Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૫ર
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
સૂત્ર-૫૦ બીજાં શરીરો આવાં નથી. બીજા શરીરો આવા કેમ નથી એની વિચારણા (આ જ સૂત્રમાં) કરી જ લીધી છે.
(૪) “લામિતિ ર” ઇત્યાદિથી અન્ય પ્રકારને કહે છે. અહીં શબ્દ અથવા એવા અર્થમાં છે. શરીરનું દ્વાર એ સ્થૂલ નામ છે, અર્થાત્ ઉદાર એટલે સ્કૂલ. પૂનમુમન્ ઇત્યાદિથી ઔદારિકશરીરના પર્યાયવાચી શબ્દોને કહે છે- શૂન, ઉત્ત, પુષ્ટ, વૃદત, મહદ્ - આ બધા શબ્દો પર્યાયવાચી શબ્દો છે. તેમાં સ્કૂલ=બહુ જ અલ્પ પ્રદેશોથી (પુદ્ગલોથી) એકઠું કરેલું. ભિંડની જેમ મોટું હોવાથી સ્થૂલ છે. ઉગત=જેની ઊંચાઈ ઊંચે ગયેલી હોય તે. ઔદારિકશરીરનું ઊંચાઈનું પ્રમાણ ઘણું હોય છે. આ વિષે ભેદાયેલી રેણુનું દષ્ટાંત છે. જેમ ભેદાયેલી રેણુ ઉપર જાય છે તેમ આ શરીર પણ ઉપર વધે છે. પુષ્ટ=શુક્ર-શોણિત આદિથી પુષ્ટ થયેલું. બૃહત–પ્રતિક્ષણ વૃદ્ધિથી યુક્ત. મહ=હજાર યોજન પ્રમાણવાળું.
આ પ્રમાણે (કેવળ) સ્વાર્થમાં જ રૂ| પ્રત્યય છે એવો નિયમ નથી. આનાથી એ બતાવવું છે કે ક્યાંય “સ્વાર્થમાં” તો ક્યાંય “નિવૃત્ત” આદિ અર્થમાં [ પ્રત્યય છે. અન્ય વૈક્રિય વગેરે શરીરો આવાં નથી. શાથી આવાં નથી? એવા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કહે છે. કારણ કે પછી પછીનું શરીર સૂક્ષ્મ છે એમ પહેલાં (૨-૩૮ સૂત્રમાં) કહ્યું છે.
“વૈ”િ રૂત્યાદિ, અહીં પણ વિવિજ્યા ઈત્યાદિથી પર્યાયવાચી શબ્દોને કહે છે- વિક્રિયા, વિકાર, વિકૃતિ અને વિકરણ આ બધા શબ્દોનો એક જ અર્થ છે. | વિક્રિયા વિવિધ ક્રિયા અથવા વિશિષ્ટ ક્રિયા તે વિક્રિયા. વિક્રિયામાં થયેલું તે વૈક્રિય. વિકાર- પ્રકૃતિથી અન્યપણું તે વિકાર. વિકૃતિ વિચિત્ર કૃતિ તે વિકૃતિ. વિકરણ– વિવિધ કરાય તે વિકરણ. ૧. ભિંડ લતા(=વેલડી)વિશેષ છે. એ દિવસે દિવસે ખૂબ વધતી જાય છે અને પુષ્ટ થતી જાય છે. ૨. સામેવ સૌમ્ અહીં સ્વાર્થમાં | પ્રત્યય છે. સાપ નિવૃત્ત... મૌલિમ્ અહીં નિવૃત્ત અર્થમાં રૂનું પ્રત્યય છે.
