________________
હરાવ્યો. ત્યારે સિદ્ધસેને કહ્યું, ‘મને દીક્ષા આપો.’ ત્યારે વૃદ્ધવાદીએ કહ્યું કે– ‘હજુ તો રાજસભામાં વાદ કરવાનો છે.’ પછી રાજસભામાં ગયા. ત્યાં પણ પરાજય પામ્યા. પછી સત્યપ્રતિજ્ઞાવાળા શ્રી સિદ્ધસેને દીક્ષા લીધી. આગમના અધ્યયન બાદ ગુરુએ એમને આચાર્યપદે સ્થાપિત કર્યા.
એક વાર એ અવંતિનગરીમાં આવ્યા. તેમને સર્વજ્ઞપુત્ર કહેવાતા સાંભળી તેમની પરીક્ષા માટે વિક્રમરાજાએ હાથી પર બેઠા બેઠા સામે આવતા શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિને માથું નમાવ્યા વિના મનથી જ વંદન કર્યું. ત્યારે એમણે પણ મોટેથી ધર્મલાભ આપ્યો. વિક્રમરાજાએ કહ્યું, ‘નમસ્કાર કર્યા વિના ધર્મલાભ કેમ આપ્યો ?' ત્યારે એમણે કહ્યું કે— “તે ભાવથી મનમાં નમસ્કાર કર્યા પછી જ ધર્મલાભ આપ્યો છે.' આ સાંભળીને વિક્રમરાજાને ખૂબ બહુમાન થયું.
એક વાર કુમારપુર નામના નગરમાં શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિ આવ્યા. ત્યાંના રાજા દેવપાળે સૂરિને વંદન કરીને કહ્યું કે ‘હે ગુરુ ! સીમાડાના રાજાઓ મારું રાજ્ય લેવા ઇચ્છે છે માટે આપ કૃપા કરો તો મારું રાજ્ય સ્થિર થાય.' તે સાંભળીને સૂરિએ સરસવ વિદ્યાના બળે શત્રુનો પરાભવ કર્યો. રાજા જૈનધર્મી બનીને આચાર્ય પ્રત્યે બહુમાન ધારણ કરવા લાગ્યો. તે રાજાના આગ્રહથી તે રોજ પાલખીમાં બેસીને રાજસભામાં જતા. એ જોઇને ગુરુએ તેને માર્ગમાં સ્થિત કરવા માટે વેશ બદલીને તેની પાલખીમાં પોતે જોડાયા. ત્યારે શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિ બોલ્યા કે- મૂરિમામા, ચોડયું તવ વાતિ ? (ઘણો ભાર ઉપાડવાથી તારા ખભાને બાધા થાય છે ?) ત્યારે ગુરુએ કહ્યું- ન તથા વાધતે સ્વસ્થો, વાતિ બાધતે યથા । (જેવો તમારો વાતિ પ્રયોગ બાધા કરે છે એવો મારો સ્કંધ મને બાધા નથી કરતો.) આ સાંભળીને એમને લાગ્યું કે મારા ગુરુ વિના મારી ભૂલ કાઢે એવું કોઇ નથી. પછી પાલખીમાંથી ઊતરીને પોતાની ભૂલની કબૂલાત કરીને એની આલોચના કરીને ગુરુ સાથે વિચરવા લાગ્યા. સમર્થ પ્રભાવકને પણ પુણ્ય ભોગવવા ન દે એનું નામ ગુરુ મહારાજ.
શ્રી સમતિના સડસઠ બોલની સજ્ઝાય – ૭૮
સ૦ પહેલાંના કાળમાં જેવી રીતે મહાપુરુષોએ વિદ્યા, મંત્ર વગેરેનો પ્રયોગ કરી રાજા વગેરેને જિનશાસનથી આકૃષ્ટ કર્યા હતા. અત્યારે આપણે તેને માન્ય તરીકે પણ ગણીએ છીએ. એવી રીતે અત્યારે જેઓ અપવાદ વગેરેનો આશરો લઇને જિનશાસનની પ્રભાવના કરે તે હવે પછીનાં વર્ષોમાં માન્ય કોટીના ગણાશે તો એ રીતે કરવું યોગ્ય છે કે નહિ ?
તમે એક વસ્તુ સમજી રાખો કે– પહેલાંના મહાપુરુષોએ જે પ્રભાવના કરી તે આચારમાં કે પ્રરૂપણામાં શિથિલ બનીને નથી કરી. સિદ્ધાંતને બાધા પહોંચાડીને નથી કરી. જે કાંઇ વિદ્યા વગેરેનો ઉપયોગ કર્યો એ વારંવાર નથી કર્યો. આજે તો દરરોજ આચારમાં કે પ્રરૂપણામાં શિથિલ બનીને પ્રભાવના કરાય છે. એ કોઇ હિસાબે ઉચિત નથી. એ મહાપુરુષોમાં તો બૌદ્ધરાજાને પ્રતિબોધ પમાડવાનું સામર્થ્ય હતું. આજે એવું છે ખરું ? આજે તો મોબાઇલ, વ્હીલચેર, માઇક વગેરેની સહાયથી પ્રભાવના થાય છે. તમે જો આવાને ઉત્તેજન આપવાનું બંધ કરો તો યોગ્યતા હોય તો સુધરી જાય. ન જ સુધરે તો એવાઓથી દૂર રહેવું. એક વાર તમારે મજબૂત થવાની જરૂર છે.
શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિ પ્રાકૃત ભાષામાં રચાયેલાં આગમોનું સંસ્કૃત ભાષામાં રૂપાંતર કરવા માટે તૈયાર થયા. તેમાં નમસ્કારમહામંત્રનું રૂપાંતર કર્યું ત્યારે ગુરુમહારાજને ખબર પડી તો ગુરુભગવંતે તેમને પારાંચિત પ્રાયશ્ચિત્ત આપ્યું. બાર વરસ સુધી ગુપ્તપણે રહેવાનું, ગચ્છમાંથી નીકળી જવાનું, કોઇને ખબર ન પડે એ રીતે ભિક્ષા લેવાની. ઓઘો રાખવાનો છતાં પ્રગટ નહિ કરવાનો અને એક રાજાને પ્રતિબોધ પમાડવાનો પછી ગચ્છમાં આવવું : આવી શરતો તેમાં હતી. આ પ્રાયશ્ચિત્ત પૂર્ણ કર્યું. એમાં
એક વાર રાજાને પ્રતિબોધ પમાડવા માટે મહાદેવના મંદિરમાં શિવલિંગને પગ કરીને સૂઇ ગયા. ત્યાંના પૂજારીઓએ એમને માર માર્યો. તે બધો માર વિદ્યાના પ્રભાવે પોતાને ન લાગતાં અંતપુરની રાણીઓને લાગવા માંડ્યો. તેથી રાણીઓએ રાજાને જણાવ્યું. રાજા પણ ત્યાં આવ્યો. પછી શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજ્ઝાય = ૭૯
