakti che... viratidharane praNAma karIne IndrasabhAmAM bese... mATe A vizrAmasthAna kahevAya che, bhaMgasthAna nahIM. ane tethI Avo jIva sApAyayogI na hovAthI prazna Ubho ja raheze. samAdhAna - bahujanmAntarapaNuM ane ekajanmAntarapaNuM ahIM je kahyA che e bahulatAe jANavA. kyAreka emAM pheraphAra paNa saMbhave. eTale enA kAraNe UbhA thatA prazno have raheze nahIM. je yogIone nirupakramakarma sattAmAM na hovAthI sApAyayoga na hovAnA kAraNe anAzravayoga kahevo jarUrI bane che. e yogIo mATe, jema 12mA 13mAM guNaThANAvALA mATe nizcayaprAyaka vyavahArathI anAzravayoga kahyo... ema enAthI paNa nIcalI nIcalI bhUmikAmAM rahelA anavAyayogImATe paraMparAe nizcayaprApaka vyavahArathI... dIrghaparaMparAe nizcayaprApaka vyavahArathI... e rIte nizcayathI dUradUratara rahelA vyavahArathI anAzravayoga ghaTAvavo. athavA eka anya vicAraNA che "Azrava' zabdano artha sAMparAyika(sakaSAya)karmabaMdha na letA yathAzruta Azrava ja laIe... ne e, Azrava tarIke yogapratibaMdhaka karmono Azrava laIe... je yogIne haju AvA AzravanI yogyatA paDelI hoya teno sAzravayoga... ane jene evI yogyatA paNa nathI rahI teno anAzravayoga. nirupakramakarma rahitanA nirapAyayogI have pachI kyAreya yogabhraSTa thaI mithyAtve javAnA nathI. Azaya e che ke yogamArgano prAraMbha je bhAvamAM thAya e prathamabhavamAM sAmagrI jaghanya-madhyama ke uttama hoya zake. paNa jo vizeSa nikAcita karma na hoya to bIjA bhavathI uttarottara uttama saMghayaNa-saMyoga-sAmagrI temaja bAhya aizvarya vagere maLatA jAya che, yAvat mokSaprApti sudhI A krama cAle che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1162 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 jemake samarAdityamahAmuni. alabat vairAnubaMdhanA kAraNe emane bAhyadaSTie apAya AvyA, paNa e yoganA bAdhaka na banyA. bahulatAe evA apAya paNa AvatA nathI. Azaya e che ke yogabiMdu(gA.pa3)mAM yoganA 3 phaLa batAvyA che. (1) dvandasahiSNutA - Apattio-pratikULatAo UbhI thAya... paNa yogamAMthI vicalita thayA vinA ene sahana karavAnI zakti, taiyArI. (2) dundravinAza - dhanvane sahana karatAM karatAM evI paristhiti UbhI thAya ke have dvandra AvatA ja nathI. athavA have e dvandrarUpa rahetA nathI. (3) dhanvAbhAva (sAnukULabhAva) - have je kALe je yogya hoya evI bAhya anukULasthitio sahaja maLatI jAya. jemake garamI hoya.. paNa e vakhate ene garamInI ja jarUra hoya. TUMkamAM, Apatti sahana kare... pachI Apatti dUra thaI jAya.. ne pachInI bhUmikAmAM Apatti ja saMpattirUpa banI jAya. Ano artha ja ke bahulatAe evA koI apAya AvatA nathI. ApaNI vAta e hatI ke yoganA bAdhaka bane evA gADha nikAcitakarmasvarUpa nirupakramakarma jene sattAmAM che nahIM evA nirapAyayogI have pachI yogabhraSTa thaI mithyAtve AvatA nathI. eno artha ja ke have A yogI bhaviSyamAM paNa kyAreya evA bAdhaka karmo bAMdhavAno nathI, kAraNake nikAcita azubhakamoM mithyAtve ja baMdhAya che. tathA, cothe pAMcame guNaThANe apratyAkhyAnAvaraNIyapratyAkhyAnAvaraNIyanA sattAgata je karyo hoya tenI nikAcanA thaI zake che, paNa navuM nikAcita baMdhAtu nathI, navuM to nidmANa jevuM baMdhAya che. te paNa eTalA mATe ke navuM to nikAcita to ja thAya che, jo gADha baMdha hoya. eTale spaSTa che ke yoganA bAdhaka bane evA karmono have Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-107 1163 Azrava rahyo nathI. mATe A anAzravayoga che. AvA jIvo moTe bhAge e ja bhavamAM sarvakarmakSaya karI mokSa pAmI jAya che. mATe A ekajanmA che. kyAreka aneka janma hovA chatAM yogabhraMza na hovAthI e aneka janmonI anekajanma tarIke vivakSA karAtI nathI, eTale ja AvA jIvone utkRSTathI sAdhika 66 sAgaropame thatI mokSaprAptine paNa yogaviMzikAmAM(11mI gAthAmAM) avilaMbe mokSaprApti ja kahI paNa je sApAyayogI che te to evA bAdhaka karmonA prabhAve yogabhraSTa thaI mithyAtve javAno che ne tyAM to pharIthI evA gADha karmono Azrava saMbhavita che ja. mATe eno yoga sAzrava yoga che. sAmAnyathI yogabhraSTa thayelo jIva bhavAMtaramAM ke aneka bhava pachI pAcho yogamArga pAme che. mATe A anekajanmAttarakara che. A eka vicAraNA che. saMvignagItArtha mahAtmAone enA para puSTha vicAraNA karavA namravinaMtI che. Ama yoganA judI judI vivekSAothI judI judI rIte aneka bheda kahyA che. have koNa yoganA pradAnanA adhikArI che, koNa nathI? e darzAvavAnuM che arthAt kone yogazAstra bhaNAvavA ne kone na bhaNAvavA ? e darzAvavAnuM che. yogazAstramAM darzAvelI vAto gotrayogIone karavAnI hotI nathI, kAraNa ke aMtarAtmA malina hovAthI yoga siddha thAya evI teonI bhUmikA hotI nathI. arthAt yoganI asiddhi che. vaLI niSpannayogIne paNa A vAto karavAnI hotI nathI, kAraNake emane yogasiddha thaI gayo hoya che. paNa kulayogI ane pravRttacakrogIone yogazAstrano upadeza ApavAno hoya che, kAraNake emane enAthI lAbha thavAnI saMbhAvanA che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 Azaya e che ke gotrayoJI, kulayogI, pravRttacakrayogI ane niSpannayogI... ema yogInA cAra prakAra kahevAyelA che. A cArenuM svarUpa AgaLa kahevAze. emAM kulayogIonuM tathA pravRttacakrayogIonuM je svarUpa darzAvyuM che enA parathI jaNAya che ke teono aMtarAtmA nirmaLa thayelo hoya che. paNa gotrayogIo e bhUmikA pAmelA hotA nathI. mATe emano aMtarAtmA malina hovAthI yogaviSayaka upadeza jhIlavAne yogya hoto nathI. tethI teone yogasAdhya phaLa maLavuM zakya hotuM nathI. 1164 ahIM e samajavA jevuM che ke A gotrayogI jIvo yogaviSayaka upadezane bhale ayogya che, paNa eTalA mAtrathI e dharmaviSayaka upadezane paNa ayogya che, evuM nathI. prazna H tame AvuM zAnA AdhAre kaho cho ? uttara : AvuM kahevAnA aneka AdhAra che. (1) mULamAM zAstraLa zabdanI vRttikA2e yotantraLa evI vyAkhyA karI che. eTale jaNAya che ke prastutamAM yogazAstranI vAta che, dharmazAstranI nahIM. vIsamI gAthAnA mULamAM rahela zAstrAt zabdanI paNa vRttikAre yotantrAt evI vyAkhyA karI che. prazna H tame yogazAstra ane dharmazAstra. ema bene alaga kema karo cho ? banne eka ja che. uttara H nA, banne eka nathI. sAmAnyathI dharmopadezaka zAstromAM vAtAnAmuvADAya bALajIvone upakAramATe A zAstra che... ema jaNAvyuM hoya che. jyAre yogazAstromAM 'yoginAmupArAya... yogIone upakAra mATe A zAstra che' ema jaNAvyuM hoya che. (juo yogadRSTisamu. 2,209,222 mI gAthA. yogabiMdu bIjI gAthA.) mATe banne alaga che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-107 1165 (2) apunabaMdhakanA, pApanuM tIvrabhAve akaraNa... vagere lakSaNo che, jyAre kulayogInuM yogIkulamAM janma vagere lakSaNa che. mATe jaNAya che ke A banne alaga che. have apunabaMdhakane paNa upadeza yogya to kahyA ja che... to e kayA upadezane ? e dharmaupadezane yogya kahyA jANavA. (3) bhavAbhinaMdInA kSudratAdi doSo javA para jIva apunabaMdhaka to banI jAya che. paNa e bhUmikA parathI kulayogInI bhUmikA para jIva kevI rIte Ave ? anAdikALathI pAparasika ane bhogarasika jIva zuM vagara upadeze yogIonA dharmane anusaravuM, sarvatra aSI rahevuM... vagere bhUmikA pAmI jAya? sAmAnyathI A zakya ja nathI. upadezathI jIva AgaLa vadhe che to A upadeza kyo? mATe mAnavuM paDe ke e dharmaupadeza che. (4) eTale ja, dharmaupadezaka graMthomAM dharmano mAtra mahimA ja gAyo hoya che... dharmathI lAbha... lAbha ne mAtra lAbha ja darzAvyo hoya che. Avo badho mahimA jANIne jIva dharmamAM joDAya che... pApa choDato Ave che... ne enA prabhAve jIvanI bhUmikA AgaLa vadhatI jAya che... je vadhatAM vadhatAM kulayogInI bhUmikA Ave che. have yogazAstrano upadeza apAya che je jaNAve che ke "jo praNidhAna Azaya vagere rUpa zubhabhAva nathI, to badhI dharmakriyA dravyakriyA che, tuccha che" jo A vAta pahelethI ja karavAmAM Ave to to jIva dharmamAM joDAya ja nahIM, kAraNake viSaya-kaSAya rasika jIvane sAmAnyathI Ame dharma gamato hoto ja nathI. e to pahelAM dharmano mahimA gAI-gAIne ene dharmarasika banAvavo paDe. ne pachI kulayogI vagere bhUmikA AvavA para, dharmakriyA tuccha banavAnI vAta ene praNidhAnAdi keLavavAnI cAnaka lagADe che, je lAbhakartA nIvaDe che. A badhI bAbato parathI spaSTa che ke gotrayogIone ahIM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1166 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 je anadhikArI kahyA che te yogazAstranA ja... bAkI apunabaMdhaka avasthA pAmelA teo dharmazAstranA adhikArI to hoya ja che. paNa yogasAdhyaphaLa teone saMbhavita na hovAthI yogazAstranA teo adhikArI nathI. vaLI, asaMgaanuSThAnano pravAha anubhavavAthI siddhayogI banelA jIvo niSpannayogI che. arthAt jyAre jyAre anuSThAna kare che tyAre tyAre asaMgaanuSThAna ja thatuM anubhavAya che. vacanAnuSThAnanA punaH punaH abhyAsathI evo kSayopazama ghaDAI gayo che ke jethI zAstrokta anuSThAna caMdanagaMdhanyAye AtmasAt thaI gayuM che. zAstravacanonI koI ja apekSA vinA paNa sahaja rIte ja anuSThAna zAstrAnusAre thaI rahyuM che... pachI ene zAsravacananA upadezanI zI jarUra ? zaMkA zAstropadeza upayogI banI zake ne ? samAdhAna - have pachInuM AgaLanuM kAma to sAmarthyayogathI ja siddha thai javAnuM hoya che... ane sAmarthyayoga zAsrAtikrAntagocara hoya che. mATe niSpannayogI paNa yogazAstranA adhikArI nathI. eTale ja AcArAMgajImAM kahyuM che ke 'pazyakane upadeza hoto nathI.' emAM, jANavA yogya bAbatone je svayaM saMvede che e pazyaka che. ene 'A sat che, mATe kartavya che.' 'A asat che, mATe akartavya che...' Avo badho upadeza jarUrI hoto nathI, kAraNake A vAto e svayaM jANatA hoya che. - paNa asaMgaanuSThAnathI paNa AgaLa vadhavA to Ama gotrayogI ane niSpannayogI... A banne jIvone yogazAstranA adhikArI kahyA. emAMthI apunarbaMdhAdi gotrayogI dharmazAstranA adhikArI hoya che, jyAre niSpannayogIne koI ja zAstropadezanI apekSA ke prayojana hotA nathI. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-107 1167 have gotrayogI jIvo vagerene pahelAM vicArI laIe. jeo yogIonA kulamAM janmyA che, paNa yogIonA guNothI-AcArathI rahita che teo gotrayogI che. athavA jeo yogIonI karmabhUmimAM = AryadezamAM utpanna thayelA che, paNa yogIonA dharmathI rahita che. teo mAtra gotrathI = nAmathI yogI che, mATe gotrayogI che. jeo yogIonA kulamAM janmyA che teo, tathA prakRtithI anya paNa (= yogIonA kula sivAya anyatra janma lenAra paNa) jeo... A baMne jo yogIonA dharmane anusaranArA che to teo kulayogI che. A jIvo tevA prakArano Agraha na hovAthI sarvatra aSI hoya che. (svAbhimatano Agraha hoya to enA virodhI para dveSa Ave... paNa Agraha na hoya to enA para upekSA Ave. mATe A jIvo adveSI hoya che.) tathA dharmanA prabhAvathI svaAcArane anusarIne guvadi priya hoya che. (dharmanA prabhAvathI AcAraniSThatA Ave che. emAM guru-devanI kRpA jovAthI potAnA dilamAM gurnAdi pratye ananya prema jAge che. guvadine to badhA priya hoya.. mATe evo artha na karavo, paNa gurnAdi che priya jene... ema samAsa karavo.) tathA prakRtithI ja evA kliSTa pApa na hovAthI A jIvo dayALu hoya che. ane kuzalAnubaMdhI yogya avasthA hovAthI vinIta hoya che. (vinItapaNuM e kuzalAnubaMdhane yogya avasthA che. avinItatA e ahaMkAranuM eka svarUpa che. ahaMkAra sarvatra pragatino pratibaMdhaka che, pachI kuzalano anubaMdha = kuzalanI uttarottara paraMparA zI rIte cAle ?) graMthibheda thayo hovAthI samyagubodhavALA hoya che, tathA cAritra hovAthI A jIvo jitendriya hoya che. sarvatra adveSa vagere guNone keLavanAra apunabaMdhaka tathA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1168 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 aviratasamyaktI jIvo kulayogI jANavA. (trasakAya sivAyanI aviratione najaramAM laIe to kadAca dezavirata paNa