________________
૪૨ ૧૬ બહુમતી કે વધુમતીને વાસ્તવિક બનાવીએ
આસામ ધારાસભાની ચૂંટણીમાં માત્ર ત્રણ ટકા જ મતદાન થયું હતું. ૧૯૮૯ની લોકસભાની ચૂંટણીમાં કાશ્મીરમાં માત્ર પાંચ જ ટકા મતદાન થયું હતું. એમાં જેમને વધુ મત મળ્યા તે ચૂંટાઈ આવ્યા.
સમજવા ખાતર એક દાખલો લઈએ.
માનો કે લોકસભાના એક મતવિસ્તારમાં દશ લાખ મતદારો છે. તેમાં ત્રણ ટકા એટલે કે ત્રીસ હજારનું મતદાન થયું. અહીં માનો કે દશ ઉમેદવાર ઊભા છે. એમાંના એક ઉમેદવારને પાંચ હજાર મત મળ્યા. બાકીના પચીસ હજાર મતો નવ ઉમેદવારોમાં એવી રીતે વહેંચાયા કે એમાંના કોઈને પાંચ હજાર મત મળ્યા નહિ. પરિણામે પાંચ હજાર મતે એટલે કે વધુ મતે આ ઉમેદવાર ચૂંટાઈ આવ્યા. ગણત્રી કરીએ તો મતદાનના ૧૩ ૨૩ ટકા જ માત્ર થયા. અને કુલ મતદારોના તો માત્ર અર્ધો ટકો જ મત મળ્યા. અને છતાં તે આખા મત વિસ્તારના લોકપ્રતિનિધિની હેસિયતથી લોકસભામાં બેસશે. અને રાષ્ટ્રીય સમસ્યાઓ પર પોતાનો નિર્ણય આપશે. જે માત્ર તે મત વિસ્તારના લોકોને જ નહિ, દેશ આખાના લોકોને બંધનકારક હશે.
આ સ્થિતિ હાસ્યાસ્પદ જ નહિ, લોકશાહીમાં પ૧ ટકાની બહુમતી કે ઓછામાં ઓછું વધુમતીથી નિર્ણય લેવાની વાત છે તેની પણ હાંસી ઉડાવનારી છે.
આ વસ્તુને તો તરત જ રોકવા જેવી છે. રોકવાનો એક ઈલાજ “વિશ્વવાત્સલ્ય”ના ૧લી મે ૯૧ના અગ્રલેખમાં કરેલા નીચેના સૂચન મુજબ લઈ શકાય :
જે મતદારોનો એવો મત હોય કે “એક પણ ઉમેદવાર. યોગ્ય નથી તો તેવો મત આપવાનો તેનો અધિકાર બંધારણ માન્ય થવો જોઈએ. તેવા મતોની જુદી ગણના થવી જોઈએ. અને જો મતદાનના ૫૦ ટકાથી વધુ મત આવા નીકળે તો ત્યાં એક પણ ઉમેદવારને ચૂંટાયેલ જાહેર ન કરતાં ફરી ચૂંટણી કરવી જોઈએ.”
આ સૂચનને રાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારે સમર્થન મળ્યાનું જાણવા મળે છે. શ્રી અરુણ શૌરી જેવા પ્રખ્યાત પત્રકાર અને હિંદુસ્તાની આંદોલનના અગ્રણી શ્રી મધુ મહેતાએ અમદાવાદની એક જાહેરસભામાં આ સૂચનનો ઉલ્લેખ કરીને સારી રીતે સમર્થન કર્યું છે. શ્રી અરુણ શૌરીએ તો ત્યાર પછી આ જ વિષય પર એક લેખમાં પૂર્તિરૂપ બીજાં સૂચનો કરીને આ વિચારને વધુ અર્થસભરતા આપી છે. કોંગ્રેસ (એસ)ના અગ્રણી શ્રી કૃષ્ણકાંતે પણ આ સૂચનને આવકાર આપતો લેખ લખ્યાનું જાણવામાં આવ્યું છે.
અરુણ શૌરીએ સચોટ રીતે કહ્યું છે કે,
“કોઈ અણગમતો ઉમેદવાર માત્ર બહુમતીના જોરે ચૂંટાઈ પણ શકે નહિ, રાજકીય પક્ષો સારા ઉમેદવાર મૂકે તે માટે આનાથી બીજો સારો રસ્તો ભાગ્યે જ હશે
રાજકીય ઘડતર
