________________
ગુજરાતના શાણા સમજુ આગેવાનો પોતપોતાના મત વિસ્તારોમાં શ્રદ્ધાપૂર્વક
કામે લાગી જાય.
૨૯
યા હોમ કરીને પડો ફતેહ છે આગે !
૨-૧૦-૧૯૮૯, ગાંધી જયંતી
વિશ્વવાત્સલ્ય : ૧૬-૧૦-૮૯
૧૧ ધારાગૃહની અંદર પણ સત્તાની બહાર
લોકશાહી શાસન વ્યવસ્થા ગતિમાન અને વિકાસશીલ રહે એ માટે એમાં સંશોધન અને પ્રયોગો થતા રહેવા જોઈએ.
‘રાજકીયપક્ષ’ નહિ પણ ‘રાજકીય પરિબળ' એવો શબ્દપ્રયોગ ‘ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ’ કરે છે અને એ શબ્દ કાર્યમાં પરિણમે એમ ‘કાર્યપ્રયોગ' પણ કરે છે ત્યારે એ લોકશાહીના વિકાસ અને ગતિશીલતા માટેનો પ્રયોગ જ કરે છે.
લોકશાહીની પ્રચલિત અને ચીલા ચાલુ વ્યાખ્યા અને સ્વરૂપમાં શાસકપક્ષ વિપક્ષની સત્તા લેવી - ટકાવવાની રમત અને હટાવવા-બેસાડવાની વ્યૂહરચના માન્ય છે. રાજકીય પક્ષો એ કરે જ છે. સત્તાનાં સૂત્રો ગમે તે પક્ષ સંભાળતો હોય પણ “સત્તા”ની પ્રકૃતિથી પર બનવું ખુદ રાજકીય પક્ષો માટે શક્ય નથી અને તેથી શાસનકર્તાઓ જે કોઈ હોય તેમના પર સમાજનો નૈતિક પ્રભાવ અને અંકુશ રાખવો જરૂરી છે.
સત્તાની બહાર હોય તે જ આવો અંકુશ રાખી શકે એ કબૂલ.
પણ સવાલ અહીં આવે છે સત્તાની બહાર એટલે ધારાગૃહની બહાર. એક રીતે આ અર્થમાં તથ્ય છે. ધારાગૃહ સત્તાસ્થાનનું ગૃહ છે. એટલે ધારાગૃહમાં પ્રવેશ એટલે જ સત્તાની અંદર પ્રવેશ એમ અર્થ થાય.
પણ આ અર્થ એકાંતિક છે.
લોકશાહી વર્તમાન કાળે સાવ ખાડે જઈને તળિયે બેઠી છે તેને છેક ધરતીમાં ગરક થતી બચાવીને ખાડામાંથી બહાર લાવવી હોય તો ભલે થોડીક વ્યક્તિઓએ ધારાગૃહમાં પણ જવું પડે એવી નાજુક ગંભીર અને તત્કાલીન જવા જેવી સ્થિતિ છે. અલબત્ત, એમણે ધારાગૃહમાં જઈને સત્તા સ્થાનો પ્રધાન કે ચેરમેન પદે કે એવાં જ કોઈ લાભવાનાં સત્તાસ્થાનો પર બેસવાનું નથી. સદાચાર દ્વારા ભ્રષ્ટાચાર રોકવાનો છે. કશી અપેક્ષા નહિ હોવાથી કોઈનીયે શેહ શ૨મ કે અહેસાન નીચે આવવાનું આવા સભ્યો ટાળી શકશે. સાચનું સમર્થન કરી શકશે. જૂઠનો વિરોધ કરી શકશે. પક્ષની શિસ્ત એને નડશે નહિ. પ્રજાની શિસ્ત એણે સ્વેચ્છાએ સ્વીકારી છે.
રાજકીય ઘડતર
