Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 02
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૮ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
સૂત્ર-૬ સર્વઘાતી જ રસ બંધાય છે, પણ ઉદયમાં મતિજ્ઞાનાવરણ, શ્રુતજ્ઞાનાવરણ, અચક્ષુદર્શનાવરણ અને પાંચ અંતરાય એ આઠમાં દેશઘાતી જ રસનો ઉદય હોય અને શેષ ૧૭ પ્રકૃતિઓમાં દેશઘાતી-સર્વઘાતી એ બંને રસનો ઉદય હોય છે. જ્યારે સર્વઘાતી રસનો ઉદય હોય ત્યારે સ્વાવાર્ય(પોતાનાથી આવરી=ઢાંકી શકાય એવા)ગુણને સર્વથા દબાવે છે. તેથી ચક્ષુદર્શન અને અવધિજ્ઞાન વગેરે આવરાયેલા રહે છે, અને દેશઘાતી રસનો ઉદય હોય ત્યારે ગુણો પ્રગટ થાય છે. દેશઘાતી ઉદયને જ લયોપશમ કહેવામાં આવે છે.] (૨-૫)
टीकावतरणिका- क्षायोपशमिकभेदानन्तरमौदयिकभावभेदानाहगतिकषायेत्यादिसूत्रेण
ટીકાવતરણિકાઈ–ક્ષાયોપથમિકભાવના ભેદો પછી ઔદયિકભાવના ભેદોને જતિ-ય૦ ઇત્યાદિ સૂત્રથી કહે છે–
ઔદયિકભાવના ભેદોगतिकषायलिङ्गमिथ्यादर्शनाज्ञानासंयतासिद्धत्वलेश्याश्चतुश्चतुस्त्र्येकैकैकैकषड् भेदाः ॥२-६॥ સૂત્રાર્થ– ચાર ગતિ, ચાર કષાય, ત્રણ લિંગ, મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન, અવિરતિ, અસિદ્ધત્વ, છ વેશ્યા એમ એકવીસભેદો ઔદયિકભાવના છે. (૨-૬)
भाष्यं- गतिश्चतुर्भेदा नारकतैर्यग्योनमनुष्यदेवा इति । कषायश्चतुर्भेदः क्रोधी मानी मायी लोभीति । लिङ्गं त्रिभेदं स्त्रीपुमान्नपुंसकमिति । मिथ्यादर्शनमेकभेदं मिथ्यादृष्टिरिति । अज्ञानमेकभेदमज्ञानीति । असंयतत्वमेकभेदमसंयतोऽविरत इति । असिद्धत्वमेकभेदमसिद्ध इति । एकभेदमेकविधमिति । लेश्याः षट्भेदाः कृष्णलेश्या नीललेश्या कापोतलेश्या तेजोलेश्या पद्मलेश्या शुक्ललेश्या । इत्येते एकविंशतिરયિકમાવા મવતિ ર-દ્દા
