Samyag Darshan

Author(s): Vijaykesharsuri
Publisher: Kantilal Manilal Khadkhad

Page 6

ॐ अर्ह नमः
પ્રથમ આવૃત્તિની પ્રસ્તાવના.
જ્યાં સુધી અશુદ્ધિ મલિનતા–મનમાં વધારે હાય છે ત્યાં સુધી વસ્તુ તત્ત્વનું ખરૂં સ્વરૂપ બરાબર સમજવામાં આવતું નથી. બાળકનું મન જેમ જેમ વિકાશ કે વૃદ્ધિ પામતું જાય છે તેમ તેમ આ દુનિયાના પદાર્થીનુ જ્ઞાન તેને વધારે પ્રમાણમાં થતુ જાય છે. આજ દૃષ્ટાંતે જેમ જેમ મનની મલીનતા ઓછી થતી જાય છે તેમ તેમ વસ્તુ તત્ત્વનું—આત્મ ધર્મનું જ્ઞાન આ જીવને વધારે પ્રમાણમાં પ્રગટ થતું રહે છે.
શરૂઆતમાં નીતિમય જીવન ગુજારવાથી મનની વિશુદ્ધિ થતી જાય છે. આ વિશુદ્ધિથી સત્ય શું છે? સત્ય શું હોઈ શકે? કત્તવ્ય શું છે? પ્રાપ્તવ્ય શું હોઈ શકે ? ઈત્યાદિ વિચાશ સ્ફુરે છે. આ વિચારા પછી સત્ય શોધવા પ્રયત્ન કરાય છે. સત્ય સમજાયા પછી કત્તવ્ય તરફ પ્રવૃત્તિ થાય છે. આ ગ્રંથ સત્યને સમજાવનાર છે. કર્ત્તવ્યને આળખાવનાર છે. પ્રાપ્તવ્યને બતાવનાર છે. આ વાત વધારે વિશુદ્ધિ મેળવેલા માટેની છે. તેવી વિશુદ્ધિ નહિ ધરાવતા છતાં પણ તે પહેલાં વ્યના કામાં જોડાયેલા જીવાએ ગૃહસ્થ ધર્માંતે લાયકનાં શુભ કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરવી. ઉદારતાનાં અને પરોપકારનાં કાર્યો કરતાં કરતાં તેમનામાં વિશુદ્ધિ વધતી જશે, તેમ તેમ તેઓ પણ સત્ય સ્વરૂપની પ્રાપ્તિને માટે લાયક થશે. દેવ, ગુરૂની ભક્તિ, ગુણાનુરાગ, દ્રવ્યના સન્માર્ગે વ્યય, અને વિવિધ પ્રકારનાં તપ, જપ, નિયમ, વ્રતાદિ નિષ્કામ બુદ્ધિથી કરવાં. આ સર્વે મનના ઉત્તમ પ્રકારના વિકાશમાં ઉપયાગી સાધના છે, આ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થયા પછી આ ગ્રંથ તેમને વિશેષ ઉપયાગી થઈ પડશે.
આ કહેવાનું રહસ્ય એ છે કે વિશુદ્ધ મનવાળાએ પ્રથમથીજ સત્ય આત્મસ્વરૂપને સમજવું અને તેના તરફ નિશાન રાખીને પછી ક્રિયાકાંડની પ્રવૃત્તિ કરવી. તપ, જપ, વ્રતાદિના આરંભ પછીથીજ કરવા કેમકે મનની નિર્મળતા અને દુનિયાના વિષયેાની અસારતા સમજાયા વિના કરી બંધન ભૂત ન થાય તેવી નિષ્કામ ભાવથી ક્રિયા કરાતી નથી.