________________
૧૧૩૮
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ પાપ, પાપાનુબંધી પુણ્ય અને પાપાનુબંધી પાપ એમ ૪ વિકલ્પો જ સંભવે છે.
સમ્યક્તની હાજરીમાં આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનું પ્રણિધાન બેઠું જ હોવાથી અશુભ પ્રણિધાન આવી શકતું નથી. માટે અશુભાનુબંધ હોતો નથી. એટલે સમ્યક્તીને પાપાનુબંધી પુણ્ય-પાપ સિવાયના જ ૪ વિકલ્પો સંભવે છે.
અપુનર્બન્ધક જીવોને છએ વિકલ્પો સંભવે છે ! તે નીચે મુજબ...
(૧) પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય : આત્માના શુદ્ધસ્વરૂપના પ્રણિધાન સાથે શુભોપયોગપૂર્વક શુભક્રિયા કરે ત્યારે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે. એમ આ પ્રણિધાન મંદ હોય કે ન હોય ને શુભોપયોગપૂર્વક શુભક્રિયા કરે... પણ પાછળથી અનુમોદના કરે અથવા શુભપ્રણિધાન ભેળવે તો પણ શુભાનુબંધી પુણ્ય થાય છે. તથા તીવ્ર અશુભપ્રણિધાનથી પાપાનુબંધી પુણ્ય બાંધવા છતાં પાછળથી એ અશુભપ્રણિધાનનો વધારે પ્રબળ પશ્ચાત્તાપ કરે તો પણ એ પુણ્યના અશુભ અનુબંધો તૂટી જઈને શુભાનુબંધો ઊભા થાય છે. - આમ પુણ્યાનુબંધ પડવામાં આત્માના શુદ્ધસ્વરૂપનું = મોક્ષનું પ્રણિધાન એ એક મહત્ત્વનું કારણ છે. એ શું છે ને એ શી રીતે કેળવી શકાય?એ આપણે પૂર્વે પ્રણિધાન – પ્રવૃત્તિ વગેરે પાંચ આશયોના નિરૂપણ વખતે વિચારી ગયા છીએ.
આ જે પ્રણિધાન કહ્યું છે, તે પ્રસ્તુતમાં “આત્મિક પ્રણિધાન” શુભ પ્રણિધાન” તરીકે અભિપ્રેત છે. આવા પ્રણિધાનપૂર્વકની શુભોપયોગવાળી આરાધનાથી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે. ક્યારેક આવું પ્રણિધાન ન હોય ને ભૌતિક ઇચ્છા બેસેલી હોય, તો પણ એ ઈચ્છા એટલી પ્રબળ ન હોય... ને સામે પ્રભુભક્તિ-શ્રદ્ધા વગેરે