Ave.) A badhAmAM sva-svabhUmikAne anusarIne adveSa vagere guNo hoya. eTale ke uttarottara A guNo daDha-daDhatara banatA jatA hoya. zaMkA - ahIM graMthibhedathI bodhavAnuM kahyA che. pachI apunabaMdhaka kema levAya ? samAdhAna - varNana AdarzanuM hoya. eTale e ja levAno niyama na baMdhAya. jema jema rAga-dveSano hrAsa thAya che tema tema bodha nirmaLa thato jAya che, saMvedanAtmaka banato jAya che. eTale graMthibheda pUrveno paNa evo bodha ahIM laI zakAya che. zaMkA- ahIM cAritra hovAthI jitendriya kahyA che. to viratidhara jIvo ja levAnA che ? samAdhAna - AgaLa pravRttacakrajIvone icchAyama ane pravRttiyamavALA kahyA che. emAM yama eTale ahiMsAdi vrato abhipreta che. ne enuM ochAmAM ochuM pAlana paNa icchAmamAM praveza pAme che. ne enI hAjarI pravRttacakrayogIne kahI che. vaLI kulayogInA svarUpamAM yamanI vAta karI nathI. mATe jaNAya che ke kulayogI tarIke aviratasamyatvI sudhInA jIvo levAnA che. jo yama tarIke mAtra mahAvrata laie, to dezaviratane paNa kulayogamAM laI zakAya.) cAritra je kahyuM che te ziSTAcAra, mArgAnusArI AcAra vagere sadAcArarUpa cAritra jANavuM. Ama gotrayogI ane kulayogInI vAto karI. e aMge keTalIka avaziSTa vAto tathA pravRttIyogI vagerenI vAto have AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka gayA lekhamAM chelle kulayogInI vAto karelI. emAM jaNAveluM ke yogIonA dharmane - 108 anusaranArA jIvo kulayogI che, pachI bhale e yogIonA kulamAM abhyA hoya ke anyakulamAM... sarvatra adveSa, gurapriyatva, devapriyatva, dvijapriyatva, dayALutA, vinItapaNuM, samyagubodha ane jitendriyatva... A badhA ahIM yogIonA dharma tarIke abhipreta che. eTale kulayogI aMge caturbhagI maLaze. (1) yogIonA kulamAM janma paNa lIdho che ne yogIonA dharmane anusaranArA paNa che. AvA jIvo dravya-bhAva ubhayathI kulayogI che. (2) yogIonA kulamAM janma nathI lIdho (eTale ke prakRtithI anya che) paNa yogIonA dharmane anusaranArA che... AvA jIvo mAtra bhAvathI kulayogI che. (3) yogIonA kulamAM janma lIdho che, paNa emanA dharmane anusAranArA nathI... AvA jIvo mAtra dravyathI kulayogI che. ane (4) yogIonA kulamAM janma paNa nathI ne emanA dharmane anusaravAnuM paNa nathI... AvA jIvo dravya ke bhAva ubhayathI kulayogI nathI. AmAMnA prathama bebhAMgAvALA jIvo yogazAstranA adhikArI jANavA. trIjA bhAMgAnA jIvo dravyathI kulayogI hovA chatAM bhAvathI gotrayoga ja che. cothA bhAMgAnA jIvo jo yogIonI karmabhUmimAM = AdezamAM utpanna thayelA hoya to gotrayogI che... mAtra gotrathI-nALathI yogI e gotrayogI... A trIjA-cothAbhAMgAnA jIvo bhAvathI kulayogI nathI, mATe yogazAstranA adhikArI nathI. kulayogI jIvonI vAta karI, have pravRttacayogInI vAta. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1170 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 pravRttacakrajIvo te che jeoe be yamano samAzraya karelo che, jeo bAkInA be yamanA atyaMta arthI che ane jeo zuzruSA vagere guNothI yukta che. Azaya e che ke pravRttacakrayogI jIvo icchAyama ane pravRttimasvarUpa prathama be yamanA samAzraya = AdhArabhUta hoya che. sthirayama ane siddhiyama... A be zeSayamanA sadupAyamAM pravRtti karavA dvArA teo atyaMta arthI hoya che. tathA zuzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNa, vijJAna, UhApoha A zuzruSAdiguNothI yukta hoya che. IcchAyama vagerenuM varNana A ja batrIzImAM have pachI AgaLa karavAnA che. sadupAyamAM zakya pravRtti hoya to vAstavika arthI kahevAya. eTale ke sthirayama ane siddhiyamanA je samyaupAyo hoya emAM paNa A jIvo yathAzakti pravRtti karatA hoya che. jo A na hoya to e be yamanuM arthIpaNuM AtmavaMcanA paNa banI rahe. AyadezamAM janma apAvanAra puNyanA prabhAve jIva gotrayogI bane che. yogIkulamAM janma apAvanAra puNyanA prabhAve jIva dravyathI kulayogI bane che. puruSArtha dvArA keLavelA AMzika kSayopazamathI jIva bhAvathI kulayogI bane che. vizeSa prakArano puruSArtha.. vizeSa kSayopazama... AnAthI jIva bhAvathI pravRttacayogI bane che. TUMkamAM kula yogInA guNadharma (sarvatra adveSa vagere) to joIe ja, ane sAthe icchA ke pravRtti kakSAnA yama paNa pravRttacakayogI banavA mATe jarUrI hoya che. eTale jaNAya che ke dezavirata ke sarvavirata jIvo ja pravRttacakrayogI hoya che. jeone yoga siddha thaI gayo che evA yogIe niSpanna yogI che. A cAramAMthI kulayogI ane pravRttacayogI jIvone zAstrathI = yogazAstrathI te te vividha rIte prasiddha yoganI siddhirUpa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-108 1171 upakAra thAya che. yogadaSTisamuccayagraMthamAM kahyuM che ke - jeo kulayogI ane pravRttacayogI che teo ja AnA adhikArI che. nahIM ke badhA ja yogIo, kAraNake teone tevI siddhi thaI gaI che athavA thavI zakya nathI. (209) te kulayogI ane pravRttacakrayogInuM lakSaNa yogAcAryoe = yoganuM pratipAdana karanArA AcAryoe pUrve jaNAvyuM evuM darzAvyuM che. A kulayogI ane pravRttacayogI jIvo avaMcakanA kAraNe yogaprayoganA adhikArI banatA hoya che mATe have avaMcakane vicArIe. yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phaLAvaMcaka.. ema traNa avaMcako che. emAM prathama yogAvaMcaka - viziSTa puNyazALI, darzana karavA mAtrathI pavitra karanAra evA uttamayogIono "A uttama guNavAnuM mahAtmA che..." e rIte darzana thavA rUpe yoga = saMbaMdha thavo e AdyaavaMcaka = sadyogAvaMcaka che. jeo Aja sudhImAM haju paNa yogamArga para caDyA nathI... emane anaMta bhUtakALamAM kyAreya zrI tIrthaMkaradevo vagere yogIpuruSono saMparka thayo ja nahoto... evuM mAnavAne koI kAraNa nathI. paNa, jema hIrAne badhA ja kAMI hIrA tarIke parakhI zakatA nathI... koI hIrApArakhu jhaverI ja oLakhI zake che... ema yogIpuruSane = guNavAnuM puruSane guNavAn tarIke evA jIvo ja joI zake che jemane evo kSayopazama pragaTyo hoya. guNavAnane guNavAnuM tarIke jovAno A kSayopazama e prathama yogAvaMcaka che. nisargasamyaktanI jema A kSayopazama keTalAka jIvone sahaja pedA thAya che... to anya keTalAka jIvone siddhiyama pAmelA mahApuruSano yoga thavAthI pedA thAya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 prazna ahIM darzanathI paNa... ema je kahyuM che temAM 'paNa' thI zuM levAnuM che ? 1172 - uttara - satsaMga-upAsanA vagere levAnA che. arthAt yogIpuruSano satsaMga karo, upAsanA karo... to to e pavitra karanAra che ja, paNa mAtra darzana karo to paNa teo, darzana karanArane pavitra karanAra che. prazna H ahIM yogIpuruSanuM 'viziSTa puNyazALI' evuM vizeSaNa zA mATe mUkyuM che ? uttara H moTA bhAganA jIvo 'bALa' kakSAnA hoya che, teo bAhya dekhAvane mukhya karanArA hoya che. bAhyadekhAvamAM suMdara AkRtisuMdara rUpa-bAhyavaibhava vagere Ave che, je viziSTa puNyathI maLe che. mATe A vizeSaNa mUkyuM che. have bIjo kriyAvaMcaka - upara jaNAvelA viziSTapuNyazALI uttamayogIone praNAmAdi kriyAno niyama karAvavAmAM samartha evo kSayopazama e bIjo kriyAvaMcaka yoga che. AnAthI mahApApano kSaya thAya che eTale ke nIcagotrakarmano kSaya thAya che. AdyaavaMcaka e evo kSayopazama che je guNavAnuM guNavAn tarIke darzanano utpAdaka hato. guNavAn tarIkenuM darzana thAya eTale Adara-bahumAna to jAge ja. paNa eka to jIvanI vRttio caMcaLa che. ne vaLI anAdikALathI jIvanI koTe pramAda vaLagelo che... eTale jIva guNavAna evA guru vagere yogIpuruSanI kyAreka avajJA paNa karI bese che... ne kyAreka jenAthI Adara-bahumAna vyakta thAya evA praNAmAdi karavAmAM pramAda-upekSA seve che... paNa eka evo kSayopazama ke jenA prabhAve AmAMnuM anucita to kazuM na thAya... paNa jyAre je praNAmAdi ucita hoya te ja niyamA thAya... to A Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-108 1173 kSayopazama e bIjo kriyAvaMcaka nAme yoga che. A praNAmAdithI aMdara rahela AdarabahumAnabhAva sthira thAya che, vadhe che, bahAra vyakta thAya che... A jyAre jenAthI thAya tyAre te avazya karavAnA niyamane pedA karavAmAM samartha kSayopazama rUpa che. prazna : praNAmAdimAM Adi zabdathI zuM zuM levAnuM che ? uttara : yogIpuruSa Ave tyAre UbhA thavuM, emanI sAme javuM... emane Asana ApavuM... jatAM hoya to vaLAvavA javuM... vagere badhuM vinayasaMlagna je kAMI hoya te badhuM AmAM Ave. A badhuM paNa kyAreka karyuM.. kyAreka nahIM... ema nahIM, haMmeza karavAnI Teka joIe. kyAreka baMne hAtha vyagra hovAthI joDI zakavAnI zakyatA na hoya tyAre paNa mAthuM to jhukI ja jAya... kyAreka pUrepUrA UbhA thavAnI zakyatA na hoya to paNa adhakacarA to UbhA thaI ja javAya... A badhuM sahaja karAvI Ape... kyAMya kyAreya parANe nahIM-thAka nahIM-kaMTALo nahIM... Avo kSayopazama e kriyAvaMcaka che. eTale ja guruvaMdanAdimAM veTha utAre... guru Ave tyAre kyAreka UThe... kyAreka nahIM... emAM kaMTALo vagere anubhave ene kriyAvaMcakayoga prApta thayo nathI ema samajI zakAya che. have chello phaLAvaMcakayoga vicArIe - pUrvamAM kahelA sadyogIo pAsethI ja niyogataH = avazyabhAve sAnubaMdha = uttarottara vRddhivALA phaLanI prApti e ja phaLAvaMcaka yoga tarIke saMtone mAnya che, A phaLa prApti saupadeza vagerethI thanArA dharma siddhi aMgenI jANavI. kahevAno Azaya e che ke yogI puruSanuM sAMnidhya, emane praNAmAdi... ne pachI emanI pAse upadezazravaNa vagere... AnAthI jIvane ahiMsAdidharmanI ruci vagere pedA thAya che. jIva ahiMsAdi Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1174 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 dharmamAM joDAya che. jIvane ahiMsAdinuM praNidhAna baMdhAya che. enA prabhAve tathA yogIpuruSanA viniyoga AzayanA prabhAve dharmamAM thayeluM A joDANa sAnubaMdha bane che. ne tethI icchA-pravRtti-sthira krame e siddhi sudhI pahoMce che. dharmamAM joDANa thavuM... vagere A badhuM phaLa che. eTale phaLAvaMcaka yogarUpa viziSTakSayopazamanA prabhAve jIva A badhuM ja phaLa vaMcanA vinA pAme che. AghayogaavaMcakanA prabhAve yogI evA gurubhagavaMta pratye sAdhakane Adara-bahumAnabhAva jAge che, "A mAre upAsya che' evI upAsyatA buddhi Ave che. Ama yogAvaMcaka e samyaktapariNAma che. bIjA kriyAavaMcakanA prabhAve "huM AmanI upAsanA karuM' evI upAsanAbuddhi jAge che ne tethI avazyabhAve gurunI upAsanA thAya che. samarpaNa e eka prakAranI uttama upAsanA hovAthI A samarpaNabhAvarUpa che, ne tethI cAritrane ucita bhUmikArUpa che. trIjA phaLAvaMcakanA gurunA upadezAdine anusaravAnI buddhi Ave che. eTale ema paNa kahevAya ke guru je kahe te AcaravuM game... Avo layopazama e phaLAvaMcaka che. ane gurunuM AdezapAlana... e cAritra che ja... Ama, prathama yogAvaMcaka e samyagdarzana-jJAnasvarUpa che, bIjo kriyAvaMcaka e cAritranI bhUmikA svarUpa che ne trIjo phaLAvaMcaka cAritrarUpa che, e jANavuM. yogInI apekSAe vicArIe to.. gotrayogI ane dravyathI kulayogI.. A bene yogAvaMcaka paNa prApta thayo hoto nathI. teo dharmopadezanA adhikArI hoya che, paNa yogazAstranA nahIM. bhAvathI kula yogIne prathama yogAvaMcaka hoya che. pravRttacayogIne sAmAnyathI kriyAvaMcaka hoya che. prAraMbha avasthAmAM mAtra yogAvaMcaka hoya e saMbhave. AgaLa vadhatAM phaLAvaMcaka paNa Ave. Ama to kulayogImAM paNa bIjo-trIjo avaMcaka yogyatArUpe-gauNarUpe hoya ja e jANavuM, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1175 batrIzI-19, lekhAMka-108 kAraNa ke e benI paNa avaMdhyayogyatA hoya ja che. yamanI apekSAe vicArIe to - gotrayogamAM kazuM nathI. kulayogImAM IcchA ane pravRttiyamanI pUrvabhUmikA che. pravRttacakrayogamAM icchAyama-pravRttiyama hoya che. AgaLa vadhatAM sthirayama ane siddhiyama paNa kathaMcit Ave che. e benI upalI bhUmikAo niSpannayogImAM kathaMcit levI joIe. ne A rIte niSpannayogI siddhiyamane pAmelA hoya che. Ama vicAratAM jaNAya che. Ama traNa avaMcaka kahyA. AmAM pahelAM yogAvaMcakanI prApti e pachInA be avaMcakanI prAptinuM amogha kAraNa che. eTale ke svarUpe to A jIvone haju yogAvaMcaka ja prApta thayo che, bAkInA be svarUpe prApta thayA nathI. chatAM A jIvo prathamanI prAptinA prabhAve zeSa benI prAptinI amogha yogyatA dharAvanArA hoya che. arthAt kALAntare A benI svarUpe paNa prApti thavAnI ja che. mATe hAla paNa tattvadaSTie teo A beno paNa lAbha dharAvanArA kahevAya che. AvA jIvo prastuta yogavyApAranA adhikArI che ema yoganA jANakAro kahe che. Ama traNa avaMcako kahyA. AmAMnA prathama avaMcakayogathI sahu prathama icchAyama prApta thAya che. mATe have icchAyama vagerene vicAravAnA che. athavA yogya jIvamAM paNa siddhiyama pAmelA yogIno yoga thavA para AdyaavaMcakano udaya thAya che. ane jIva siddhiyama sudhI icchAyama vagere krame pahoMce che. mATe have icchAyama vagerene . vicAravAnA che. ahiMsA, satya, asteya (= acaurya), brahmacarya ane niSparigrahatA... A pAMca yama che. arthAt hiMsA, jUTha vagere pAMca mahApAponA tyAganA paccakhkhANa-niyama e pAMca yama che. A yamanA sAdhaka AtmAonI kathA vAto sAMbhaLatAM dilamAM sahaja ruci-prIti jAge ane potAne paNa enA pAlananI icchA jAge.. