________________
૩૧
બનાવે છે. અકરાંતિયાની જેમ ખાધે રાખે છે. વધીઘટી રસોઈ બહાર મોકલે છે ખરા પણ એનાથી તો ઊલટું પ્રદૂષણ વધે છે.
રસોડું માન્ય, પણ રસોઈને સુધરવું પડે, રસોઈ સારી બનાવે. વિવેકથી પોતે વાપરે. બહાર પણ મોકલે. રસોઈ પથ્ય હોય. સ્વાદિષ્ટ હોય. બહાર મોકલેલી રસોઈ જે ભૂખ્યા છે તેમના જ ભાણામાં પીરસાય અને તેમના પેટ સુધી પહોંચે. એ કામ આ રસોઈઆ ન કરે. એ માટે બીજી સુયોગ્ય વ્યવસ્થા કરવી પડે.
આવું કામ કરવા માટે રસોડામાં જવાની આ વાત છે. શરીર છે. ભૂખ લાગે જ છે. આહાર આપવો અનિવાર્ય છે. સ્વાદવૃત્તિ પર વિજય નથી મેળવ્યો. હોજરીમાં પાચન થાય છે. તેમ સડો પણ થાય છે. તો શું ખાવું બંધ કરવું ? ઉપવાસ કરવો ? ના. ખાવું અનિવાર્ય છે. માટે રસોઈ કરવી જ પડે. દાઢે છે માટે રસોઈ ન કરવી ? ના, રસોઈ કરવી અનિવાર્ય છે. રસોઈમાં ખાવામાં પથ્યાપથ્ય ખાદ્યાખાદ્યનો વિવેક વાપરવો જ પડે. સ્વેચ્છાએ સંયમ ન રખાય તો આકરા થઈને અંકુશ મૂકવો જ પડે. વ્યવહાર આમ જ ચાલે છે.
સત્તાબળનું આવું જ કંઈક કરવું પડે.
સત્તાબળ અનિવાર્ય છે. લોકશાહીમાં પણ એ માન્ય છે, એને માટે ચૂંટણી છે. ધારાગૃહો છે. સત્તાનાં સ્થાનો છે.
બંધારણ, કાનૂન, સરકાર, તંત્ર બધું જ માન્ય છે.
એ ભલે ગમે તેમ ચાલે એમ માનીને એનાથી અલગ કે અસ્પૃશ્ય રહેવાની જરૂર નથી.
અમારું કહેવું એટલું જ છે કે, આ રાજ્યસત્તાની પ્રકૃતિ સડવાની છે. બગડવાની છે. જૂનું પ્રાચીન એક સૂત્ર છે : “રાજેશ્રી તે નરકેશ્રી' જે રાજા રાજ કરે તે નર્કમાં જાય જ કોઈપણ એનાથી બચી શકે નહિ. ધર્મરાજા યુધિષ્ઠિરને પણ છેવટે નર્કના દ્વારે જઈને એની દુર્ગંધ સહેવી જ પડી હતી ને !
નવું અર્વાચીન સૂત્ર છે જ ને કે, “સત્તા માત્ર ભ્રષ્ટ કરે છે. ઓછી સત્તા ઓછી ભ્રષ્ટતા. વધુ સત્તા વધુ ભ્રષ્ટતા.
સત્તાની આ પ્રકૃતિ છે. પ્રકૃતિ વિરલ વ્યક્તિના અપવાદ સિવાય બદલાતી
નથી.
હવે જો સત્તાબળ જ્યાં સુધી અનિવાર્ય છે તો ત્યાં સુધી શું કરવું ? મતદાર એવા લોકોએ શું કરવું ?
સત્તા દ્વારા પરિવર્તનમાં માનનારાઓએ શું કરવું ? સત્તા દ્વારા નિહ પણ લોકો દ્વારા પરિવર્તનમાં માનનારાઓએ શું કરવું ? આવા આવા પ્રશ્નો છે જ.
રાજકીય ઘડતર
