________________
૩૬
સહુના સહકારથી મોટું બનાવી શકાય છે. તે વિના છૂટકો નથી.”
નોંધ : ઉપરના ત્રણે મુદાઓમાં એક મુદ્દો સમાન છે અને તે રાજકારણને સાચી દિશા આપવી અને તે માટે મથવું.
પ્રજ્ઞા વિલોપન દૂર થાય અને સંખ્યા ભલેને ઓછી હોય, શરૂઆત કરી દેવી જોઈએ એવી શ્રી દર્શકની વાત પણ ત્રણેમાં સ્વીકાર્ય જ છે.
હવે આ વિચારનું ચિંતન મનન સાથે મંથન પણ થાય અને યોગ્ય-સક્ષમઅધિકારી-પુરુષોના હાથમાં નેતરાં હોય તો અમને તો ખાતરી છે કે માખણ મળે જ.
દેવજીભાઈ તો મુનિશ્રીના વિચારોના અનન્ય શ્રદ્ધાળુ ભક્ત છે. વળી જાત અનુભવ છે તે લખે છે : દરેક માણસ પોતે જોયેલ જાણેલ અને ચાલીને પહોંચ્યા હોય તે જ રસ્તો બતાવે. આ સિવાય પણ તે ગામે પહોંચવાના બીજા રસ્તા હોઈ શકે છે. દરેક જ્યાં ઊભા હોય ત્યાંથી જ ચાલી શકે. લક્ષ એક જ છતાં, ઊભા રહીને લક્ષ તરફ દૃષ્ટિ રાખનાર પરસ્પર વિરોધી દિશામાં પગલાં ભરે છે એમ દેખાય. પણ જો લક્ષ એક છે તો અને ચાલવા માંડે તો જરૂર પહોંચે ખરા.
એટલે દેવજીભાઈએ ભલે ભાલનળકાંટા પ્રયોગની વાત કરી એનો અભ્યાસ કરીને, કાર્યબોધ લઈને આગામી ચૂંટણી જ્યારે પણ આવે ત્યારે પણ તૈયારી રાખીને, આજના અનિયંત્રિત રાજકારણને સાચી દિશામાં અંકુશિત કરવાના કાર્યને અગ્રતા આપવાનું કામ કરવું જોઈએ.
અલબત્ત સત્તાના મેલા રાજકારણનો ભરડો એટલો જબરદસ્ત છે કે, એકલદોકલથી આ કામ નહિ થઈ શકે. આ વિચારમાં માનનારા સહુએ નમ્રતાથી, સહિયારો પુરુષાર્થ કરવો પડશે. મતાગ્રહો અને પૂર્વગ્રહો પણ છોડવા પડશે.
ગાંધી વિચારમાં શ્રદ્ધા રાખવાનો દાવો કરનારાની જવાબદારી વધુ છે એ કહેવાની જરૂર ન જ હોય. તા. ૨૨-૨-૯૧
૧૪ આગામી ચૂંટણીમાં શું કરવું ? વિશ્વવાત્સલ્ય' તા. ૧૬ માર્ચના અગ્રલેખમાં “પ્રજ્ઞાવિલોપન દૂર કરીએ” મથાળા નીચે મધ્યાવધી ચૂંટણીનો સંભવ જણાવી તે સંદર્ભમાં મૂલ્યનિષ્ઠ અને રચનાત્મક રાજકારણમાં માનનારાઓએ શું કરવું જોઈએ તેની ચર્ચા કરી હતી. એ લેખમાં ‘દર્શક' (શ્રી મનુભાઈ પંચોલી)ના લેખનો ઉતારો આપ્યો હતો. અને એમને એ વિષે પત્ર લખ્યો હતો. પ્રત્યુત્તરમાં તેઓ લખે છે :
રાજકીય ઘડતર