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1176 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 chatAM pAlana potAnI IcchA mujaba ochuM-vatuM kare, vaheluM moDuM kare... to A badhuM icchAyama che, kAraNake (1) AmAM nirdabha icchA che ane (2) mukhyatayA zAstravacana mujaba nahIM, paNa potAnI IcchA mujaba pAlana thaI rahyuM che, bAkImAM pramAda sevAto hoya. Ama A be kAraNe icchAnI pradhAnatA hovAthI A IcchAyama kahevAya che. jene nirdabha icchA nathI. eTale ke koIpaNa bhautika icchA jemAM vyaktarUpe ke saMskArarUpe ghusI gayelI na hoya, evI yamapAlananI nirdabha icchA nathI... athavA jene sAdhako pratye aMdara bahumAna vagere rUpa zubhabhAva ullasato nathI... evA jIvanuM zAstrAnusArI saMpUrNa pAlana paNa khajavA-AgiyA jevuM che. jyAre A bhAvapUrvakanuM AMzika pAlana paNa sUrya samAna che. A vAta yogadaSTisamuccayagraMthanI 223mI gAthAmAM karelI che. jemAM upazamabhAvanI pradhAnatA che evuM ahiMsA vagere yamonuM avikala pAlana zAstramAM jyAre je rIte kahyuM hoya tyAre te ja rItesaMpUrNa vidhipUrNa pAlana e pravRttiyama che. je pAlanamAM vihitakALanI jALavaNI vagere bAbatomAM kacAza hoya te icchAyama ja gaNavo. zaMkA - emAM paNa ahiMsAdinI jeTalA aMzamAM pravRtti che ene najaramAM rAkhIne ene paNa pravRttiyama kahIe to? samAdhAna - Ama na kahevuM. mAtra tevA prakAranI teTalI sa-vRttinA kAraNa ene pradhAna icchAyama kahI zakAya. A pravRttiyamamAM upazamapradhAnatA che, je icchAyamamAM nahotI. upazamanI pradhAnatA che eno artha rAga-dveSanA tophAno nathI ne vIryanI prabaLatA hovAthI pramAda nathI. tethI vikalatA lAvanAra koI kAraNa na rahevAthI A pAlana avikalapaNe thatuM hoya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-108 1177 zaMkA - je saMvignapAkSika upazamapradhAna che enuM vikalapAlana paNa pravRttiyama kahevAvuM joIe, kAraNake upazamapradhAnatA pravRttiyamamAM hoya che, icchAyamamAM nahIM. samAdhAna - je naya upazamapradhAnatAne ja prAdhAnya Ape che e naye ene pravRttiyama kahI zakAya che. zaMkA - to pachI ene 'zAsrayoga' rUpa paNa kahevuM paDaze ne? samAdhAna - nA, AmAM, yathAvihita to nahIM, yathAzakti paNa pAlana nathI. mATe A 'zAsrayoga' nathI. je pravRttiyama (= pravRttiyoga) rUpa hoya te zAstrayogarUpa paNa hoya ja' Avo niyama A naya mAnato na hovAthI e zAstrayogarUpa na hovA chatAM kazo vAMdho nathI. have sthirayama... viziSTa prakAranA kSayopazamanA udrekathI aticArAdi rahitapaNe ahiMsAdi mahAvratonuM je pAlana thAya che te trIjo sthirayama che. ahIM aticAranA abhAvano ja vinizcaya hovAthI aticArAdinI ciMtA hotI nathI. Azaya e che ke pharI pharI avikalapaNe yamapAlana karavAthI eno kSayopazama vadhato jAya che. jadhanya, madhyama ane utkRSTa vighna ja aticAra ApAdaka hoya che. jyAM sudhI pravRttiyama hato tyAM sudhI A vighno upasthita thavA para aticAra lAgI jatA hatA. eTale sthirayoganI prAraMbhika avasthAmAM vighna upasthita thavA para e 'vighna'rUpa bhAse che ne tethI kyAMka e bAdhA na pahoMcADI de evI ciMtA UbhI thAya che. paNa sattvanA-vighnajaya AzayanA prabhAve e ciMtAne dUra karI anuSThAna to yathAvihita ja kare che. arthAt bAdhaka ciMtAno pratighAta karIne sAdhaka ciMtArahita bane che. A rIte pharI pharI karavAthI 'anekazaH vighna AvyA, paNa kazuM karI na zakyA' Avo jAta anubhava thavAthI have (= sthirayoganI abhyastadazAmAM) vighna 'vighna'rUpe bhAsatA ja Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1178 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 nathI ne tethI enI koI ciMtA paNa pedA thatI nathI. tethI yamapAlana, ciMtAnuM anutthAna hovAthI ciMtArahitapaNe thAya che. gaNitamAM prophesara banI gayelAne have dAkhalAmAM bhUla paDavAno bhaya hoya nahIM evuM A jANavuM. Ama A bhUmikAmAM pahelAM ciMtAnA pratighAtathI ne pachI ciMtAnA anutthAnathI aticArAdinI ciMtArahitatA thAya che, e jANavuM. have chello siddhiyama - sthirayamanA niraMtarapAlanathI rAgadveSarUpamalano ane karmarUpamalano pracura hrAsa thavAthI aMtarAtmA nirmaLa thAya che. AvA nirmaLaaMtarAtmAvALA sAdhakanI aciMtya vIryazaktinA yoge parArtha sAdhikA banatI yamapravRtti cotho siddhiyama che. svavIyallAsarUpa A aciMtya = avarNanIyazaktinA yoge sAnidhyamAM AvanAra hiMsakapazu vagereno paNa vairatyAga thaI jAya che. prazna : ahIM svavarSollAsarUpa je aciMtyazakti kahI che ene jo mAtra vIryarUpa levAmAM Ave to chevaTe utkRSTavIryarUpa kSAyikavIrya badhAne tulya hovAthI badhA kevalI bhagavaMtanA sAMnnidhyamAM hiMsAtyAgAdi thavA joIe. paNa e thatA to nathI. to A zakti kiMsvarUpa samajavI ? uttara : IcchA-pravRtti-sthirama daramyAna parArthakaraNaparArtharasikatAnA varSollAsarUpa zubhabhAvathI janya viziSTa prakAranA puNya svarUpa A zakti samajavI joIe. je sAdhakone A puNya hotuM nathI emanA sAMnidhyamAM kevalI avasthAmAM paNa hiMsAtyAgAdi jovA na maLe emAM koI asaMgati nathI. sthirayama AgaLa vadhatAM A puNyano udaya cAlu thavAthI zaktivizeSa umerAya che ne tethI cotho siddhiyama Ave che. jIvonA karma upara dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhava... A pAMcanI asara hoya che. AnA AdhAre jIvonA karmonA udaya-kSayopazama vagere thAya che. siddhiyama pAmelA yogI e eka Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-109 1179 evuM dravya che ke je samIpavartI jIvane udayamAM rahelA hiMsApreraka karmone moLA pADI de che ne tethI e jIva hiMsA Acarato nathI. A ja rIte siddhikakSAnA satyayama vagere aMge jANavuM. Ama, yamanA icchA-pravRtti vagere bhedo joyA. yoganA A ja icchA vagere bhedonI yogaviMzikAgraMthamAM ne meM karelA enA vivecanamAM vistArathI vicAraNA che. jijJAsuoe tyAMthI joI levI, ahIM paNa thoDI vicAraNA AgaLanA lekhomAM karIzuM. have prastuta batrIzIno upasaMhAra vagere AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka- 109 vAga gayA lekhamAM chelle siddhiyamanI vAta vicArelI. emAM AveluM ke ahiMsAyamane siddha karanAra yogInA sAnnidhyamAM vairatyAga thAya che. e ja rIte jeNe satyayamane siddha karyo che enA sAnnidhyamAM tenA vacanamAtrathI sAmAne anuSThAna na karavA chatAM enuM phaLa prApta thAya che. ema e yogIne khudane paNa e prApta thAya che. e ja rIte acaurya, brahmacarya ane niSparigrahatA yamane siddha karanArA yogIone kramazaH sarvataH divyaratnonI upasthiti, vIryalAbha ane pUrvajanmonuM jAtismaraNajJAna utpanna thAya che. Ano vistAra mitrAbatrIzImAM joIzuM. have graMthakAra A batrIzIno upasaMhAra karatA kahe che ke A pramANe yogavivekanA vijJAnathI jeNe kalmaSone = pApakarmone vamI nAkhyA che evo yathAzakti prayatna karanAra yogI paramAnaMdane meLave che. zuM vijJAnathI paNa pApakarmo tUTe? hA, vijJAna paNa pratibaMdhaka Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1180 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 karmone toDe che. kadAca tatkALa phaLa bhalene na dekhAya. amarakumArane jyAre navakAra maLyo tyAre e jJAna jApamAM preraka na banyuM. chatAM kaMika paNa pratibaMdhaka karmono vilaya to thayelo ja. jethI evI paristhitimAM askhalita ekAgra jApa zakya banyo ne e jApe pratibaMdhaka karmono khUba nAza karyo. pratimAnA AkAravALI mAchalI joIne jAtismaraNa jJAna thayuM. enAthI 'A vaMdanIya che' evI je buddhi thaI ane pUrvajanmanA zrAvakapitAno dharma je yAda Avyo. A baMne jJAnoe dharmanA pratibaMdhaka karmone toDyA... ne tethI e matsya banelo putra jIva eTalA pramANamAM dharmano sAdhaka .banyo. eTale AcaraNathI ruci na jaNAtI hoya evA jIvone apavAdanA zAstro na ApavAnA hovA chatAM, utsarganA pratipAdaka zAstro ApavAnA kahyA che. enAthI ruci jAge che. bALajIvo samakSa AcAranuM varNana paNa e mATe che. Ama 18mI batrIzImAM yoganA adhyAtma vagere pAMca bheda batAvyA. pachI prastuta 19mI batrIzImAM A pAMca bhedonA judI judI vivakSAthI icchA-zAsra-sAmarthyayoga ema traNa bheda, tAttvika yoga-atAttviyoga ema be bheda, sAzravayoga-anAzravayoga ema be prakAra, sAnubaMdhayoga-niranubaMdhayoga ema be prakAra, icchAyama vagere cAra prakAra, saghogAvaMcaka vagere traNa prakAra... A rIte yoga viveka darzAvyo. enA vijJAnathI pratibaMdhaka karmono kSaya thAya che. A kSaya thavAthI jIva sAdhanAmAM yathAzakti prayatnazIla bane che jenA prabhAve AgaLa upara paramAnaMdane-mokSane meLave che. Ama 19mI yogaviveka batrIzI pUrNa thai. A batrIzImAM icchA-pravRtti-sthira ane siddhi evA cAra bheda je batAvyA che emAM icchAbheda aMge kaMIka vicAraNA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-109 1181 zrIyogadaSTisamuccayagraMtha (215)mAM IcchAno tAddhakathAprItiyatA ane tathAkavipariNAminI evA je be vizeSaNa kahyA che, emAM tathADavipariNAminI vizeSaNano artha karyo che tadubhAvasthiratvena... eTale ke te bhAvanI sthiratAnA kAraNe icchA avipariNAminI che. AnA be artha thaI zake - (1) ahiMsA vagerenI vAtomAM jo ruci AnaMda che... to enAthI vipariNAma = viparIta pariNAma = hiMsA (yuddhamAM saMhAra vagere) vagerenI vAtomAM evA tIvra ruciAnaMda na joIe... athavA (2) anya paristhitimAM paNa vipariNAma = vimukha pariNAma na thaI javA joIe... eTale ke yamapAlananI ruci marI jAya evuM na thavuM joIe... A tabhAvasthiratva che. e hoya to ja icchAyama kahevAya. zrI yogaviMzikAgraMthamAM "avipariNAminI' nathI, paNa vipariNAminI' che ne eno artha evo karyo che ke vivakSita icchA vidhirtA pratyenA bahumAnAdithI garbhita ane svaullAsane anusarIne thoDo ghaNo paNa abhyAsa (prayatna) karAvanAra evA vicitra pariNAmane pedA karanArI hovI joIe, to IcchAyoga bane. AmAM vidhi ane kartA pratyenA bahumAnAdi jaNAvyA eTale avidhi ane akartA para bahumAnAdi na hoya, paNa upekSA-udAsInatA hoya ema paNa samajavuM joie. tathA svaullAsa... vagere jaNAvyuM, eTale potAne enAthI viparIta karavAno ullAsa na hoya, anya viparIta kartA para paNa AnaMda-ullAsa na hoya ema samajavuM yogya lAge che. have, A ja icchAyoga vagerenI paraspara vicAraNA... icchAyoga vagerenuM rahasya... icchAyoganI nizcaya-vyavahArathI vicAraNA... prAtijajJAnane jJAnasAra vagere graMthomAM anubhavajJAna rUpe kahela che, to A anubhavajJAna-AtmAnubhava zuM che? kaI rIte e sAdhI zakAya ? vagere kramazaH vicArIne A batrIzIne pUrI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1182 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 karIzuM... prastuta batrIzImAM yoganA icchA, zAstra ane sAmarthya ema traNa bheda tathA