________________
પેલાએ વિગત કહી. સ્ત્રીએ કહ્યું કે કોઇ પુત્ર મર્યો નથી, આ તો દેવાયા છે અને મને કદાચ મારી નાંખે તો શું વાંધો હતો. તમે તમારા વ્રતનો ભંગ શા માટે કર્યો ? આમ કહીને ભગવાન પાસે આલોચના લેવા જણાવ્યું. તમારા ઘરમાં આવું કહેનાર કોઇ છે ? તમારા ઘરમાં તમને કેમ ફાવે છે ? જયાં સમ્યક્ત્વ પામવાની કોઈ સંભાવના નથી એવા સ્થાનમાં તમે રહો છો ને? લાગે છે કે- તમને સમ્યકત્વ જોઇતું નથી માટે તમને ઘરમાં રહેવું ફાવે છે ! આ શ્રાવક આલોચના લઇ શુદ્ધ થયો. ત્યાંથી કાળ કરી પાંચમા દેવલોકમાં ગયો. આવતા ભવમાં મહાવિદેહમાં જન્મ લઇને મોક્ષે જશે. આ બધો પ્રભાવ વ્રતરક્ષા-જયણાનો હતો.
આ વાસણ કઇ રીતે બનાવ્યાં ?” પેલો સમજી ગયો કે ભગવાન શું કહેવા માંગે છે. જો ‘મેં બનાવ્યાં’ – એમ કહે તો પોતાના નિયતિવાદનું ખંડન થાય. ‘આ દુનિયામાં જે વસ્તુ જ્યારે થવાની હોય ત્યારે જ થાય છે તેમાં કર્મ કે પુરુષાર્થ કામ નથી લાગતા.' : આવી નિયતિવાદની માન્યતા છે. આથી તેણે કહ્યું કે - “આ તો એવી નિયતિ હતી માટે વાસણો થયાં.” ભગવાને ફરી પૂછ્યું કે- ‘આ વાસણો કોઇ લાકડીથી ફોડી નાંખે અને તારી સ્ત્રી સાથે ભોગવિલાસ કરે તો તું શું કરે ?' ત્યારે તેણે કહ્યું કે‘હું તેનું અકાળે મૃત્યુ લાવું.’ તો ભગવાને કહ્યું કે- ‘આ નિયતિવાદ તો હવે ન રહ્યો ને ?' આ સાંભળીને પેલો કુંભાર પ્રતિબોધ પામ્યો અને ભગવાનનો ઉપાસક બન્યો. ભગવાન ત્યાંથી ચાલ્યા ગયા. ગોશાળાને ખબર પડી કે પોતાના ભક્તને ભગવાને પ્રતિબોધ્યો કે તરત જ ત્યાં આવ્યો. પેલો તો મોઢું ચઢાવીને બેઠો, બોલાવતો પણ નથી. આથી ગોશાળાએ તેને બોલાવવા ભગવાનના નામે વાત કરવાની શરૂઆત કરી. આજે અમારે ત્યાં પણ આ જ શૈલી અપનાવાય છે. ભગવાનના નામે વાત કરીને લોકોને પોતાની વાતમાં ખેંચવાનું કામ ચાલુ છે. કુંભાર શ્રાવકે તો કહ્યું કે તમે ભગવાન સાથે વાદ કરો પછી તમને માનું. ગોશાળાએ કહ્યું કે ભગવાન સાથે વાદ કરું તો ભગવાન તો મને ચૂપ જ કરી દે. ભગવાનની આગળ વાદ કરવાનું મારું સામર્થ્ય નથી – એમ કહ્યું. એટલે કુંભારશ્રાવકે કહ્યું તમે ભગવાનને આટલા સમર્થ માનો છો માટે આજે તમને ભિક્ષા આપીશ. બાકી હવે હું તમને ગુરુ નથી માનતો. ગોશાળાએ જોયું કે હવે કશું ચાલે એવું નથી તેથી ત્યાંથી ચાલ્યો ગયો. આ બાજુ પેલા શ્રાવક બનેલા કુંભારે અગિયાર પ્રતિમા વહન કરી. તેના વતની પ્રશંસા ઇન્દ્રાદિક દેવતાએ કરી એટલે મિથ્યાત્વી દેવ પરીક્ષા કરવા આવ્યો. રાત્રિમાં પૌષધ લઇને કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં રહ્યા હતા તે વખતે તેમના પુત્રને મારીને તેનું લોહી શ્રાવક ઉપર છાંટ્યું છે એમ જણાવીને હવે પત્નીને મારી નાંખવાની વાત કરી. એટલે પેલો શ્રાવક રાડ પાડીને ઊભો થયો. દેવતા ભાગી ગયો. પેલી સ્ત્રી રાડથી જાગી ગઇ. ત્યાં આવીને પૂછ્યું.
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૧૦૮
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૧૦૯
