________________
| છઠ્ઠી ઢાળ : આઠ પ્રભાવક | આઠ પ્રભાવક પ્રવચનના કહ્યા, પાવયણી પુરિ જાણ, વર્તમાન-શ્રુતના જે અર્થનો પાર લહે ગુણખાણ, ધન ધન શાસન-મંડન-મુનિવર ! (૨૮) ધર્મ-કથી તે બીજો જાણીએ, નંદિષેણ પરે જેહ, નિજ ઉપદેશે રે રંજે લોકને, બંજે હૃદય-સંદેહ. ધન૦ (૨૯) વાદી ત્રીજો રે તર્ક-નિપુણ ભણી, મલ્લ-વાદી પરે જેહ, રાજ-દ્વારે જય-કમલા વરે ગાજંતો જિમ મેહ. ધન, (૩૦) ભદ્રબાહુ પરે જેહ નિમિત્ત કહે પરમત-જીપણ કાજ, તેહ નિમિત્તી રે ચોથો જાણીએ, શ્રી જિન-શાસન-રાજ.
ધન, (૩૧) તપ-ગુણ ઓપે રે, રોપે ધર્મને, ગોપે નવિ જિન-આણ, આસ્રવ લોપે રે, નવિ કોપે કદા, પંચમ તપસી તે જાણ.
ધન) (૩૨) છઠ્ઠો વિદ્યા રે મંત્ર તણો બલી, જિમ શ્રી વયર-મુણીંદ, સિદ્ધ સાતમો રે અંજન-યોગથી, જિમ કાલિક-મુનિ-ચંદ.
ધન (૩૩) કાવ્ય-સુધા-રસ-મધુર અર્થ-ભર્યા ધર્મ-હેતુ કહે જેહ, સિદ્ધ-સેન પરે રાજા રીઝવે, અટ્ટમ વર-કવિ તેહ.
ધન (૩૪) જબ નવિ હોવે પ્રભાવક એહવા, તબ વિધિ-પૂર્વ અનેક, જાત્રા-પૂજાડડદિક-કરણી કરે, તેહ પ્રભાવક છે.
ધન, (૩૫) શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૬૬
સમ્યગ્દર્શનગુણ જેઓને પ્રાપ્ત થયો હોય તેવાઓને ‘આ સમ્યકત્વગુણ આ જગતના જીવો પણ પામી જાય' એવો ભાવ સ્વાભાવિકપણે જાગે છે. વિશિષ્ટ કોટિની યોગ્યતા અને પુણ્ય : આ બેના યોગે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓ આ રીતે અનેક જીવોને આ ગુણ પમાડવા સ્વરૂપ પ્રભાવના કરતા હોય છે તેથી તેમને પ્રભાવક કહેવાય છે. જેઓ આરાધનાની પરાકાષ્ઠા પામેલા હોય તે સ્વાભાવિક રીતે પ્રભાવકતાને પામી જતા હોય છે. પ્રભાવક બનવા માટે પુરુષાર્થ નથી કરવો. કારણું કે વિશિષ્ટ પુણ્યના યોગે મળનારી આ વસ્તુ છે. જો એ પુણ્ય મળી ગયું તો એનો ઉપયોગ કરી જિનશાસન અનેકોનાં હૈયાં સુધી પહોંચાડવાનું કાર્ય કરીશું. આજે સમ્યગ્દર્શન પામવા માટે પ્રભાવકતા ઉપર નજર જતી રહે છે, પરંતુ તે પહેલાં શ્રદ્ધા, વિનય, શુદ્ધિ, દૂષણપરિહાર... આ બધા ગુણો બતાવ્યા છે તે યાદ નથી આવતા. સાધુનો પ્રભાવ તો વિશિષ્ટ આચારપાલન દ્વારા પણ પડે છે. તેથી જ આચાર્યભગવંતે એક વાર કહ્યું હતું કે આઠ પ્રવચનમાતાનો ધણી આજ્ઞા મુજબના આચાર પાળવા દ્વારા પણ પ્રભાવ પાડતો હોવાથી પ્રભાવક છે. ક્ષયોપશમભાવ સારો હોય ને પછી સ્વરમધુરતા વગેરે પુણ્યપ્રકૃતિ મળે તો તે પ્રભાવકતામાં કામ લાગે છે. જો ક્ષયોપશમભાવ નહિ હોય તો તેવા વખતે પુણ્યથી આકર્ષાઇને લોકો આવશે ખરા, પણ તેઓ માર્ગના જાણકાર નહિ બને.
(૧) પહેલા પ્રભાવક તરીકે જણાવ્યું છે કે પહેલા પ્રવચનિક છે. શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં પ્રવરને વેત્તિ નથીતે વા પ્રવચનને જાણે છે – અથવા તો ભણે છે. આ અર્થમાં પ્રવર શબ્દને પ્રત્યય લાગીને પ્રજવનિક્સ શબ્દ બને છે. તેમાં મુખ્યત્વે જાણકારને લઇને આ પ્રભાવકતા છે - એમ સમજવું, અધ્યયનને લઇને નહિ. દ્વાદશાંગીનો વિચ્છેદ થયા પછી પણ જેટલું શ્રુત વર્તમાનમાં વિદ્યમાન હોય તેના જાણકારને પ્રવચનિક કહ્યા છે. ઘણું ખરું શ્રુત વિચ્છેદ થવા છતાં જેટલું વિદ્યમાન છે તેને સંપૂર્ણ સુત્ર અને અર્થને આશ્રયીને જે જાણે તેને પ્રાવચનિક કહેવાય. સમ્યગ્દર્શન પામ્યા પછી ભણ્યા વગર પ્રભાવક ન થવાય. આગળના પ્રભાવકો પણ
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૬૭
