________________
૫૧
૨૦ રાજકારણમાં સારા માણસોએ જવું જોઈએ
આ અંકમાં ચલાલાથી શ્રી નરસિંહભાઈ ગોંધિયાએ લખેલ પત્ર છાપ્યો છે. નરસિંહભાઈની સર્જનહાર ઉપરની શ્રદ્ધા દાદ માગી લે તેવી અજોડ છે. સર્જનહારની લીલા અકળ છે. માટે તો શ્રદ્ધા રાખવાનો પણ પ્રશ્ન ન રહે. પણ એ ભેદ અપૂર્ણ એવા આપણે ઉકેલી શકતા નથી. એટલે જ શ્રદ્ધાને આધારે પુરુષાર્થ કર્યા ક૨વાનો હાથવગો રસ્તો લેવો એ જ ઉચિત ગણાય.
ભાઈ નરસિંહભાઈ પુરુષાર્થી તો છે જ. પણ એમના પત્રના છેલ્લા પેરાનું લખાણ જોતાં પુરુષાર્થ પાછળ શ્રદ્ધા હોવી જોઈએ તે જાણે કે ઢીલી પડતી દેખાય છે. રામરાજ્ય હતું કે નહોતું એ ઐતિહાસિક સત્ય જે હોય તે. પણ રામરાજ્યનો આદર્શ જો માન્ય છે. અને યોગ્ય છે તો પછી એ શક્ય જ નથી એમ લાગતું એ શ્રદ્ધાની ખામી ન ગણાય ? શ્રદ્ધા સર્વત્ર નહિ તોપણ, પુરુષાર્થ હોય તો પોતા પૂરતી તો ફળે જ. અલબત્ત, શ્રદ્ધાવાન પુરુષાર્થીના પુરુષાર્થ સાથે બીજાં ચાર પરિબળો મળવાં
જોઈએ.
(૧) સ્વભાવ (૨) પ્રારબ્ધ (૩) કાળ અને (૪) નિયતિ, આમ પાંચ સમવાયો ભેગાં થાય ત્યારે જ ફળ મળે. આ પાંચ તત્ત્વોમાં આપણા હાથમાં માત્ર પુરુષાર્થ છે. આ પુરુષાર્થ શ્રદ્ધાયુક્ત હોવો જોઈએ એ એક વાત.
શ્રી નરસિંહભાઈએ આપેલ કેટલાક દાખલાઓ શ્રદ્ધા ડગાવે એવા જ છે. પણ એ દાખલાનો બોધ પણ છે. તે જો સમજાય તો નિરાશ થવા જેવું કે શ્રદ્ધા ડગવા જેવું અમને લાગતું નથી અમને સમજાયેલો બોધ આ છે :
(૧) સર્વોદય જગત રાજકીય પ્રશ્નોમાં સર્વાનુમતિ ન થવાથી આગળ વધી શકતું નથી એ વાત ગઈકાલની છે. ભલે મોડે મોડે પણ ‘લોકસ્વરાજ સંઘ'ની રચના સર્વોદય અગ્રણીઓએ કરી જ છે. જે રાજકીય સંગઠન છે.
(૨) સર્વોદયી કાર્યકરો લોકશાહીને માને છે. પણ સર્વાનુમતિ કે ૮૦ ટકા સંમતિની લોકશાહીને માને છે. સત્તામાં ગયા સિવાય સંસ્થાગત નિર્ણયોમાં આ વાત સીમિત છે. સત્તામાં જશે તો જ્યાં સુધી સર્વાનુમતિ કે ૮૦ ટકાનો સુધારો બંધારણમાં ન કરે ત્યાં સુધી તો, લોકશાહીનાં ચાલુ ધોરણો ત્યાં પણ એમણે પણ માન્ય રાખવાં જ પડશે ને ? સત્તાની બહાર રહીને કામ કરવું અને સત્તા સંભાળીને કામ કરવું એ બે વચ્ચેનો ફરક એ સમજતા જ હોય.
(૩) લઘુમતીવાળા સંગઠિત પક્ષો હો હા કે વોકઆઉટ સિવાય કંઈ કરી શકતા નથી એમ પત્રલેખકનું કહેવું સાચું છે. પણ આ લઘુમતીવાળા સંગઠિત પક્ષો સત્તાકાંક્ષુઓ
રાજકીય ઘડતર