yamanA IcchA, pravRtti, sthira ane siddhi ema cAra bheda ApyA. anyatra A cAra bheda paNa yoganA ja batAvyA che eTale yoganA A traNa ane cAra bhedanI paraspara vicAraNA karIe. prItipUrvaka yogIkathAnA zravaNathI potAne paNa yoga sAdhavAnI icchA pragaTa thAya che. je prabaLa banatAM praNidhAna Azaya keLavAya che. chatAM, jyAM sudhI ochIvattI paNa kriyA karavAmAM nathI AvatI tyAM sudhI yoga nathI kahevAto. paNa A IcchA ane praNidhAnanA prabhAve pratibaMdhaka karmono kaMIka paNa kSayopazama thAya che. paNa e eTalo prabaLa nathI hoto ke je yathAvihita (= zAstramAM je rIte kahela hoya e badhI vidhipUrvaka) pAlana karAve. mAtra jeTalA ullAsa-ruci hoya ene anusarIne anuSThAna thAya che. jeTalo pramAda hoya e mujaba vidhinI vikalatA rahe che. A yathAullAsa thatuM anuSThAna e icchAyoga che. emAM upazamapradhAnatA hotI nathI. chatAM A IcchAyogamAM praNidhAna vagere Azayo yathAyogya mAtrAmAM bhaLelA hovAthI puSTi ane zuddhi thAya che. puSTi = puNyopacaya.. e kAlAntare vadhu ne vadhu sArI kAraNasAmagrI lAvI Ape che. vaLI zuddhithI rAga-dveSa ane vIryamaMdatA ghasAtA jAya che. upazama vadhato jAya che. eTale rAgAdinA kAraNe anuSThAnamAM AvatI sAticAratA malinatA dUra thatI jAya che. Ama puSTi-zuddhinA prabhAve yathAvihita pAlananI bhUmikA UbhI thAya che. athavA, ema paNa kahI zakAya ke, icchAyogAtmaka anuSThAnane vAraMvAra karatA rahevAthI temaja praNidhAnane daDha karatA rahevAthI jIva, pravRtti Azaya keLavavA tarapha temaja icchAyogamAMthI pravRttiyoga tarapha AgaLa vadhato rahe che. ema karatAM karatAM pravRtti Azaya keLavAya Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-109 1183 ne tethI yatnAtizaya Ave... ne pachI dareka vakhate A yatnAtizayathI pramAdarahitapaNe yathAzakti pravRtti thAya to zAstrayoga Ave che. pachI aMgasAkalya bhaLatAM (yatnAtizaya = vayatizaya to bhaLelo ja che) e sarvatra yathAvihita thavA mAMDe eTale pravRttiyoga Ave che. paNa haju vidhvajaya Azaya keLavAyelo nathI. eTale vighna upasthita thavA para yathAvihitapaNAmAM kaMIka garabaDa thavAnI zakyatA rahe che. eTale pravRttiyoga "sAticAra' kahevAya che. chatAM, nirvighnadazAmAM yathAvihita pAlana kare che. nAnA-nAnA vidgone sattvathI jItavA prayatnazIla bane che, ne e rIte eve vakhate paNa kyAreka yathAvihita pAlana kare che... kyAreka pAcho aticAra lAgI jAya che... chatAM Ama pravRtti cAlu rahevAthI kramazaH viSNajaya Azaya keLavAto jAya che. pachI nAnAmAMthI moTA vino Ave to paNa yathAvihita pAlana karI zake che. eTale viSNajaya Azaya keLavAyo kahevAya. tethI have vipno "bAdhaka banI zakatA nathI... ne tethI anuSThAna nibaMdhaka thAya che... arthAtu have sthirayoga Avyo. Ama to puNyodaya vadhavAthI vighna Ave ja nahIM evuM paNa bane che. chatAM, pUrvakarmavazAt vipna Ave to, atyArasudhI sthirayoga Avyo na hato tyAM sudhI vino je bAdhaka rUpa thatA hatA... enA kAraNe haju paNa (= sthirayoganI prAraMbhika avasthAmAM paNa) vighna upasthita thavA para e "vipna" rUpe bhAse che ne tethI kyAMka e bAdhA na pahoMcADI de.. evI cintA UbhI thAya che.. paNa sattvanAvidhvajaya AzayanA prabhAve e cittAne dUra karI anuSThAna to yathAvihita ja kare che. arthAt sAdhaka bAdhakacintAno pratighAta kare che ne tethI anuSThAna nibaMdhaka thAya che. A rIte abhyAsa AgaLa cAlu rahetAM, "anekazaH vipna AvyA, paNa kazuM karI na zakyA..." Avo jAta anubhava thatAM have (= sthirayoganI abhyastadazAmAMuttaraavasthAmAM) vighna upasthita thavA para paNa ene "vighna' rUpe Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1184 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 jovAnuM thatuM nathI... ne tethI enI koI cintA paNa pedA thatI nathI. A kahevAya - "zuddhivizeSathI bAdhaka cittAnuM anutthAna..." ane tethI anuSThAna cintArahitapaNe nibaMdhaka thAya che. Ama, pahelAM bAdhaka cintAnA pratighAtathI ne pachI cintAnA anutthAnathI... Ama banne rIte nibaMdhakapaNe thatuM anuSThAna e sthirayoga kahevAya che. A sthirayogamAM thatuM anuSThAna ane nirvighna avasthAmAM yathAvihita thatuM pravRttiyoganuM anuSThAna A banne dekhAve sarakhA hoya che. be kASThataMbha che. ekane jamInamAM khADo karI phITa karelo che. bIjAne mAtra sAmAnya AdhAra ApI belensa karI Ubho rAkhyo che. jyAM sudhI pavanano jhapATo ke evuM anya kazuM aDyuM nathI, tyAM sudhI banne eka sarakhA sIdhA UbhelA jaNAze. chatAM, jene sthira karavAmAM nathI Avyo enA mATe, "ene kazuM aDI na jAya ne e paDI na jAya enI cintA rahyA karaze ne evI paristhiti TALavI ISTa raheze... sthirathaMbha mATe evI kazI AvazyakatA nathI. basa Avo ja taphAvata pravRttiyoga ne sthirayoga vacce jANavo. sthirayoganA vAraMvAranA sevanathI AtmAmAM viziSmakAranA upazama vagere utpanna thavA sAthe adhikRta guNa siddha thAya che. ne e thavAnI sAthe ja jeo e guNathI rahita che evA paNa svasaMnihitajIvomAM te guNanI siddhi thAya che. A rIte anyamAM svasadazaphaLasaMpAdaka bane (ane e rIte parArthasAdhaka bane) evI kakSAe pahoMcelo yoga e siddhiyoga che. eTale ja jeoe ahiMsAne siddha karI che (arthAt jeo ahiMsAnA siddhiyamane pAmelA che) evA yogIonA sAMnidhyamAM hiMsaka pazuo paNa hiMsA karavA mATe samartha rahetA nathI. AvuM ja satya vagere aMge paNa jANavuM. siddhiyoganA (siddhiyamanA) paNa asaMkhyabhedo che. emAM AgaLa vadhato jIva kSayopazamabhAvamAM AgaLa vadhatAM vadhatAM chevaTe kSAyikabhAvane pAme che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-109 1185 Ama, icchA-pravRtti-sthira ane siddhi A cAramAMno icchAyoga. ane icchA, zAstra ane sAmarthya A traNamAMno icchAyoga... A baMne sarvathA eka nathI, paNa kyAMka phera paDe che, e jaNAya che. te A rIte-prastutamAM cAramAMnA icchAyogamAM, yathAzakti karAtuM hovA chatAM aMgavikalatAvazAt anuSThAnamAM nyUnatA Ave, to eno paNa samAveza che. jyAre traNamAMnA icchAyogamAM to pramAdavazAt jemAM vikalatA Ave eno ja samAveza che. pramAdane TALIne yathAzakti karAtuM anuSThAna to zAsrayoga che. eTale prAraMbhathI laIne yathAzakti nahIM, paNa... yathAullAsa thatuM anuSThAna banne prakAranA icchAyogamAM samAveza pAme che... ne pachI AgaLa vadhatAM vadhatAM, ullAsa vadhato jAya, pramAda TaLato jAya... yAvat sarva pramAda TaLI jyAre e yathAzakti thavA mAMDe che tyAre e zAstrayoga svarUpa banavAthI traNamAMnA icchAyoga rUpa raheto nathI, paNa chatAM aMgavikalatAvazAt vikalatA hoya tyAM sudhI e cAramAMnA icchAyoga rUpa to che ja. chatAM, AmAM paNa vizeSatA jANavI ke kyAreka ke keTaluMka anuSThAna ullAsa vadhI jAya ne tethI pramAda TALI yathAzakti kare, paNa bahudhA ke AkhuM mukhya anuSThAna pramAdavazAt vikala karato hoya, to kyAreka yathAzakti kareluM anuSThAna... athavA anuSThAnano yathAzakti karelo thoDo hisso paNa icchAyoga ja banI rahe che, zAstrayogarUpa banato nathI, mATe e vakhate banne prakAranA icchAyoga rUpa e bane che. ema jene aMgasAkalya prApta thayuM che ne tethI e kvacit zakti phoravIne yathAvihita anuSThAna kare che, chatAM ghaNI vakhata to ullAsane anusarIne ochuM-vadhatuM karato hoya, to kvacit kareluM e yathAvihita anuSThAna paNa banne prakAranA icchAyogamAM ja samAviSTa jANavuM. kAraNake pravRttiyoga mATe to sarvatra = sarva avasthAmAM tathA saMpUrNa anuSThAna daramyAna badhuM ja yathAvihita anuSThAna joie che, cid (ullAsavALI) avasthAmAM ke dIrgha Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1186 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 anuSThAnanA mAtra koIka aMzamAM ja nahIM. A icchA vagere cArayogamAM IcchAyogathI prAraMbha che ne AgaLa vadhatAM vadhatAM chevaTe siddhiyoga Ave che. mATe IcchAdi cAra bhedo kramika che. ema praNidhAna vagere pAMca AzayomAM praNidhAnathI prAraMbha che ne viniyogamAM samApti che. arthAt praNidhAnAdi pAMca Azayo paNa kramika che. alabat praNidhAna vagere paNa kathaMcit kriyArUpa che ja, chatAM granthakAre svayaM kahyA mujaba emAM AzayanI ja pradhAnatA che. ema IcchAyoga vageremAM paNa aMdaranI nirupAdhika icchA vagere rUpa pariNAma bhaLelA hoya ja che, paNa icchAyoganI kakSA che ke pravRttiyoganI kakSA che vagereno nirNaya karavAmAM bAhya kriyAnuM prAdhAnya hovuM jaNAya che. eTale ja AzayanI dRSTie AgaLa-AgaLanA Azaya keLavAtA jatA hoya ne chatAM aMgasAkalya na hoya to jIva icchAyogamAMthI pravRttiyogamAM paNa jaI na zake evuM zakya che. eTale ja pravRtti Azaya keLavAyo hoya paNa pravRttiyoga na Avyo hoya, vidhvajaya Azaya keLavAyo hoya ne chatAM pravRttiyoga ke dhairyayoga eke na AvyA hoya, ema siddhi Azaya keLavAyo hoya ne chatAM pravRtti-svairya ke siddhiyoga Avyo na hoya evuM saMbhavita che. hAtha-paganI evI koI khoDakhAMpaNa hoya to paNa kSapakazreNi ane kevalajJAnano niSedha nathI. eTale jaNAya che ke e prakRSTa dharmasthAna sudhI pahoMcI zakato hovAthI siddhi-viniyoga Azaya sudhI pahoMcI zake che, icchAyoga ane zAstrayogathI AgaLa vadhI sAmarthyayoga sudhI pahoMcI zake che, sthAna-UrNa vagere yogomAMnA TheTha anAlaMbana yoga sudhI pahoMcI zake che, adhyAtma-bhAvanA... vagere yogomAMnA vRttisaMkSaya sudhI pahoMcI zake che ane chatAM icchA-pravRtti vagere cAramAMnA bIjA pravRttiyoga sudhI paNa pahoMcI zakato nathI, kAraNake aMgasAkalya na hovAthI yathAvihita sthAnAdinuM sevana enA mATe zakya nathI. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-109 1187 zaMkA - paNa jo e yathAvihita pAlana nathI karato to e aticAra rUpa hovAthI siddhi Azaya paNa zI rIte Ave ? kAraNake siddhi AzayamAM to dharmasthAnanI aticAra rahita prApti hoya che. samAdhAna - pAlanamAM pramAdAdivazAt nyUnatA Ave e ja aticAra rUpa hoya che. khoDakhAMpaNavALAne pramAdAdi na hoya to, je nyUnatA Ave che te aMgavaikalyavazAt che, paNa pramAdAdivazAt nathI, ne tethI e aticArarUpa hotI nathI. evA jIvo mATe evuM AcaraNa e "apavAda rUpa hoya che ane "apavAda paNa zAstrokta mArga ja hovAthI ene aticAra zI rIte kahI zakAya ? eTale ja enuM evuM AcaraNa zAstrayogarUpa banavAmAM ne AgaLa upara sAmarthyayoga lAvI ApavAmAM jarA paNa UNuM utaratuM nathI, mATe e aticArazUnya hovAthI siddhi Azaya AvavAmAM kazo vAMdho nathI. ___ yathAzakti kriyamANaM sthAnAdi icchArUpamityarthaH... yathAzAstramaGgasAkalyena vidhIyamAnaM sthAnAdi pravRttirUpamityarthaH yogavizikAnI vRttinI A paMktio para vicAratAM tattva amane AvuM bhAsyuM che. vAstaviktA A ja che ke anya? e kevalibhagavaMto jANe che. paNa bahuzruta mahAtmAone AnA para pUrvApara avirodhapaNe UMDANathI vicAravA vinaMtI che. Ama IcchAyoga vagerenI paraspara vicAraNA karI. haju A aMge ja je traNa vicAraNAo AgAmI be lekhomAM joIzuM te pUjyapAda gacchAdhipatizrI jayaghoSasUrIzvarajI mahArAja sAhebanuM ciMtana che... mAtra mArA zabdomAM e ciMtananuM avataraNa che. Ama to A badhI ja batrIzIomAM teozrInA ciMtanano paNa sthAne sthAne puSkaLa lAbha maLyo ja che te jANavuM. