Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૭૮
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨ આ સૂત્ર-૫૩ મરણસમુદ્ધાત દુઃખાર્ત– મરણ એટલે આયુષ્યનો ક્ષય. મરણમાં સમુદ્યાત તે મરણસમુદ્યાત. સમુદ્યાત એ ક્રિયાવિશેષ છે. મરણસમુદ્ધાતમાં અતિશય દુઃખ હોય છે અને બાહ્યચેષ્ટાઓ બંધ થઈ જાય છે. સમુદ્યાત જ કર્મોનો અનુપમ ઉખેડનાર(=વિનાશ કરનાર) હોવાથી દુઃખ છે એ દુઃખથી આર્ત એટલે કંટાળી ગયેલ.
કર્મકારણ– કર્મ છે કારણ જેનું તે કર્મકારણ. આ વિશેષણ અપવર્તનાકરણનું છે. અપવર્તનાકરણનું કારણ કર્મ છે. (કારણ કે પૂર્વભવમાં બંધ કાળે શિથિલ પ્રયત્નથી સોપક્રમ આયુષ્યકર્મનો બંધ થયો છે.)
(નામોયોપૂર્વમ=)જીવ અપવર્તનાકરણને અનાભોગપૂર્વક= અજ્ઞાનવ્યાપારપૂર્વક કરે છે. કેમકે છvસ્થ છે.
(તથજર્મસ્વભાવત્વેન=)કર્મનો તેવા પ્રકારનો સ્વભાવ હોવાથી. (પૂર્વે આયુષ્યકર્મનો સોપક્રમબંધથયો હોવાથી તેના આયુષ્યકર્મનો અપવર્તનકરણ કરવાનો સ્વભાવ હોવાથી અપવર્તનાકરણને ઉત્પન્ન કરે છે.)
(ત્રિપુતાપાન=)કાળ ઓછો કરવા વડે ફળનો ઉપભોગ કરવા માટે અપવર્તનાકરણ કરે છે, અર્થાત્ આયુષ્યની જેટલી સ્થિતિ છે તેનાથી ઓછી સ્થિતિમાં આયુષ્યનો ફળનો ઉપભોગ કરવા માટે આયુષ્યકર્મની અપવર્તન કરે છે.
(નયુક્સાન વેના=)આયુષ્યકર્મની અપવર્તન કરે છે. કારણ કે ઓછા કાળમાં આયુષ્યને ભોગવે છે.
ઓછા કાળમાં ભોગવવા છતાં આયુષ્યકર્મના ફળનો અભાવ થતો નથી. કારણ કે સંપૂર્ણપણે આયુષ્યકર્મના બધા જ દલિતોના ફળનો અનુભવ કરી લે છે.
ભીના વસ્ત્રનું દષ્ટાંત ગ્રિીન્ય–વળી બીજું. વળી બીજું એ કથન અન્ય દાંતને જણાવવા માટે છે. જેવી રીતે ધોયેલું વસ્ત્ર પાણીથી ભીનું જ ભેગું કરેલું પડ્યું હોય
