________________
૧૧ ૨૧
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૩ ક્ષમાદિ ધર્મોનો સંન્યાસ થાય છે.
જીવ જ્યારે પ્રવ્રજ્યા સ્વીકાર કરે છે ત્યારે પણ યથાપ્રવૃત્તકરણ અને અપૂર્વકરણ થાય છે. જીવ આ અપૂર્વકરણથી સર્વવિરતિ ગુણઠાણું પામે છે. ત્યારે પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ ધર્મનો સંન્યાસ થાય છે, અર્થાત્ ક્રિયાયોગનો સંન્યાસ થાય છે, કારણકે પ્રવ્રજયા જ્ઞાનયોગના સ્વીકારરૂપ છે. આમ અહીં પણ ધર્મસંન્યાસ થતો હોવાથી આ સામર્થ્યયોગ કહેવાય છે, છતાં એ તાત્ત્વિક એટલા માટે નથી કે અનાદિકાલીન ક્રોધાદિ દોષોને સંધીને કેળવેલા ક્ષાયોપથમિક ક્ષમાદરૂપ કોઈ ગુણાત્મક ધર્મોનો સંન્યાસ એનાથી થતો નથી. વળી ક્રિયાયોગનો જે સંન્યાસ થાય છે, તે પણ અપુનભવે જ થાય છે? એવો નિયમ હોતો નથી. જીવ સર્વવિરતિ ગુણઠાણું ગુમાવે તો ક્રિયાયોગનો પુનર્ભવ થઈ શકે છે.
અહીં આ ધર્મસંન્યાસ-સામર્મયોગને અતાત્વિક જે કહ્યો છે તે આગળ તેરમી ગાથામાં અતાત્ત્વિકયોગ એટલે યોગાભાસ... એમ જે જણાવ્યું છે તે અર્થમાં નથી... પણ ક્ષપકશ્રેણિમાં જે તાત્ત્વિક ધર્મસંન્યાસ હોય છે એનાથી આ ભિન્ન છે. માટે અતાત્ત્વિક છે. એમ જાણવું. બાકી આ પણ યોગ જ છે, યોગાભાસ નથી.
શંકા - અહીં પ્રવ્રયાને પ્રવૃત્તિસ્વરૂપ ધર્મના સંન્યાસ સમ્યત્યાગ રૂપ કહી છે તેનો અર્થ ઔદાયિક ભાવની પ્રવૃત્તિરૂપ ધર્મોનો ત્યાગ છે ?
સમાધાન - તમારી આ શંકા તમારા જેવા અજ્ઞાનને સૂચવે? શું ઔદયિકભાવની પ્રવૃત્તિ “ધર્મરૂપ' હોય ? આહારાદિ સંજ્ઞા ને કે વિષય-કષાયાદિના ઔદયિકભાવોને અલ્પાંશે પણ સંધ્યા વિના દાનશીલ-તપ કે ભાવ... એકપણ પ્રકારનો ધર્મ થઈ જ શકતો નથી. એટલે દાનાદિક ધર્મને ઔદયિકભાવની પ્રવૃત્તિ ન કહેવાય. કહેવી