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka - Ama to ApaNI A lekhamAlAmAM ogaNIzamI yogaviveka 110 batrIzInI vicAraNA pUrNa thaI gayela che. paNa A batrIzImAM Avela icchAyoga vagere aMge pUjyapAda gacchAdhipatizrIe potAnI mArgAnusAriNI prajJAnA prabhAve zAstravacanone anusarIne suMdara ciMtana karyuM che. jene meM akSaradeha Apyo che. A traNa ciMtano ApaNe 110 ane 111 mAM lekhamAM kramazaH joizuM. emAMnuM prathama ciMtana - (1) A batrIzImAM Avela icchA, zAstra, sAmarthyayoga aMge kaMIka vicAraNA - IcchAyogaH je jIva sva-sva bhUmikAnusAre bhavavirakta che, vidhi pratye AdaravALo che, jainamArga ke jainetara mArgamAM rahelo che, Avo jIva, pachI bhale zAstranA viziSTa bodhavALo jJAnI hoya ke na hoya, evA jJAnInI nizrAvALo hoya ke nizrA vagarano hoya.... paNa utsAhanI maMdatAvALo che ne tethI "vidhinI maryAdAo ane kALanI maryAdAo mAre jALavavI ja' evI kALajIvALo nathI.. Avo jIva potAnI anukULatA ane ruci pramANe moDuM vaheluM kare.. ochuM vatuM kare... A badhuM icchAyogarUpa bane. yoganI prAraMbhika avasthAthI zaru karI zAstrayoga na pAme tyAM sudhInI bhUmikAmAM A icchAyoga hoya che. A IcchAyoga ekathI pAMca daSTimAM hoya che. yoganI chaThThI dRSTimAM e vikalpa hoya. AmAM vidhinuM pUrNa pAlana nathI, mATe A utsarga nathI. vaLI je nyUnatA che te kAraNika nathI, mAtra ruci-anukULatAnA hisAbe che, mATe A apavAda paNa nathI. Ama AmAM utsarga-apavAda... evA bheda hotA nathI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-110 1189 zAstrayoga : zAsrabhAvita mativALA saMvignagItArtha mahAtmA ke emane pUrNarUpe samarpita saMvigna agItArtha mahAtmA... ke jeo zAstrAnusAre vartavAnI tamannAvALA che... AvA banne mahAtmAone zAsrayoga saMbhave che, kAraNa ke teo ja dareka vakhate veLA-vidhi vagere aNIzuddha jALavI zake che. kyAreka evI paristhitivazAt emAM pheraphAra karavo paDe ema hoya to paNa jayaNA vagere jALavIne karatA hovAthI e pheraphAravALuM anuSThAna aticArarUpa na banatAM apavAdarUpa bane che. apavAda paNa zAstrakathita mArga ja che. mATe A paNa zAsrayogarUpa bane ja che. AnA samAveza mATe ja 'yathAzakti' zabda vaparAyelo che. paNa varNana haMmezA pradhAna-mukhya hoya enuM thatuM hovAthI utsargamArganuM ja varNana karavAmAM AvyuM che. eTale zaktisaMyogavikalane yathAzakya kALajI jayaNAthI vartanArane A zAstrayoga hoya che. paNa zAstrajJAna na hoya athavA e hovA chatAM ene anusaravAnuM prAdhAnya na hoya ene A yoga saMbhavato nathI. ema, agItArtha mahAtmA jo gItArtha nizcita na hoya, athavA gItArthanI nizrAmAM rahyA hovA chatAM emane samarpita na hoya to ene paNa A yoga saMbhavato nathI. zaMkA zrIlalitavistarAgraMthamAM icchAyoga vagere mATe rUAvipradhAnAH yiyA vitAvilAdhiistattvadharmavyApArA: kahyuM che. arthAt icchAyogamAM zAstrokta kAlAdithI vikala, zAsrayogamAM avikala... ane sAmarthyayogamAM to enA karatAM kalpanAtIta rIte adhika kriyA hoya che. eTale apavAdapadane zAsrayoga zI rIte kahevAya ? kAraNa ke emAM kAlAdinI vikalatA hoya che. samAdhAna apavAdapadamAM jayaNA hoya che. eTale e paristhitimAM je zakya hoya te to AcarAyeluM ja hoya che. mATe evI paristhitimAM e avikala ja hovAthI zAstrayoga rUpa zA mATe na - Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1190 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 bane? * zaMkA - lalitavistarAnA A pAThamAM rUchauidhAnA: je kahyuM che tenAthI jaNAya che ke icchAyogamAM jema icchAnI pradhAnatA hoya che, tema zAstra-sAmarthyayogamAM kramazaH zAstrapradhAnatA ane sAmarthyapradhAnatA hoya che. anuSThAnamAM icchAnuM anusaraNa e jema icchApradhAnatA tarIke abhipreta che, ema zAstranuM ne sAmarthyanuM anusaraNa e kramazaH zAstrapradhAnatA ane sAmarthyapradhAnatA tarIke abhipreta che, e jaNAya che. eTale prazna Ubho thAya che ke asaMgaanuSThAnane zAstrayoga zI rIte kahevAya ? kAraNake emAM zAstravacananone anusaravAnuM hotuM nathI. mATe to ene vacanAnuSThAnathI alaga pADyuM che. samAdhAna - AmAM pramAda na hovAthI icchAyoga to nathI ja. vaLI sAmarthyayoga to zreNimAM ja mAnyo hovAthI A sAmarthyayoga paNa nathI ja. tathA caMdanagaMdhanyAye bhikSATanAdi anuSThAna AtmasAtu thaI gayuM hovAthI zAstravacanone anusaravAnuM na hovA chatAM e jevuM zAstromAM kahyuM che evuM ja sahaja rIte thAya che, mATe zAstrAtikrAntagocara na hovAthI paNa e sAmarthyayoga nathI, mATe e zAstrayoga ja che. je zAstrayoga hoya e vacanayogarUpa hoya ja evo niyama bAMdhavAnI jarUra nathI, kAraNake icchA-zAstra-sAmarthya ane prIti-bhakti-vacanaasaMga... A baMne judI judI vivakSAo che. vaLI, yogaviMzikAmAM asaMgaanuSThAna anAlaMbanayogarUpa bane che ema 19mI gAthAmAM jaNAvyuM che. vaLI A anAlaMbanayoga sAmarthyayogathI pravartatI paratattva darzananI IcchA-dikSAsvarUpa che ema SoDazakajI (15-8)mAM kahyuM che. eTale jaNAya che ke sAmarthyayoga uttarakALe anAlaMbanayoga hovAthI tyAre asaMgaanuSThAna paNa hoya che. tethI asaMgaanuSThAnane sAmarthyayogarUpa mAnavuM paNa jarUrI che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-110 1191 eTale ema samajavuM joIe ke pahelAM asaMgaanuSThAna zAsrayogarUpa hoya che ne uttarakALe zreNimAM e sAmarthyayoga rUpa hoya che. vacanaanuSThAna zAsrayogarUpa hovuM spaSTa che. paNa kyAreka zAsravacanone anusarIne saMpUrNa vidhipUrvaka anuSThAna kare ne kyAreka pramAdathI ochuM vattuM paNa kare... AvI bhUmikAmAM thatuM vidhipUrNa anuSThAna vacanAnuSThAna hovA chatAM zAsrayogamAM samAveza pAmI zakatuM na hovAthI icchAyogarUpa ja bane che. arthAt vacanAnuSThAna prAraMbhakALe icchAyoga rUpa hoya che ne pachI zAsrayogarUpa bane che. paNa prIti-bhakti anuSThAna to mAtra icchAyogarUpa ja hoya che e jANavuM. paTu zAstrabodha na hovo vagere kAraNe je icchAyogI che evo jIva paNa pariNAmomAM tIvra-pracaMDa zubhatA AvavAnA prabhAve kSapakazreNi mAMDI zake che. AvA jIvane zreNimAM sAmarthyayoganI prApti pUrveprAtibhajJAnanI prApti pUrve artha jJAnano evo tIvraviziSTakSayopazama thAya che ke jethI 14 pUrvenA sUtronuM jJAna na hovA chatAM enA arthanuM jJAna thai jAya che ne tethI ene zAstrayoga prApta thAya che. vyavahAranayano viSaya na bananAra A AMtarika zAstrayogano kALa prAyaH aMtarmuhUrta ja hoya che. pachI to sAmarthyayoga prApta thaI jAya che. zreNimAM eno kALa paNa aMtarmuhUrta ja hoya che. sAmAnyathI vyavahAranayano je viSaya bane che evo, bahuzruta apramattasaMyamIno zAstrayoga jaghanyathI aMtarmuhUrtakAlIna ane utkRSTathI dezonapUrvakroDa sudhI TakanAro hoya che. jyAre icchAyoga to aneka bhava sudhI TakI zake evo dIrghakAlIna paNa hoI zake che. paNa jo ene pAMcamA guNaThANAthI-dharmavyApArarUpa ja mAnavAno hoya to eno kALa paNa dezonapUrvakroDathI adhika na maLe e jANavuM. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1192 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 sAmarthyayoga : sAmarthya e yoganA saMdarbhamAM "parAkASThA arthamAM vaparAto zabda che. "saMga" e sAmarthyane saMdhanAra che. mATe vacanAnuSThAnamAM zAstravacanono saMga hovAthI sAmarthya pragaTI zakatuM nathI. paNa pharI pharI vacanAnuSThAnane AdaravAthI svabhAvarUpa banI jAya ne tethI asaMgaanuSThAna Ave... e pachI sAmarthya Ave che. sAmarthya e "yoga" che, jJAna nathI. vIryaMtarAyanA viziSTakSayopazamathI sahakRta mohanIyanA viziSTa kSayopazamarUpa che, alabat e paNa jJAnAvaraNIyakarmanA viziSTakSayopazamathI sahakRta ke ene avinAbhAvI to hoya ja che. A viziSTa kSayopazamathI thayeluM viziSTajJAna prAtijajJAna" kahevAya che. te graMthakAre zreNimAM thatA sAmarthyayogane ja sAmarthyayoga tarIke kahelo che. eTale e pUrve IcchA ke zAstrayoga ja mAnavAno rahe, sAmarthyayoga nahIM. paNa koIpaNa bAbatamAM yathAvihitanA pharI pharI abhyAsa sAthe UMDA ciMtana-mananathI je pratibhA utpanna thAya che... AtmAnI zAMta-nirmala avasthAvALI AvI pratibhA prAtijajJAnanA bIjakarUpa jJAna che. AvA pratibhAzALI jIvo, pachI potAnI sUjhabUjhathI je nirNaya laIne pravRtti kare che ene kayo yoga kahevo? emAM pramAda na hovAthI e icchAyoga nathI... vaLI zAstrAnusaraNa na hovAthI zAstrayoga paNa nathI. mATe Aje paNa jo eka bIjI vivakSA karIne sAmarthyayoga kahIe to sAdhanAkALamAM rahelA chadmasthaprabhu, jinakalpI, pratimApArI, kalpAtIta... apramAdatatpara ane rAga-dveSanI atimaMdatAvALA A badhA sAdhako ke jemane zAstranuM niyaMtraNa hotuM nathI emane sAmarthyayoga hoya. A zAstravihita na hovAthI utsarga nathI. vaLI paristhitivazAt zaktinI nyUnatAnA kAraNe karAI rahyuM che - evuM na hovAthI A apavAda paNa nathI. tethI AmAM utsarga-apavAda... evA bheda hotA nathI, paNa Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-110 1193 aucityanI pradhAnatA hoya che. mATe ja IcchAyoga adhUrA AcArarUpa ne alpaphalaka hoya che. zAstrayoga pUrNa zAstrIyaAcArarUpa ne e vivakSAe pUrNaphalaka hoya che jayAre A pratibhAjanya anuSThAna zAstrIyaAcAra karatAM atyaMta UMcA AcArarUpa hoya che ne mATe ativiziSTaphalaka hoya che. alabat AvI pratibhAzIla vyakti sAmAnyathI bAhya dhArAdhoraNanuM = utsargamArganuM pAlana karatI hoya che. paNa e aMgenuM koI zAstrIya niyamana-kAyadAkAnuna ene hotA nathI. ema, mohaajJAna-pramAda-ALasa-upekSA-vizeSaprakAre anupayoga... A badhuM paNa ene hotuM nathI. dareka kAryamAM nijI pratibhA ne nijI sAmarthya... A be joDAyelA hoya che. chevaTe zAstranuM AlaMbana e paNa parAvalaMbana che. kAraNake emAM prabhunuM jJAna ane bAhya sAmagrInuM AlaMbana che. sAmarthyamAM A banne AlaMbananI apekSA jatI rahe che, svayaM prAtijajJAna prakAza ane vairAgya-adhyAtma-sAmarthyajanya kriyA... A be hoya che, TUMkamAM, svakIya pratibhArUpa jJAna ane cAlu maryAdA karatAM ativiziSTa zakti... A be kAraNe thayela yogyatApratibaddhatA e sAmarthyayoga ema kahI zakAya. A vivakSAne anusarIe to prabhue dIkSA divase sAMje be ghaDI bAkI hatI tyAre je vihAra karyo e sAmarthya yoga jANavo. ema prabhune gRhasthAvasthAmAM cothe guNaThANe paNa, jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamanI tIvratAthI prAtibhajJAna ane mohanIya tathA vIAMtarAyakarmanA kSayopazamanI tIvratAthI viziSTa sAmarthya saMbhavita hovAthI A bannenA prabhAve avasarocita je kare e badhuM sAmarthyayogarUpa bane. eTale zrI RSabhadeva bhagavAne zilpa-kalA vagere je zIkhavyA ke zrI viraprabhue garbhamAM abhigraha je karyo... e badhuM sAmarthyayoga rUpe kahI zakAya che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1194 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 ema yoganI 7mI prabhA daSTimAM arthaprabhAsamabodha che, tattvamatipatti che, paravazatA nathI, vacanAnuSThAna nathI, paNa asaMgaanuSThAna je hoya che te paNa sAmarthyayogarUpa samajI zakAya che. paNa, sAmarthyayoga zreNimAM ja hoya.. AvI graMthakAre je vivakSA ApI che, e ja laIe to A badhAne sAmarthyayoga na kahetAM zAstrayoga ja kahevo paDe, kAraNake pramAda na hovAthI e icchAyogarUpa paNa nathI ja. zaMkA - paNa prabhunA sAdhanAkALamAM dvAdazAMgI ja haju racAyelI na hovAthI zAstra ja na hovAnA kAraNe zAstrayoga paNa zI rIte hoya? samAdhAna - hA, zAstro racAyA na hovAthI zAstravacanonuM anusaMdhAna na hovA chatAM, prabhune pUrvabhavanA bodha-abhyAsanA prabhAve, asaMgAnuSThAnanI jema, zAstrayoga thavAmAM koI pratibaMdhaka nathI. A ja rIte svayaMsaMbuddha, pratyekabuddha, pratimApArI vagerene paNa zreNi pUrve zAsayoga hoya ema pUrvApara vicAratAM lAge che. paNa icchA vagere traNe yoga, viratidharanA dharmavyApArarUpa ja mAnavAnA hoya to prabhune gRhasthAvasthAmAM cothe guNaThANe eka paNa yoga mAnI zakAya nahIM. tema chatAM, zrI yogadaSTisamuccayagraMtha (215)mAM amuka prakAranI IcchAne ja icchAyoga tarIke kahela che, arthAt vidhikartapratyenI zraddhA-Adara-bahumAnAdithI garbhita je svakIya ruci-abhilASArUpa icchA... e ja yoga te icchAyoga.. AvI vivakSA laIe to prabhune cothe guNaThANe icchAyoga kahI zakAya che. AvI ja koIka vicakSAthI zrI nyAyavijayajIe paNa adhyAtmatattvAlokamAM kahyuM che ke "chI 2 zAstra va samarthatA vetyeSofpa yogo mata Adimo'tra / pramAdabhAjo'pi subodhabhAjo yo Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-110 1195 yodhavaransfmatApa: I7-dha arthaH IcchA, zAstra ane samarthatA... A pramANe paNa yoga kahevAyelo che. emAM prathama IcchAyoga, subodha dharAvanAra evA paNa pramAdane bhajanAra jIvano yogyadharma AcaravAmAM je abhilASa... tadrupa che. zreNigata je sAmarthyayoga che enuM aciMtya sAmarthya traNa rIte jANavuM joIe. (1) e kSAyopathamika dharmone kSAyikadharmamAM rUpAMtarita karI Ape che. (2) kevalajJAnanI prApti karAve che. ane (3) zreNimAM rahelA eka AtmAmAM, sarva jIvonA karmo jo saMkrAMta thaI jAya to e badhAne bALIne sApha karI nAkhe evuM sAmarthya. Ama eka vicAraNA pUrNa thaI. have bIjI vicAraNA jemAM icchA vagere yogane nizcaya-vyavahAra nathI vicAravAnA che. IcchAyogaH nizcayathI ane vyavahArathIH "icchAyoga'mAM "icchA" ane "yoga" ema be zabdo che. emAM sauprathama icchA. A icchA zAnI hoya? yoganuM je phaLa che Atmamukti... enI icchA. athavA, jayAre saMpUrNa AtmazuddhinI = mokSanI aNasamajaNa hoya tyAre enI icchA to saMbhavatI nathI. paNa AtmaguNonI, AMzika AtmazuddhinI, jJAnanI, AcArazuddhinI... A badhAnI IcchA paNa jo emAM koI bhautika pradhAna icchA bhaLelI na hoya to prastuta "icchA' tarIke saMmata che. jemAM bhautika icchA vyakta rIte ke garbhita rIte pradhAnatayA bhaLelI hoya te dharmakriyA mokSano hetu na banatI hovAthI icchAyogamAM paNa samAveza pAmatI nathI. ema AtmaguNonI ke AtmazuddhinI icchA vyaktapaNe ke garbhitarIke paNa jemAM bhaLelI nathI evI jJAnanI ke dharmakriyAnI ke bIjI zaktionI icchA paNa prastuta icchA tarIke saMmata nathI. