________________
મહિનાના ગાળામાં “અનનોન લાઈફ ઓફ ધર્મપ્રચાર કરે અને એક વાર નહિ પણ ત્રણજિસસ ક્રાઈસ્ટ' નામના પુસ્તકનો અંગ્રેજીમાં ત્રણ વખત વિદેશની સફર કરી માત્ર જૈનદર્શનનો અનુવાદ કર્યો. આ પુસ્તક શિકાગોમાં પ્રગટ થયું જ નહિ પણ ભારતીય દર્શનનો પ્રચાર કરે તે અને એની વીરચંદ ગાંધીએ લખેલી વિસ્તૃત વિરલ ઘટના જ કહેવાય. લંડનમાં વીરચંદ પ્રસ્તાવના ઘણી પ્રશંસા પામી. ૧૮૯૪ના ચોથી ગાંધીએ બે સંસ્થાની સ્થાપના કરી (૧) સ્ટડી ઓગસ્ટના શિકાગો હેરલ્ડ’ વર્તમાનપત્રએ નોંધ ક્લાસિસ ફોર જેનિઝમ (૨) જૈન લિટરરી કરી કે આ વિદ્વત્તાપૂર્ણ લખાણની નકલ પ્રત્યેક સોસાયટી, વ્યક્તિ પાસે હોવી જોઈએ. આ પુસ્તકમાં વીરચંદ શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીનું અલ્પ આયુષ્ય. ગાંધીએ સુંદર ચિત્રો પણ દોર્યા છે. પણ અનેકવિધ યશસ્વી સિદ્ધથી ભરેલું છે. ઈ.સ.
આ પછી શ્રી વીરચંદભાઈ ગાંધી ઇંગ્લેન્ડ ૧૮૬૪ની પચીસમી ઓગસ્ટે મહુવામાં જન્મેલા આવ્યા. અહીં એમણે બેરિસ્ટર થવાની ઇચ્છા વીરચંદ ગાંધીએ મહુવામાં પ્રાથમિક શાળાનો પૂરી કરી, પરંતુ આ જ્ઞાનનો ઉપયોગ એમણે અભ્યાસ પૂરો કર્યા બાદ ભાવનગરમાં માધ્યમિક અર્થો પાર્જન માટે ભાગ્યે જ કર્યો. ઇગ્લેન્ડમાં શાળાના અભ્યાસ માટે આવ્યા. ૧૮૮૦માં સોળ જૈન ધર્મની જિજ્ઞાસા જોઈને એમણે શિક્ષણવર્ગ. વર્ષની ઉંમરે મેટ્રિક્યુલેશન પરીક્ષામાં રાજ્યમાં ખોલ્યો. આગળ જતાં લંડનમાં “જૈન લિટરેચર પ્રથમ આવ્યા અને સ્કોલરશીપ મેળવી. ૧૮૮૧માં સોસાયટી'ની સ્થાપના કરી. એક ધર્મ જિજ્ઞાસુ મુંબઈ યુનિવર્સિટીની એલ્ફિન્સ્ટન્ટ કોલેજમાં પ્રવેશ હર્બર્ટ વોરને માંસાહારનો ત્યાગ કરીને જેન મેળવ્યો અને ૧૮૮૪માં ઓનર્સ સાથે બી.એ. ધર્મનો સ્વીકાર કર્યો. એમણે વીરચંદભાઈનાં થનારા જૈન સમાજના એ પ્રથમ સ્નાતક હતા. ભાષણોની નોંધ રાખી તેમ જ અંગ્રેજીમાં જૈન ગ્રેજ્યુએટ થયા પછી લિટલ એન્ડ કંપની નામની ધર્મ વિશે એક પુસ્તક લખ્યું. વિશ્વધર્મ પરિષદના સોલિસીટરની કંપનીમાં આર્ટિક્લ ક્લાર્ક તરીકે પ્રમુખ ચાર્જ સી. બોની પણ એમનાથી પ્રભાવિત થોડો સમય કામ કર્યું, એ પછી નિકોલસન થયા હતા. વીરચંદભાઈ ભારતમાં ૧૮૯૬-૯૦માં નામની કંપની સાથે જોડાયા. ૧૮૯૦માં પિતાનું દુષ્કાળ પડ્યો ત્યારે બોની અમેરિકામાં સ્થપાયેલી અવસાન થતાં રોવાકૂટવા જેવી કુરૂઢિઓને દુષ્કાળરાહત સમિતિના પ્રમુખ હતા. આ સમિતિએ એમણે એ જમાનામાં તિલાંજલિ આપી હતી તે તત્કાળ ચાળીસ હજાર રૂપિયા અને અનાજ જેવી તેવી વાત ન કહેવાય. પોતાનો વિચાર ભરેલી સ્ટીમર ભારત મોકલ્યાં હતાં. શ્રી પ્રગટ કરવા માટે શ્રી વીરચંદ ગાંધીએ રડવા વીરચંદભાઈ ગાંધીએ આ પ્રવાસ દરમ્યાન પ૩૫ ફૂટવાની હાનિકારક ચાલ' નામનો નિબંધ જેટલાં વ્યાખ્યાનો આપ્યાં. તેઓ ગુજરાતી, લખીને પુસ્તિકા રૂપે પ્રકાશિત કર્યો. એકવીસ હિંદી, બંગાળી, અંગ્રેજી, સંસ્કૃત, ફ્રેન્ચ વગેરે વર્ષની ઉંમરે “શ્રી જૈન એસોસિયેશન ઓફ ચૌદ ભાષાઓ પર પ્રભુત્વ ધરાવતા હતા. ઇન્ડિયા'ના મંત્રી તરીકે પાલિતાણા આવતા
આમ ઓગણત્રીસ વર્ષનો એક યુવાન યાત્રીઓનો મૂંડકાવેરો નાબૂદ કરવાનું કામ કર્યું. પરદેશગમનની ખફગી વહોરીને વિદેશમાં મૂંડકાવેરો અને બીજી રંજાડથી પરેશાન થઈને
રજતજયંતી વર્ષ : ૨૫
તીર્થ - સૌરભ
૯૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
