Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૫૦ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
૧૪૩ तेजसो विकारस्तैजसं तेजोमयं तेजःस्वतत्त्वं शापानुग्रहप्रयोजनम् । नैवं शेषाणि ।
कर्मणो विकारः कर्मात्मकं कर्ममयमिति कार्मणम् । नैवं शेषाणि । एभ्य एव चार्थविशेषेभ्यः शरीराणां नानात्वं सिद्धम् । किञ्चान्यत् । कारणतो विषयतः स्वामितः प्रयोजनतः प्रमाणतः प्रदेशसङ्ख्यातोऽवगाहनतः स्थितितोऽल्पबहुत्वत इत्येतेभ्यश्च नवभ्यो विशेषेभ्यः शरीराणां नानात्वं सिद्धमिति ॥२-५०॥
ભાષ્યાર્થ– તેજસ પણ શરીર લબ્લિનિમિત્તક હોય છે. કાર્મણશરીર આ બધા શરીરોનું કારણ છે=આશ્રય છે. કાર્યણશરીરકર્મથી જ થાય છે એમ બંધના વર્ણનમાં આગળ (અ.૮ સૂ.૧ વગેરેમાં) કહેશે.
કર્મ જ કાર્મણશરીરનું અને બીજા શરીરોનું સૂર્યના પ્રકાશની જેમ કારણ છે. જેમ સૂર્ય પોતાને અને અન્યદ્રવ્યોને પ્રકાશિત કરે છે અને એને (સૂર્યને) પ્રકાશિત કરનાર અન્ય કોઈ નથી. એ પ્રમાણે કામણશરીર પણ પોતાનું અને અન્ય શરીરોનું કારણ છે.
પ્રશ્ન-ઔદારિક વગેરે સંજ્ઞાઓનો (નામોનો) શબ્દાર્થ શો છે? અહીં ઉત્તર કહેવાય છે
ઔદારિક- જેમાંથી મર્યાદા જતી રહી છે તે ઉદાર અથવા જેની મર્યાદા ઉત્કૃષ્ટ છે તે ઉદાર અથવા ઉદ્દગમ જ ઉદાર છે. કેમકે (ઉપાદાન એવા શુક્ર-શોણિતના) ગ્રહણથી માંડી પ્રત્યેક સમય પ્રગટ થાય છે, વધે છે, જીર્ણ થાય છે, શીર્ણ થાય છે, પરિણામ પામે છે તેથી ઉદાર છે. ઉદાર એ જ ઔદારિક. (ઉદાર શબ્દને સ્વાર્થમાં રૂ પ્રત્યય લાગીને ગૌરવ શબ્દ બન્યો છે.) અન્ય શરીરો આવા નથી. અથવા આ શરીર યોગ્ય ઉમવાળું, સંપૂર્ણ, ગ્રાહ્ય છેદ્ય, ભેદ્ય, દાહ્ય, વાર્ય હોવાના કારણે અસાધારણ હોવાથી ઔદારિક છે. અન્ય શરીરો આવા નથી. ઉદાર એટલે સ્થૂલ. પૂલ, ઉદ્ગત, પુષ્ટ, બૃહદ્, મહતુ આ શબ્દો ઉદાર શબ્દના