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1196 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 mokSa e phaLa che... jJAna ane kriyA enA sAdhana che, e yoga che. eTale yoganI icchA (jJAna-kriyAnI icchA) e sAdhananI icchA che. A icchAmAM ane enA viSayabhUta sAdhanamAM sAkSAt ke paraMparAe mokSa AvanAra hoya to A sAdhananI IcchA paNa prastuta "icchA' tarIke saMmata che. AvI icchA sahitanI ne e IcchAne anukULa je kriyApravRtti hoya te icchAyoga che. A anukULa pravRttimAM jJAna ane kriyA baMne Ave che. kAraNake mokSanA e baMne kAraNa che. A jJAna ane kriyA sAMgopAMga = paripUrNa na hovA chatAM = aparipUrNa hovA chatAM sAnukULa che ane uddezya paripUrNa che mATe IcchAyoga bane che. AMzika vairAgya vagara prastuta "icchA saMbhavatI nathI. eTale bhavAbhinaMdI jIvone (= abhavyajIvone tathA acaramAvartavartI bhavyajIvone) prastuta "icchA' ja saMbhavatI na hovAthI icchAyoga paNa saMbhavato nathI. vairAgya ane icchA hovA chatAM ene sAnukULa pravRtti na hoya ke sAMsArika vyavahAra-kriyA hoya to tyAre muktinI icchA kahevAya... paNa icchAyoga na kahevAya. eTale, mAtra icchAne, mAtra jJAnane ke mAtra vairAgyane icchAyoga kahI zakAto nathI. ema icchA-jJAnavairAgya sivAyanI mAtra dharmakriyAne paNa icchAyoga kahI zakAto nathI. IcchAyogamAM icchA e AMtarika sAdhana che ne sAnukULakriyA e bAhya sAdhana che. emAM icchA jeTalI prabaLa eTalI uttarakALamAM bAhyasAdhana rUpa kriyA pradhAna bane che. arthAt e vadhu vyavasthita ane vadhu anukULa zAstrAnusArI bane che. eTale ke pramAdajanya Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-110 1197 vidhivikalatA emAMthI ghaTatI Ave che. icchArUpa AMtarasAdhana AMtarasiddhinuM kAraNa che kriyArUpa bAhyasAdhana vyAvahArika kAraNa che, AMtarasAdhanane sApekSa che. e AMtarasiddhinuM bahudhA ane pradhAna kAraNa hovA chatAM anekAMtika che. bAhya ane AMtara banne sAdhananI hAjarI AMtarasiddhinuM sUcana kare che. sAmAnyathI sarvatra nizcayanayane mAnya kAryasiddhi (=nizcayasiddhi) pratye be prakAranA kAraNo hoya che. nizcayanayane mAnya kAraNa (=nizcayakAraNa) ane vyavahAranayane mAnya kAraNa (=vyavahArakAraNa). sAmAnyathI vyavahArakAraNa nizcayakAraNanuM saMpAdana karIne nizcayakAryanI prApti karAvavAmAM mukhya jevuM hovA chatAM anekAMtika hoya che. jo e nizcayakAraNanuM saMpAdana na karI zake to kAryasiddhi paNa thaI zakatI nathI. nizcayakAraNa, jo koI pratibaMdhaka na hoya to avazya vyavahArakAraNonuM saMpAdana kare che ne pariNAme kAryasiddhi thAya che. kyAreka pratibaMdhakanI hAjarImAM vyavahArakAraNa saMpanna na thAya to paNa, e vagara paNa nizcayakAraNa kArya karI Ape che. eTale ke nizcayakAraNa avazya kAryasAdhaka che. paNa vyavahA2kA2Na chadmasthajIvane paNa pratyakSa hoya che. nizcayakAraNa ane nizcayakAryasiddhi pratyakSa hotA nathI. eTale vyavasthita vyavahArakAraNo jovA maLe to tyAM nizcayakAraNo paNa vidyamAna haze evo Aropa ane A vyavahAra-nizcaya baMne kAraNo vidyamAna thayA eTale nizcaya kArya paNa siddha thayuM haze evo Aropa karavAmAM Ave che. mokSanI icchA ke enA kAraNabhUta yoganI (= jJAna-kriyAnI) icchA e AMtarika pariNAma che. chadmasthano viSaya nathI. mATe e nizcayakAraNa che - nizcayanaya mAnya yoga che (nizcaya yoga che). Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 vAcanA-pRcchanAdi dvArA ke prazna-uttara dvArA sAmA jIvanuM jJAna chadmasthano viSaya bane che ne kriyA to chadmasthano viSaya che ja. mATe jJAna-kriyA e bAhyakAraNa che-vyavahArayoga che. jema A vyavahArayogamAM taratamatA hoya che ema nizcayayogamAM paNa taratamatA hoya che. eTale ke icchA-ruci-lAgaNImAM paNa taratamatA hoya che. 1198 AvI icchA-ruci pUrvakanA yogya jJAna ane AcArane icchAyoga kahyo hovAthI jaNAya che ke icchAyoga nizcaya-vyavahAra ubhayayogarUpa che tema chatAM emAM nizcaya (=icchA) pradhAna hoya che. A icchAyoga bhavAbhinaMdIne hoto nathI, ema ca2mAvartamAM rahelA evA paNa Abhigrahika, Abhinivezika ke anAbhogika mithyAtvI jIvone hoto nathI. A traNane kyAM to mokSanuM jJAna hotuM nathI... ne kyAM to jJAna hoya to paNa e dUSita hoya che. anAbhigrahika mithyAtvIne icchAyoga hoi zake che. sAMziyaka mithyAtvIne paNa e hovAno saMbhava che. Ama icchAyoga nizcaya-vyavahAra ubhayayogarUpa hovA chatAM nizcayapradhAna che e ApaNe joyuM. have bAkInI vAto AgAmI lekhamAM joIzuM. du:khI na thavuM hoya to duHkhane duHkharUpe jovAnI Teva choDo. pApI na thavuM hoya to pApane pAparUpe jovAnI Teva pADo. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchAyoga nizcaya-vyavahAra lekhaka. ubhayarUpa hovA chatAM nizcayapradhAna che. e vAta ApaNe gayA lekhamAM 111 joyelI.. have e ja aMge bAkInI 'vicAraNA joIe. mokSane anukULa kriyA, icchAyoga banavA mATe vairAgya, sadAcAra ane kaSAyonI maMdatA... A traNanI apekSA rAkhe che. tethI A traNa vagara icchAyoga saMbhavato nathI. IcchAyoga vinA bahudhA zAstrayoga Avato nathI. bIjAnA yoga jovAthI, jANavAthI, enI vAto sAMbhaLavAthI, enI prazaMsA anumodanA karavAthI, yogamAM bIjAone sahAyaka banavAthI... A badhAthI icchAyoga Ave che ne vikasita thAya che. enA vAraMvAranA abhyAsathI, zAstro bhaNIne bhAvita karavA dvArA jJAnavRddhi karavAthI, vairAgyane vadhAravAthI, pramAda-ALasa-anutsAhane ghaTADatA javAthI, sAnukULa kriyA-sadAcAranI IcchA-ruci-zraddhA vadhAratA javAthI IcchAyoganI vRddhi thAya che ane zAstrayoganI yogyatA Ave che. ne A ja krame AgaLa vadhatAM icchAyoga zAstrayogamAM pariName che. zAstrayoga mATe viziSTa zAstrAnusArI pravRtti tathA zAstrono viziSTa (sUkSma) bodha apekSita che. icchAyogamAM joI gayA ema kriyApravRtti ane bodha A banne bAhya vyavahAra kAraNo che. A baMne badhAne kAMI prApta thatA nathI. mATe vyAvahArika zAstrayoga badhAne prApta thato nathI. tema chatAM kevalajJAna pUrve jema sAmayoga Ave che tema zAstrAnusArI valaNa ruci AMtarika rIte Ave che ema samajavuM joIe. paNa zAstrayogamAM bodha ane kriyAnI mukhyatA hovAthI zAstrayoga vyavahAra pradhAna che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1200 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 zaMkA - to to pachI navamA saiveyaka vageremAM janAra abhavyAdine paNa zAstrayoga mAnavo paDaze. samAdhAna - nA, nahIM mAnavo paDe, kAraNake IcchAyoganA krame Avela zAstrayoga ja sAmAnyathI "zAstrayoga' tarIke mAnya che. abhavyAdine icchAyoga saMbhavato na hovAthI zAstrayoga paNa saMbhavato nathI. upara jaNAvela AMtarika zAstrAnusArI ruci valaNa nizcayakAraNa rUpa che. e bahAranA vyavahAra vinA paNa nizcayakAryane utpanna karI zake che. paNa e kAraNa ane e kArya... A baMne avyavahArya hovAthI vyavahArano viSaya nathI. mATe zAstrayoga vyavahAra pradhAna che. sIdhI vAta che... sUkSmabodha pUrvakanI zAstrAnusArI pravRtti e zAstrayoga che. pravRtti e vyavahArano viSaya che... mATe tyAM nizcayanayAnusAritA zuM? mATe nizcayathI zAstrayoga ? zaMkA - gRhaliMgasiddha gRhastha avasthAmAM ja kevaLajJAna pAme che, eka sAthe karoDo kevaLajJAna pAmI mokSe jAya che, aSTapravacanamAtAnA jJAnavALA paNa kevaLajJAna pAme che... A badhAne zAstrayoga zuM? samAdhAna - jema zreNinA adhyavasAyonA prabhAve 14 pUrvano kSayopazama thAya che ema ArAdhanAnA kAraNe thayelA zubha adhyavasAyonA baLe zAstrAnusArI kriyA jenAthI thAya evo kSayopazama paNa jIvane thAya che. A kevalajJAnaprApaka sAmarthyayoganI pUrvakALamAM jIvane prApta thAya che. emAM vivekanI prabaLatA paNa kAraNa che. AvA jIvone icchA-ruci-vicAraNA, zAstro na bhaNyA hovA chatAM svayaM sadaMdhanyAye zAstrAnusArI-mArgAnusArI pravarte che. Ane zAstrayoga Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-1, lekhAMka-111 1201 kahI zakAya, paNa A vyavahArano viSaya nathI. A avasthA aMtarmuhUrtakAlIna saMbhave che. eTale jeo saMvega-vairAgyavALA che. sadguNa-sadAcAra saMpanna che, kadAgrahI nathI paNa madhyastha che tevA dIrghakAlIna saMnyAsI vagerene icchAyoga jANavo joIe. ema jainomAM paNa dezavirati sudhInAne bahudhA icchAyoga hoya. A vAta baMnene = vyavahAra ane nizcaya icchAyogane anusarIne jANavI. chatAM icchAnI ane vivekanI tIvratAvALA paramAtmAnA AtmA jevA koIkane zAstrayoganI bhUmikA nakArI na zakAya. jainazAstrono sUkSmatAvALo viziSTabodha dharAvanArA jainamunione vyavahArapradhAna zAstrayoga dIrghakAlIna-dezonapUrvakroDa sudhI paNa saMbhave che. zaMkA - paNa chaThuM-sAtamuM guNaThANuM aMtarmuhUrta parAvartamAna che. eTale vacce vacce chakke guNaThANe pramAda Ave ja. ane to pachI zAstrayoga TaLI icchAyoga paNa Ave ja... to zAstrayoga dIrghakAlIna zI rIte saMbhave ? samAdhAna - nathI chaThThA guNaThANAno prayojaka pramAda icchAyogano prayojaka ke nathI sAtamA guNaThANAno prayojaka apramAda zAstrayogano prayojaka. eTale paramAtmA jevA sadA apramatta udyatavihArI sAdhaka mahAtmAo chadde Ave to paNa emano yoga zAstrayoga ja rahe che te pramAdabahulajIvana jIvanArA nIcenA saMyamasthAnomAM rahenArA mahAtmAo sAtame guNaThANe Ave to paNa emano yoga icchAyoga ja rahe che. tethI uttama sAdhaka mahAtmAone dezonapUrvakroDa sudhI zAstrayoga hovAmAM kazo vAMdho nathI. zAstramAnya sAmarthyayoga to kSapakazreNimAM ja hoya che. e Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1202 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 mukhyatayA adhyavasAyarUpa hovAthI nizcayapradhAna che. alabat zAstrayoganA pharI pharI abhyAsathI ane enA prabhAve adhyavasAyonI vadhAre nirmaLatA thavAthI vadhato jato kSayopazama jyAre zAstrayoga karatAM uparanI bhUmikAe pahoMce che tyAre sAmarthyayoga saMbhave che, paNa e zAstrIyavyavahArano viSaya nathI, mATe e zAsraparibhASita sAmarthyayoga nathI. Ama vicAratAM jaNAya che. Ama, prathama icchAyoga nizcaya-vyavahAra ubhayayogarUpa hovA chatAM nizcayapradhAna che. enA uttarakALamAM vyavahArapradhAna zAstrayoga Ave che, ne enA uttarakALamAM nizcayapradhAna sAmarthyayoga Ave che. vicAraNA naMbara-3. prAtibhajJAnane 'anubhava' rUpe paNa jJAnasAramAM kahela che. A anubhava zuM che ? enI kaMika vicAraNA jJAna e AtmAno guNa che. chatAM karmaAvRta AtmAne jJAna karavA mATe indriyonI jarUra paDe che. A indriyo pudgalanI banelI hovAthI enAthI pudgalanuM jJAna thAya che. pudgala sivAyanuM jJAna thaI zakatuM nathI. A jJAnendriyo che. enA dvArA jIva pudgalanA