________________
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૪
મોક્ષપર્યવસાનફલિકા બને છે. પણ એ તો આવા વિશેષણવાળા સંયમીજીવની વાત છે. અવિરતસમ્યક્ત્વીને અર્થ-કામની પ્રવૃત્તિ (એમાં થતાં આરંભાદિ) મોક્ષપ્રાપ્તિપર્યવસાનફલિકા શી રીતે ? બંધજનક બનીને સંસારહેતુ કેમ નહીં ? વળી વંદિત્તુસૂત્રમાં -
'सम्मद्दिट्टी जीवो जइवि हु पावं समायरे किंचि । अप्पोसि होइ बंधो जेण ण णिद्धधसं कुणइ ॥ '
૧૧૩૧
અર્થ : ‘સમ્યગ્દષ્ટિજીવ જો કે કંઈક પાપપ્રવૃત્તિ કરે છે, તો તેને અલ્પ કર્મબંધ થાય છે, કારણ કે એ નિસપણું કરતો નથી.’ આવું જે કહ્યું છે એ પણ જણાવે છે કે એ (અલ્પ પણ) બંધજનક બને છે ને તેથી એ સંસારહેતુ કેમ નહીં ?
આ પ્રશ્નનો જવાબ વિચારીએ. જે સમ્યક્ત્વી જીવ યોગની છઠ્ઠી દૃષ્ટિમાં રહેલ હોય છે એમને શ્રીતીર્થંકરદેવોની જેમ વિષયવગેરેનો ભય હોતો નથી ‘આ વાસ્તવિક જળ નથી, પણ મૃગજળ છે’ એમ જાણી લીધા પછી એમાંથી પસાર થવાનું હોય તો પણ ભય શું ? અને જો ભય નથી તો એ ભવહેતુ છે જ નહીં, મોક્ષહેતુ જ છે. એટલે જ શ્રી તીર્થંકરદેવો વગેરે અત્યંત અનાસક્ત જીવોને લગ્ન વગેરે પણ નિર્જરાફલક જ બનતા હોય છે. માટે જ ભાઇમહારાજે છતે ભોજને પોતાને ઉપવાસી કહ્યા અને રાજાએ પોતાને બ્રહ્મચારી કહ્યો. કુરગડુમુનિને ભોજનક્રિયાથી કેવલજ્ઞાન થયું. ઝાંઝરીયા ઋષિના ઘાતકરાજાને હત્યાકાળે શુભપરિણામ નહોતો, માટે હત્યાક્રિયાથી કેવલજ્ઞાન થયું એમ ન કહેવાય.
પ્રશ્ન : ‘કુરગડુમુનિને ભોજનક્રિયાથી કેવલજ્ઞાન થયું' એમ જો કહેવાનું હોય તો એ ભોજનક્રિયાનો-ખાવું પડે છે એનો-એમને પશ્ચાત્તાપ પણ ન હોવો જોઈએ.
ઉત્તર ઃ છઠ્ઠી દૃષ્ટિમાં જે સંસારક્રિયા હોય છે એ મોહનીયકર્મના
