Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨ - સૂત્ર-૨ टीका- द्वौ च नव चेत्यादिर्द्वन्द्वः, पश्चाद् बहुब्रीहिः, द्विनवाष्टादशैकविंशतित्रयो भेदा येषां ते तथेति समासः, 'यथाक्रम'मिति पूर्वसूत्रोपन्यासक्रमेण, न त्वेकैकस्यैते समस्तानां वेति सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थं त्वाह वृत्तिकारः- एते' इत्यादिना, एते अनन्तरोक्ताः
औपशमिकादयः पञ्च भावाः-भवनलक्षणाः, किमित्याह-द्विनवाष्टादशैकविंशतित्रिभेदा भवन्ति, 'तद्यथे'त्युपन्यासार्थः, औपशमिकः उक्तलक्षणः द्विभेदो वक्ष्यमाणेन भेदेनेत्यादि निगदसिद्धं यावद्येन सूत्रक्रमेणेति येनेति वक्ष्यमाणेन 'सम्यक्त्वचारित्रे' इत्यादिना अत ऊर्ध्वमित्यस्मात् सूत्रादुपरिष्टाद्वक्ष्यामो-भणिष्यामस्तेन क्रमेणौपशमिकादिभेदा द्रष्टव्या इति ॥२-२॥
પાંચેય ભાવોના ભેદો ટીકાર્થ- અહીં દિ વગેરે શબ્દોનો દ્વન્દ સમાસ કરીને પછી ભેદ શબ્દની સાથે બહુવ્રીહિ સમાસ કરવો. એટલે પૂર્વસૂત્રમાં જે ક્રમથી ઉલ્લેખ કર્યો છે તે ક્રમથી. પણ એક-એક ભેદના આટલા ભેદો છે, અથવા પાંચેયના ભેગા આટલા ભેદો છે, એમ ન સમજવું.
આ પ્રમાણે સૂત્રનો સમુદિત અર્થ છે. અવયવાર્થને તો ભાષ્યકાર તે ઇત્યાદિથી કહે છે- હમણાં જ કહેલાં પથમિક વગેરે પાંચ ભાવોના અનુક્રમે બે, નવ, અઢાર, એકવીસ અને ત્રણ ભેદો છે. તે આ પ્રમાણેઔપશમિકના હવે કહેવાશે તે ભેદથી બે, ક્ષાયિકના નવ, ક્ષાયોપથમિકના અઢાર, ઔદયિકના એકવીસ અને પારિણામિકના ત્રણ ભેદો છે.
યથાક્રમ એટલે હવે પછી સમ્પર્વ-વારિત્રે વગેરે જે સૂત્ર ક્રમથી કહીશું તે ક્રમથી ઔપથમિક આદિના ભેદો જાણવા. ભાવ થવું તે. ઔપથમિકભાવનું લક્ષણ પૂર્વસૂત્રમાં કહ્યું છે. (૨-૨) માણાવતરછાલ– (તથા-) ભાષ્યાવતરણિકાર્થ– (તે આ પ્રમાણે-)