saMparkamAM Ave che. A saMparka pudgalanA guNo dvArA thAya che. pudgalanA sparza, rasa, gaMdha ane rUpa ema cAraguNo che. te te guNanuM grahaNa karanAra eka eka indriya hovAthI sparzanendriya vagere cAra jJAnendriyo che. vaLI bIjA jIvonI sAthenA aneka prakArano vyavahAra zabda dvArA thAya che. A zabda paNa paudgalika che. eTale eno bodha karAvanAra zrotrendriya-jJAnendriya dvArA paNa pudgalanuM ja jJAna thAya che. A pAMce jJAnendriyo dvArA rUpa-rasAdino anubhava thavA para, anAdikAlIna saMskAravazAt 'A sAruM' 'A kharAba' vagere rUpe ciMtana-UhApoha-saMkalpa-vikalpo cAle che. mana nAmanI jJAnendriya Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-111 1203 A badhAne khUba baLa pUruM pADe che ane tethI ugrapravRttio, ugra viSaya-kaSAyanI pariNatio vikase che, rAgadveSanI ugra pariNatio thAya che. mana vagara mAtra jJAnendriyothI saMkalpa-vikalpo ke rAgadveSanI pariNatio ugra banI zakatI nathI. rAgadveSanI pariNationA kAraNe karmabaMdha ane saMsArabhramaNa thAya che. Ama pAMce Indriyo para rAjA mana che. rUpa-rasAdino bodha karAvanArI A chae prakAranI zaktio mULabhUta rIte AtmAnI hovA chatAM dravya indriyorUpI pudgalathI vaNAyelI hovAthI pudgala sivAyanuM jJAna karAvI zakatI nathI. phakta AtmAno zAstradvArA zabdathI bodha thaI zake che. mana dvArA enuM ciMtana thaI zake che. paNa e paNa pudgalasaMlagna vAto dvArA ja. arthAt pugalanA guNonA niSedha rUpe ja. jemake pudgala rUpI che to AtmA arUpI che. ema sparzazunya, rasazUnya, gaMdhazUnya che... vagere vagere. AtmAne pugalaguNonA niSedha dvArA nahIM, paNa svaguNo dvArA hakArAtmakarUpe jANavo hoya to A pAMca indriyo ane mana dvArA jANI zakAto nathI, paNa e khudanA AtmA dvArA ja jANI zake che. arthAt AtmA, AtmAthI AtmAne jANe che. jema avadhijJAna AtmAthI, upayoga mUkavA rUpe manano sahakAra pAmIne pudgalone jue che, jANe che, ema AtmA, AtmAthI AtmAne avyaktarUpe jue che, avyakta rUpe jANe che. AtmAnAM A jJAna, darzana pugalasaMlagna nathI ane indriya-manathI thayA hotA nathI. ahIM Azaya e che ke chadmasthanA cAre jJAnamAM upayoga mana dvArA mUkAya che. vaLI mana paudgalika che. eTale paugalika mananA sahAre mUkAyelA upayogathI paudgalika viSayo ja jaNAya che. bIjA arUpI dravyone chaba0 sAmAnya guNothI upalaka rIte jANI zake che. e ja rIte AtmAnA paNa sAmAnya svarUpane upalakathI jANe che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1204 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 AtmaguNo je anubhavAya che te tame rama sammatta bitti saMga viveka tivyaniblegA... vagere guNo paNa pudgala viSayavALA ja anubhavAya che, ema AtmAnA doSo paNa je anubhavAya che te pugalaviSayaka ja anubhavAya che. AmAM kAraNa e che ke AtmA sahitanA dharmAstikAya vagere arUpI dravyono bodha chabasthane zAstravacano parathI thAya che. A vacano, ene grahaNa karanAra zravaNendriya ane enA parathI artha bodha karanAra mana... A badhuM ja paugalika che. vaLI zabdaparathI arthabodha mATe saMketa jarUrI che. arthabodha chadmasthone karAvavAno hovAthI cha%Do prati saMketa karavAno hoya che. eTale saMketa paugalika vAcyArthono ja thaI zake che, kAraNake saMketa jhIlavA mATe vAcyArthano zabda sivAya paNa bodha hovo jarUrI hoya che. chadmasthone zabda sivAya to paugalika bAbato ja upasthita hoya che. eTale ja, "A ghaDo che vagere jJAnano ke paudgalika sukha-du:khano je AdhAra che te AtmA che. A AtmA rUpa-rasAdi paudgalika guNothI rahita che...' vagere rUpe ja AtmAno zabdo parathI bodha thAya che. A ja rIte dharmAstikAya vagere aMge jANavuM. eTale zabdo parathI paNa pudgalono ane pudgalanI pradhAnatAthI AtmA vagereno bodha thAya che. jema AMkha khullI hovA chatAM upayoga hoya tyAre cAkSuSapratyakSa thAya che, paNa upayoga na hoya tyAre cAkSuSapratyakSa thatuM nathI. ema mana jAgrata avasthAmAM hovA chatAM mAnasa upayoga hoya tyAre ja mAnasapratyakSa thAya che, paNa jo mAnasa upayoga na hoya to mAnasapratyakSa thatuM nathI. e vakhate AtmapratyakSa thAya che. eTale ke indriya ke manathI nahIM, paNa AtmAthI pratyakSa thAya che, AtmapratyakSa thAya che. A "AtmAthI AtmAno bodha thayo' ema kahevAya che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-111 1205 prazna : paNa mana jAgrata avasthAmAM hoya ne chatAM mAnasa upayoga na hoya AvuM bane? uttara : sAmAnyathI chadmastha jIvone e zakya nathI ja. chatAM zrutanA AlaMbana pachInA ciMtanathI saMkalpa-vikalpane ruMdhavA dvArA sthiratA thAya che. A dhyAna che. e vairAgyathI ane nivRttiprAyaH jIvana jIvavAthI Ave che. A dhyAnanA vAraMvAranA abhyAsathI mananA upayogane aTakAvavAnI-khaseDavAnI zakti Ave che. enA pariNAme mana jAgrata hovA chatAM jIva manazUnya = mananA upayoga zUnya = mAnasaupayogazUnya bane che. (anyatra evo ullekha Ave che ke manano saMkSepa karatAM karatAM manane paramANumAM laI jaIne pachI jIva manazUnya bane che.) A rIte manazUnya banelo chabastha jIva AtmAthI AtmAne jANe che. AmAM paugalika evA indriya ke manano koI hisso na hovAthI, A AtmAnuM pudgalarahitapaNe thayeluM anubhavAtmaka jJAna hoya che. jema eksare phoTA vastra-tvacA choDIne aMdaranA bhAganA ja hoya che ema AtmA audArikazarIrakarma vagere sahita hovA chatAM A anubhavajJAna, AtmazaktinI prabaLatAthI zuddha AtmAnuM hoya che. AtmAnI AtmapratyakSathI jaNAtI A apaudgalika avasthA anubhavagamya ja hoya che, zabdagamya hotI nathI. kAraNake zabdagamya to badhI avasthAo pudgalamaya hoya che. (e ja rIte avadhijJAna ane mana:paryavajJAna gamya paNa badhuM ja pudgalamaya hoya che). mATe A anubhava avaktavya hoya che. samyatva prApti vakhate thato AnaMda apUrva ane avaktavya batAvyo ja che. A AtmAnubhava zruta ane kevalajJAnanI vacce rahela prAtijajJAnarUpa che. e indriyanA viSayarahita atIndriya anubhavarUpa hoya che. e abhavyone ke acaramAvartimAM rahelA bhavyane saMbhavato nathI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 jema sadehI AtmA kevalajJAnanI prApti bAda badhAnA Atmadravyane jANI zake che. tema chadmasthajIva karmanA DrAsathI bAMdhaka evA mAnasaupayogane dUra karavAthI AtmapratyakSa dvArA sva AtmAne jANI zake che, joI zake che. mAtra e taratamabhAve hoya che ne alpakAlIna hoya che. jema jema kSayopazama vadhato jAya che tema tema dhyAnAbhyAsa vadhato javAthI A anubhava vAraMvAra thAya che. sthAyiprAyaH thato jAya che chatAM eno viSaya ane pAvara kevalajJAnanI apekSAe atyaMta alpa hoya che. A AtmAnubhava vAraMvAra karavAthI ghaniSTha thAya che. e ghaniSTha thavAthI vairAgyanI svabhAvagata pracaMDatA thAya che. have ghaNI bAhyapravRttionI vacamAM rahevA chatAM A pracaMDatAnA kAraNe udAsIna pariNAma aMdara ramyA karavAthI AtmAnubhavane bAdha pahoMcato nathI. A dhyAnapriya avasthA yoganI sAtamI dRSTimAM hoya che. 1206 jene jeno atyaMta rasa hoya ene emAM atyaMta AnaMda anubhavAya che. eTale bIjI AnaMdaprada pravRtti daramyAna paNa enuM mana vartamAnapravRttinA viSayane choDIne svarasanA viSayamAM jayA kare che. ema AtmAnubhUtivALo jIva anyAnyapravRttikALe te te pravRttinA viSayamAM udAsInatA bhaje che... ane enuM mana zUnyamanaska thai AtmA AtmAnubhUtimAM lIna thayA kare che. jema jema A anubhUti vadhatI jAya che tema tema mananI pravRtti ghaNI alpa thatI jAya che. chevaTe dhyAnapradhAna jIvana vaDe saMpUrNa mana rahita banI kevalI thAya che. Ama AtmAnubhUtinA niraMtara prayatna ane anubhUtithI kevalajJAna thAya che. koIka jIvane bhavitavyatA ane kALaparipAkathI zIghra kevalajJAna thAya to paNa e anubhUtidvArA ja thAya che, anubhava vagara koine kevaLajJAna thaI zakatuM nathI. * Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-111 che. 1207 A anubhava e prAtibhajJAna che. sAmarthyayoga eno viSaya Ama icchAyoga vagere aMgenAM pUjyapAda gacchAdhipati zrIjayaghoSasUri ma. sA. nA ciMtana parathI taiyAra karelA chellA be lekha ApaNe joyA. e pUrNa thavAnI sAthe ApaNI A lekhamAlAmAM yogaviveka batrIzInI vicAraNA pUrI thAya che. have AgAmI lekhathI ApaNe vIsamI yogAvatAra batrIzInI vicAraNA zaru karIzuM. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mu. zrI saMyamakIrtivi.nI vANIno asaMyama praznaH sva.pU.paM.pravara zrI caMdrazekharavi. gaNivaranA dhArmika vahIvaTa vicAra pustaka ane emAM ApazrInA be pariziSTa vagere sAme mu. zrI saMyamakirtivijayajIe "dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ane azAstrIya vyavasthA sAme lAlabattI' nAmanuM eka bahu ja moTuM pustaka ane enuM laghu saMskaraNa bahAra pADyuM che. e aMge ApazrIe zuM kahevuM che? uttara : emanA lAMbA lAMbA lakhANo (pralApa) aMge mAre zuM kahevuM che? e vAta pachI, pahelA emanA ja samudAyanA AzrI caMdraguptasUri ma. zuM kahe che te joI laIe. amArA eka bihArI paMDitajI hatA. teo vyAkaraNanA prakhara abhyAsI hatA. nyAyazAstramAM temano abhyAsa sImita hato. pachI eka bIjA evA ja prakAMDa paMDitajI AvyA. teo nyAyazAstranA prakhara abhyAsI hatA. pelA paMDitajInI nyAyazAstranI khAmI khullI karavA temaNe badhA mahAtmAonI samakSa te paMDitajIne nyAyazAstranA gahana prazno pUchavA mAMDyA. pelA paMDitajIne mATe AjIvikAno prazna hato. pote nyAya nathI jANatA teno mahAtmAone khyAla Ave to mahAtmAo temane badale A navA paMDitajIne rAkhI le evuM banavAnuM hatuM. tethI temaNe A navA paMDitajInA nyAyanA praznonA javAbamAM vyAkaraNanA ucca graMthanA lAMbA lAMbA phakarA ucca saMskRtamAM bolavA mAMDyA. potAnA praznanA AvA asaMbaddha javAbathI uzkerAIne navA paMDitajI "e ya, A zuM bolavA mAMDyuM che ?" ema bUmo pADavA lAgyA. emanI bUmonA javAbamAM pelA paMDitajIe vaLI vadhAre Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANIno asaMyama 1209 lAMbA phakarA UMcA avAje saMbhaLAvavA mAMDyA, navA paMDitajIe bUmo pADI, pelA paMDitajIe pharI UMcA avAje asaMbaddha phakarA saMbhaLAvavAnuM cAlu rAkhyuM - thoDI vAre navA paMDitajI uzkerAIne cAlatA thayA. A badhuM sAMbhaLanArA mahAtmAo to prazno ane uttaromAM kazuM ja samajI nahi zakayA hovAthI, ApaNA paMDitajInI vAta navA paMDitajI samajI paNa zakyA nahi ema mAnIne A paMDitajI pAse ja bhaNatA rahyA. pachI to A paMDitajI paNa nyAyazAstranA abhyAsI banyA - varSo pachI nikhAlasatApUrvaka temaNe A vAtanuM rahasya kholyuM tyAre amane sAcI vAtano khyAla Avyo. saMyamakIrtivijayajI paNa bhaviSyamAM kyAreka Ama ja rahasya kholaze to temanA atyAranA pralApathI prabhAvita thayelA vAcako satya samajaze. ("gurudravyanA vivAde upayogI spaSTatA'' pustakamAMthI sAbhAra/ saMkalanakAra - mukuMdabhAI Ara. zAha) - have mAre je kahevuM che enI vAta- e pustakamAM Thera Thera ADedhaDa lakhANane grIna signala maLI gayuM hoya tema bhramaNAo thayelI che. emAMnI mahattvanI keTalIka bhramaNAo joIzuM to 'AkhuM pustaka apramANika che' ema samajAI jaze. aneka graMthomAM 'sati hi devadravye...' vagere pATho parathI devadravyathI jinapUjA thaI zake e vAta to e pustakanA lekhaka munirAja zrI saMyamakIrtivijayajIe svIkArI che... paNa "e devadravya svapnAdinI uchAmaNIthI prApta devadravya nathI." ema teo mAne che. vi.saM. 2044nA saMmelane A uchAmaNI prApta devadravya e kalpita devadravya che, mATe enAthI pUjA vagere derAsaranA dareka kAryonI saMmati ApI che. jo e kalpita devadravya hoya to to sAmAvargane paNa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1210 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 AmAM koI vAMdho nathI. paNa emanA mate e kalpitadevadravya nathI. eTale ApaNe emane pUchIe chIe ke jo e kalpitadevadravya nathI to sUripuraMdara zrI haribhadrasUrijI mahArAje saMbodha prakaraNamAM devadravyanA pUjA (AdAna), nirmAlya ane