________________
ભાઈ નરસિંહભાઈ ગાંધી મૂલ્યોની ખેવના માટે ચિંતા રાખી ચિંતન કરનાર મૂલ્યનિષ્ઠ સંનિષ્ઠ પીઢ કાર્યકર છે. જનતાપક્ષના ગુજરાતના શાસનમાં એમણે દંડક તરીકે રહીને શાસનનો અનુભવ પણ લીધો છે, એટલે શાસનની અને શાસકોની પણ મર્યાદાઓ એ જાણતા જ હોય.
એમણે રાજકારણને શુદ્ધ અને હેતુપૂર્ણ રાખવાનું કામ યોગ્ય છે એમ તો સ્વીકારી લીધું છે. પણ એનાથી યે વધુ ચીવટ તો જાતે શુદ્ધ અને ગાંધીનિષ્ઠ બનવાની છે એમ એમનું કહેવું છે
હવે એમના મુદ્દાઓ વિષે.
(૧) જાતે શુદ્ધ થવાની વાત સહુ કોઈ સ્વીકારે જ. એટલે એ સલાહ બાબત મતભેદ નથી. એનો અમલ કરવાની જ વાત છે. પણ પછી શું? રાજકારણની શુદ્ધિની વાત પણ એ સ્વીકારે છે. તો એ શુદ્ધિ માટે કંઈક ક્રિયાત્મક પગલું તો ગાંધી વિચારનિષ્ઠોએ ભરવું જોઈએ કે નહિ ?
(૨) અમારું કહેવું છે કે શાસન કરવા માટે નહિ, પણ શુદ્ધ રાજકીય પરિબળરૂપે ધારાગૃહોમાં જવું એ, અને શાસન માટે પક્ષરૂપે ધારાગૃહોમાં જઈને શાસન કરવું એ બંને પગલાં જુદાં છે એક નથી. ગુણાત્મક રીતે બંનેનો હેતુ પણ જુદો છે. વ્યક્તિ તરીકે પણ આ બંને પ્રતિનિધિઓની ભૂમિકા જુદી છે.
એક વ્યક્તિ લોકપ્રતિનિધિ છે. બીજી વ્યક્તિ પક્ષપ્રતિનિધિ છે.
(આ બંને વચ્ચેનો તફાવત અગાઉના લેખોમાં સમજાવ્યો હોવાથી અહીં એ આપ્યો નથી.)
નરસિંહભાઈ નિષ્ફળતા બતાવે છે, તે પક્ષ પ્રતિનિધિની છે. લોકપ્રતિનિધિ એ હતા જ નહિ. પરિબળરૂપે લોકપ્રતિનિધિઓ રૂપે હજુ જવાનો પ્રસંગ જ આવ્યો નથી. એટલે એનું મૂલ્યાંકન કરવાનો તો હાલ સવાલ જ નથી ઊભો થતો.
(૩) પરિબળનો હેતુ શાસનની શુદ્ધિનો છે. પક્ષનો હેતુ શાસન કરવા માટે શાસન મેળવવું, ટકાવવું, બહુમતી કરવી, ટકાવવી, અને એ અંગે અનેક બાંધછોડ અને સમાધાનો કરવાં વગેરે વાસ્તવિક રાજકારણની મર્યાદાઓ વચ્ચે શાસન ચલાવવાનો છે.
(૪) આ પાયાનો ગુણાત્મક તફાવત સ્પષ્ટ છે કે જો સમજાય અને સ્વીકારાય તો પેલાં નામો આપ્યાં છે તે તમામે તમામની અને દંડક તરીકેની નરસિંહભાઈની દાદ માગી લે તેવી સેવાઓ એ ગાંધીમૂલ્યોનું હાર્દ નહોતું એ તરત સમજાશે. એમની સેવાઓ શાસનને મળી એનો કોઈ વિરોધ નથી. આજે પણ ગાંધી વિચારમાં માનનારી
રાજકીય ઘડતર
