Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૫૦
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
૧૫૧
પમાડી શકાય તેવું), નિશ્ચળ (ઉપસર્ગાદિથી ચલિત ન કરી શકાય તેવું) અને બળવાન કહ્યું છે.
(૨) અથવા ઉત્કટારમુલારમ્ તિ ઉત્કટ=ઉત્કૃષ્ટ છે આરા=ધર્મનીતિ રૂપ મર્યાદા જેમની તે કટાર. (અહીં પણ કટાર શબ્દના મધ્યમ ટ પદનો લોપ થવાથી વાર શબ્દ બન્યો છે.)
(૩) “નામ વ વોવારમ્'' કૃતિ અથવા ઝામન=ઉદ્ગમ. ઉગમ એટલે પ્રાદુર્ભાવ. પ્રાદુર્ભાવ જ ઉદાર=ઉત્કટ છે. પ્રાદુર્ભાવ ઉદાર કેવી રીતે છે તેવા પ્રશ્નના ઉત્તરને કહે છે- (ઔદારિકશરીરનું ઉપાદાન શુક્રશોણિત છે). શુક્ર-શોણિતના ગ્રહણથી આરંભી પ્રત્યેક સમયે અવસ્થાભેદથી પ્રગટ થાય છે. આને જ કહે છે- વધે છે–વયપરિણામથી પુષ્ટ થાય છે. જીર્ણ થાય છે–વૃદ્ધાવસ્થાને પામે છે, શીર્ણ થાય છે—શિથિલ ભાવરૂપે પરિણમે છે. (વૃદ્ધિ આદિ કેમ થાય છે તેનું કારણ ટીકાકાર જણાવે છે-) અન્ય અન્ય પર્યાયોની પ્રાપ્તિ થવાથી આવું થાય છે. (અન્ય અન્ય પર્યાયોની પ્રાપ્તિનું કારણ ટીકાકાર જણાવે છે-) આ શરી૨ વારંવા૨ નવા નવા રૂપે પ્રગટ થાય છે.
સ્વાર્થમાં (ફળ) પ્રત્યયનું વિધાન કરવાથી વાર એ જ ઔરિ. વૈક્રિય વગેરે અન્ય શરીરો આવા નથી. વૈક્રિયશરીરમાં વૃદ્ધાવસ્થા ન હોય. આહારકશરીર લંબાઇમાં માત્ર હાથ પ્રમાણ હોય છે. તૈજસકાર્મણશરીરોને અંગોપાંગ વગેરે ન હોય.
(૪) “યથોામ વા” ઇત્યાદિથી અન્ય પ્રકારને કહે છે- યથોÇગમ= યોગ્ય ઉદ્દગમ નિરતિશેષ=સંપૂર્ણ (માંસ, અસ્થિ, સ્નાયુ આદિથી બદ્ધ હોવાથી સંપૂર્ણ છે.) ગ્રાહ્ય—હાથ વગેરે અવયવોથી ગ્રહણ કરી શકાય છે. (છેઘ=કુહાડી આદિથી છેદી શકાય છે.) ભેઘબાણ આદિથી ભેદી શકાય છે. દાહ્ય–અગ્નિ આદિથી બાળી શકાય છે. હાર્ય=વાયુ આદિથી હરણ કરી શકાય છે.
આ પ્રમાણે આ શ૨ી૨ (વરાત્=) અસાધારણ હોવાથી પૃષોદરાદિમાં પાઠ હોવાથી (3+આ+7+[) ઔદારિક એવો શબ્દ બન્યો છે.