kalpitadevadravya ema je traNa prakAra batAvyA che. emAMthI zemAM eno samAveza karazo ? to teono javAba che : traNamAMthI ekeyamAM nahi. munizrI (=lekhaka mu. zrI saMyamakIrtivijayajI) pR. 40 para lakhe che ke - 'te traNa prakAramAM devadravyanA tamAma prakArone samAvavAnuM graMthakAre kyAMye kahyuM nathI, lakhyuM nathI... e traNa prakAramAM devadravyanA tamAma prakArone samAvavAno Agraha (kadAgraha) zAstrIya nathI. e paNa jANavuM...' vaLI emaNe pR. 41 para dravyasaptatikA graMthanI pU. vidyAvijayajI ma.sA. racita avasUrinA AdhAre devadravyanA (1) deva AgaLa dhareluM... (2) saMkalpa vaDe, (3) mana-vacana-kAyAthI nirdhArita, (4) copaDAmAM lakhANathI nirdhArita, (5) uchAmaNI bolIne zrI saMghane arpaNa karela dravya (6) AdAna-kalpita-nirmAlya Adi... AvA bhedo darzAvyA che. vaLI emanI dalIla che ke AmAM pAMcamA naMbaramAM uchAmaNInA dravyano ne chaThThA naMbaramAM kalpita devadravyano... ema alaga ullekha che... mATe uchAmaNIdravyano kalpitadevadravyamAM samAveza karI zakAya nahi. ApaNe AnA para vicAra karIe. zrI tattvArtha sUtramAM nIvALIvAnnava- baMdhasaMvanirjharAmokSAstattvam I-II ema jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa ema 7 tattvo kahyA che. jyAre zrI navatattva prakaraNamAM nIvAnIvApuAM pAvAsavasaMvaro ya Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANIno asaMyama 1211 vaMdho movo ya tahAM navatattA huMti pAyavyA IDaa ema 7 + puNya ane pApa... ema 9 tattvo kahyA che. koI ema kahe ke, "tattvArthasUtramAM kahelA sAte prakAramAM, anya graMthamAM kahelA tattvanA tamAma (nava) prakArone samAvavAno Agraha (kadAgraha) zAstrIya nathI, kAraNa ke evo samAveza karavAnuM tattvArthasUtranA sUtrakAre kayAMye kahyuM nathI, lakhyuM nathI.' to zuM e sAcuM che? nathI ja. ne e samAveza emAM karAya ja che. jo puNyapApa alaga svataMtra tattvarUpa hoya to to tattvArthasUtrakAranI e kacAza-nyUnatA kahevAya ne e sUtra apramANa ja banI jAya. tattvanA prakAro kahevA beThA pachI paNa badhA prakAro na kahevA e nyUnatA nathI ? koI graMthakAra jIvanA prakAranuM nirUpaNa karatI vakhate "jIvanA traNa prakAra che - ekendriya, beIndriya ane te indriya.." ATaluM ja kahe ane A traNamAM jeno samAveza thaI zakato nathI evA caurindriya ne paMcendriya bhedo kahe ja nahi to e graMthakArane samartha zAstrakAra na kahevAya ane emanuM e nirUpaNa pramANabhUta na kahevAya e spaSTa ja che ne ! ema, saMbodha prakaraNamAM kahelA traNa prakAramAM jeno samAveza thaI zakato na hoya evA paNa devadravyanA jo koI prakAro hoya to devadravyanA prakAronuM tame nirUpaNa karo cho ne amuka prakAro to kahetA nathI." e rIte zrI haribhadrasUri mahArAjanI e nyUnatA ja kahevAnI Apatti Ave ne teozrInuM e nirUpaNa apramANa mAnavAnI Apatti Ave. je yogya nathI. mATe judI-judI vivekSAothI devadravyanA je anya prakAro kahevAyA hoya te badhAno A traNa prakAramAM samAveza mAnavo ja paDe, karavo ja paDe, e ja zAstrIya che... ne e na karavo e ja kadAgraha che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1212 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 zaMkA - paNa uchAmaNI dravya ane kalpita devadravya A beno alaga-alaga ullekha ja jaNAve che ke e be alaga ja che. pachI samAveza zI rIte ? samAdhAna - vivakSAbhede e alaga hovA chatAM, samAveza azakya nathI. ema to navatattvamAM baMdhatattvano ullekha alaga che ne puNya-pApano paNa ullekha alaga che. ne chatAM puNya-pApano baMdhamAM samAveza karAya ja che ne ! are ! dravyasaptatikA graMthanI avacUrinA prastuta adhikAramAM paNa AvA samAveza vinA chUTako nathI. Azaya e che ke emAM je bhedo darzAvelA che emAMnA prathama (1) "deva AgaLa dhareluM" bhedamAM "devanI samakSa dharavAmAM AvatA akSata-phaLa-naivedya Adi dravyo devadravya bane che. A bhedanuM pUrve alaga vivekSAthI nirUpaNa AvI gayela che." A pramANe munizrIe ja pR. 41 para jaNAvyuM che. AmAM spaSTa che ke A nirmAlya devadravya ja che. eTale ke nirmAlya devadravyano AgaLa chaThThA vibhAgamAM alaga ullekha hovA chatAM emAM Ano samAveza che ja. ema uchAmaNI prApta dravyano kalpita devadravyamAM samAveza paNa zakya che ja. | (ahIM mahAtmAne eka prazna pUchI zakAya - "deva AgaLa dhareluM A prathama vibhAganA nirUpaNamAM - "A bhedanuM pUrve "nirmAlyadevadravya tarIke nirUpaNa AvI gayela che ema spaSTa na jaNAvatAM "alaga vivekSAthI nirUpaNa AvI gayela che" ema aspaSTa kema jaNAvyuM? aMtaHkaraNamAM koI mAyA nathI ramI rahIne ?) astu. paNa, zrI haribhadrasUri mahArAjanI nyUnatA na mAnavI hoya to badhA prakArono traNa prakAramAM samAveza mAnavo ja paDe, emAM chUTako ja nathI - ne to pachI uchAmaNI prApta devadravyano samAveza kalpita Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANIno asaMyama 1213 devadravyamAM karavo ja susaMgata hovAthI enAthI pUjA vagere derAsaranA sarvakAryonI saMmatimAM aMzamAtra paNa azAstrIyatA nathI e spaSTa che. vaLI devadravya hoya to jinapUjA vagere saMbhavita bane" evuM jaNAvanAra DhagalAbaMdha graMthonA graMthakAromAMthI ekapaNa graMthakAre "ahIM devadravya tarIke saMkalpita devadravya ja samajavAnuM che, uchAmaNI prApta devadravya vagere nahIM Avo koI khulAso karyo nathI. jo uchAmaNI prApta devadravya vagerethI pUjA vagere karavAmAM, sAmA pakSe jevo mithyAhAu Ubho karyo che evo bahu moTo doSa kharekhara hota, to to graMthakAroe evo khulAso karI ja dIdho hota. A emanI Avazyaka pharaja banI ja rahe. paNa eka paNa graMthakAre e nathI karyo e ja sUcave che ke evA doSanI vAto zAstrakArone mAnya nathI. Ama, munizrInA pustakano mukhya pAyo ja khoTo hovAthI e pustaka pramANabhUta rahI zake nahi, e spaSTa che. bAkI, meM je je tarko ApIne je je vAto siddha karI che, emAMnA moTA bhAganA tarkono potAnA pustakamAM ullekha karavAnI munizrI hiMmata paNa karI zakyA nathI ane koIka koIkano je ullekha karyo che teno tarkabaddha kazo ja pratyuttara ApI zakyA nathI, uparathI kutarko bharelI asatya vAto lakhI che. jema ke, meM dhArmika vahIvaTa vicAra pustakanA pariziSTamAM... e cIjanuM devadravyapaNuM dUra thatuM na hovAthI, devadravyabhakSaNano doSa Ubho ja rahetA ane to pachI tevI jAherAta karIne e cIja bhagavAnane caDAvavAnI zAstrakAra anujJA na Apata..." AvuM je lakhANa karyuM che eno ullekha karIne, munizrIe pR. 76 upara nIce pramANe jaNAvyuM che - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1214 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 - pUrvokta vicAraNAthI pariziSTakAranI A vAta satyathI taddana vegaLI che. kutarkano vilAsa mAtra che. - Ama aspaSTa lakhIne choDI dIdhuM che. e kema satyathI vegaLI che?ne kema kutarkano vilAsa che?e bAbatano koI tarka ApI zakyA nathI. pUrvokta vicAraNA tarIke pR. 70-71 para teoe lakhyuM che ke, akSatAdinA badalAmAM AvelA puSpabhogAdi yogya vyavasthA mATe saMghanA jinamaMdiramAM Ape. teonI A vAta khoTI che e spaSTa che, kAraNa ke tyAM nApi caitye svayamAropyaM, kintu samyagsvarUpamuktvA'rcakAdeH pArthAt, tadyogAbhAve tu sarveSAM sphuTaM svarUpamuktvA svayamapyAropayet, anyathA mudhAnanaprazaMsaddioSa:. Avo pATha che... Ano artha pote ja pR. 68 para A rIte jaNAvyo che - temaja caitya (saMghamaMdira)mAM paNa pote na caDAvavA, paraMtu tenuM sAcuM svarUpa jaNAvIne pUjakAdi pAse caDAvarAvavuM. jo ema banI zake tema na hoya to badhAnI AgaLa "A gRhamaMdiramAM caDAvela cIjamAMthI prApta thayela puSya bhogAdi che. mArA potAnA dravyathI navA prApta thayela puSpabhoga nathI" vagere spaSTa rIte jaNAvIne potAnA hAthe caDAvavuM. nahi to lokomAM potAnI vRthA prazaMsA vagere thavAno doSa lAge.... AmAM puSpa caDAvavAnI = puSpapUjA karavAnI vAta che, yogya vyavasthA mATe ApavAnI vAta nathI e spaSTa che. nahIMtara to pUjaka dvArA calAvavAnI vAta ja na Avata. vaLI e munizrIe ja pR. 71 para "A zrAvaka potAnA gRhamaMdiramAM svadravyathI pUjA karyA pachI paNa saMghanA maMdiramAM paNa svadravyathI kevI uttama pUjA kare che." A rIte je prazaMsAnI vAta jaNAvI che enAthI paNa A puSpabhoga Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-19, lekhAMka-111 1215 yogya vyavasthA mATe ApavAnI vAta nathI, paNa enAthI prabhupUjAnI vAta che e spaSTa ja che. zaMkA - "ahIM pUjAnI vAta che," e spaSTa samajAya che. paNa to pachI e munizrIe 'yogya vyavasthA mATe saMghanA jinamaMdiramAM Ape che' ema kema jaNAvyuM che ?' samAdhAna - kadAgrahano nAca kone kahevAya ? kAraNa ke, 'yogya udghoSaNA karIne prabhu pUjA kare' ema jaNAve to to, (1) 'nirmAlya devadravyathI paNa prabhupUjA thaI zake e zAstra saMmata che' (2) 'emAM devadravya bhakSaNano ke devadravyanA durupayogano to doSa nathI ja, paNa jo yogya jAherAta karI dIdhI hoya to vRthA janaprazaMsAdi doSa paNa nathI.' (3) 'zrAvake svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe' evo niyama nathI, paradravyathI ke devadravyathI paNa karI zake che. (4) A kAMI nirdhanazrAvaka nathI ane chatAM e paNa jo A rIte pUjA karI zake che, to 'nirdhanazrAvaka padravyathI pUjA na ja karI zake, eNe to kAjo levo - puSpa gUMthI ApavA vagere ja karavAnuM hoya' Avo kadAgraha TakI zakato nathI. (5) satti tti tevadravya vagere pATho devadravyathI jinapUjA karavAnuM je kahe che te devadravya tarIke nirmAlya devadravya hovAmAM paNa kazo vAMdho nathI... vagere vagere siddha thaI jAya... je teonA Agrahane (kadAgrahane) poSAya evuM na hovAthI zAsravacano parathI sutarka dvArA maLatI vAtone paNa UDADavI ja paDe ne ! ne e mATe 'game tevuM asatya lakho... vAMdho nahi' evo abhigama apanAvavo paDe emAM zuM Azcarya che ? paNa emaNe mArA tarka sAme kevA kutarka ApyA che ? e AnA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 16 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-8 parathI samajI zakAya che... ne emanuM pustaka pramANabhUta karI zakatuM nathI e paNa nizcita thaI jAya che, mATe have vadhAre vicAraNAthI saryuM. AvicAraNAmAMtrikALaabAdhita paramapavitra zrI jinavacanothI viparIta jo kAMI paNa AvyuM hoya to enuM aMtaHkaraNathI micchA mi dukkaDaM. -A. vi. abhayazekharasUri Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) 4) pU.A. zrI abhayazekharasUri ma.sA.nuM saMpAdita-anuvAdita likhita adhyayanopayogI sAhitya adhyAtmamataparIkSA dharmaparIkSA sAmAcArI prakaraNa, ArAdhaka virAdhaka caturbhAgI kUpadeSTAntavizadIkaraNa prakaraNa samyakatva sthAnanI caupai pa-). kAtriMza dvArnAizikA bhAga-1-2-3(presamAM) 7-9). karmaprakRti padArtho bhAga : 1-2-3 10-11) nyAya siddhAntamuktAvalI bhAga : 1-2 12) satyadAdi prarUpaNA 13) hAribhadrayogabhAratI 14) yogaviMzikA 15) siddhinAM sopAna 16) tattvAvalokana samIkSA 17) tattva nirNaya 18-22) navAMgI gurupUjana praznottarI vagere 23) zataka nAme pAMcamA karmagranthanA padArtho-TippaNo 24-26) dezavidha sAmAcArI (bhAga : 1-2-3) 27-28) | tithi aMge satya ane samAdhAna (bhAga : 1-2) 29) saptabhaMgIviMzikA 30) dravya-guNa-paryAyano rAsa bhAga-1 31). nikSepaviMzikA 32) kyA jinapUjA karanA pApa hai? 33) anuyogadvAra-saTIppaNa 34). nayaviMzikA 35-42) batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhAga-1thI8 pU.A.zrI abhayazekharasUri ma.sA.likhita upadezAtmaka sAhitya 1) haMsA ! tuM jhIla maitrI sarovaramAM...(guja.+hindI=90,000 nakala) 2) haiyuM mAruM nRtya kare 3) huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA (20,000 nakala) 4) kara paDikkamaNuM bhAvazuM 5) aviSNA aNAzaMde 6) huM chuM sevaka tAro re 7) hA ! pastAvo vipula jharaNuM... 8) micchAmi dukkaDa 9) TALiye doSa saMtApa re... (10) jelara (guja.+hindI+marAThI+aMgrejI 1,85,000 nakala) BHARAT GRAPHICS-Ahmedabad (079) 22134176, Mo. 9925020106