________________
રાજય નામની સંસ્થાએ લોકોની તમામે તમામ સત્તા પોતે હસ્તગત કરી લીધી છે. ગર્ભાધાનથી અગ્નિસંસ્કાર થવા સુધીનો એક પણ વ્યવહાર રાજયના કાયદા કાનૂનની સત્તાથી અસ્પૃશ્ય રહ્યો નથી.
આ રાજ્ય ગમે તે નામે ઓળખાતું હોય, સરમુખત્યારી, સામ્યવાદી, રાજાશાહી, પ્રમુખકીય, લોકશાહી, સંસદીય પ્રતિનિધિક લોકશાહી નામ ગમે તે હોય, લોકશાહી
એક પક્ષીય' હોય કે બહુપક્ષીય હોય. પક્ષનું નામ પણ ગમે તે હોય, ભારતની વાત કરીએ તો એ કોંગ્રેસ નામ હોય કે જનતાદળ નામ હોય. જનતા પક્ષ નામ હોય કે જનમોરચો નામ હોય, ભાજપ નામ હોય કે સામ્યવાદી નામ હોય તેલુગુદેશમ્ હોય કે ડી. એમ. કે. હોય અકાલીદળ હોય કે ગણતંત્ર પરિષદ અને રાષ્ટ્રીય પરિષદ હોય “નામરૂપ જૂજવા અંતે તો હેમનું હેમ હોય”ની જેમ નામ ગમે તે હોય “કામ એક જ અને તે સત્તા હોય તો ટકાવવી ન હોય તો મેળવવી. અને તે પણ સર્વોપરી, સર્વે સર્વા. સર્વસત્તાધિશપણું. અને ? ગમે તે ભોગે, ગમે તેવાં સાધનોથી પણ.'
આનું સહજ આવવું જોઈતું એક જ પરિણામ આજે શું ભારતમાં કે શું પાકિસ્તાનમાં, શું રશિયામાં કે શું ચીનમાં સર્વત્ર દેખાય છે. એક બાજુ રાજ્ય છે. બીજી બાજુ લોક છે.
ભંયકરતા એ છે કે રાજય પાસે અનિયંત્રિત સત્તા છે. અઢળક સંપત્તિ છે. અને વિશાળ પ્રમાણમાં સંહારક શસ્ત્રો છે.
સમયની બલિહારી કહો કે વિચિત્રતા કહો એ છે લોકોએ પોતાની સલામતી અને રક્ષણ માટે બનાવેલું રાજ્ય પોતે જ હવે લોકોની અસલામતી અને અરક્ષિતપણાનું કારણ બની બેઠું છે.
બીજી તરફ લોક પક્ષે દુઃખદ કરુણતા એ છે કે લોકશાહી હોય તો પણ લોકો તો પાંચ વર્ષે ચૂંટણી વખતે કાગળનો ટુકડો સિક્કો મારીને પેટીમાં નાખે છે. તેને મત આપ્યો એવી ભ્રમણા સાથે હવે અમારું તમામ કલ્યાણ માત્ર, આ કે તે પક્ષ અને પક્ષની સરકાર કાં તો કરી નાખશે એવી ભ્રામક આશામાં અને કાં તો કંઈ જ કરતા નથી અને કરવાના નથી એવી ઘોર નિરાશા સાથે કાં તો લાલચ કહો કે એમના મત આમ પડાવી લેવાય છે.
લોકોમાં પોતાની ફરજ, જવાબદારી, કતૃત્વ અને આત્મવિશ્વાસનો સાવ અભાવ.
સરકારને માબાપ ગણવાનો અને શાસકપક્ષના આંગળિયાત બનવાનો પંગુતા કે લધુતાનો ભાવ.
લોકોને આ વસ્તુનો ખ્યાલ આવે છે ત્યારે પણ એની સામે તો આ પક્ષવિપક્ષની રમત સિવાય બીજી કોઈ નવી વાત આવતી જ નથી. અને તેથી પક્ષોની અને પક્ષો દ્વારા સત્તાની અદલાબદલી કરવા સિવાય મૂળભૂત પરિવર્તન કરવાની કોઈ નવી
રાજકીય ઘડતર
