________________
૧૪
વાત તો ઠીક છે, પણ તમે કોંગ્રેસને આવી વાત કરો અને તે માને એ વાત જ હાસ્યાસ્પદ છે.
(૮) આવા અપક્ષ ઉમેદવાર સામે કોંગ્રેસ પોતાનો ઉમેદવાર ઊભો ન રાખે એમ તમારા (ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગો કહેવાનો અર્થ હું (પત્ર લેખક) એવો કરું છું કે, તમે આ વિષે સ્પષ્ટ નથી.”
(૯) તમે (ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ) આમાં ક્યાં ઊભા છો?
પત્રલેખક રાજકારણની તાસીરના પારખ, ચિતંનશીલ પીઢ વિચારક અને વિવેકી છે. છેલ્લે લખે છે : “મારી ભૂલ થતી હોય તો જણાવશો.”
હવે આ મુદ્દાઓ ઉપર અમારું મંતવ્ય જણાવીને પછી થોડું વિચારીએ.
(૧) પત્રલેખક ભૂલ નથી કરતા. લોકશાહીનું વર્તમાન સ્વરૂપ છે તેમાંના ચીલાચાલુ અંગોની વાસ્તવિક્તાની વાત જ એમણે લખી છે.
(૨) અમે (ભા. ન. પ્રયોગ) અસ્પષ્ટ નથી જ.
(૩) અમે ઊભા છીએ ધરતી ઉપર. ૪૦ વર્ષને અનુભવથી જે કંઈ અલ્પ સમજણથી આજની વાસ્તવિક્તા સમજીએ છીએ તે વાસ્તવિક્તા જ અમને આ કામ કરવા પ્રેરે છે.
(૪) અને આ વાસ્તવિક્તા જ અમને કોઈ આ કે તે વ્યક્તિ કે અમુક તમુક પક્ષને હટાવવામાં કે બદલાવવામાં અમારી શક્તિ ખર્ચવાની ના પાડે છે.
(૫) જે કોઈ હટશે, બદલાશે કે આવશે, જશે તે સહુ પોતપોતાની શક્તિઅશક્તિ અને નબળાઈ સબળાઈનો જોરથી કે કમજોરીથી પોતપોતાનાં કર્યા સહુ ભોગવે જ. જાહેર મૂલ્યોમાં શ્રદ્ધા છે તેવા મૂલ્યનિષ્ઠ અને લોકોની સારપમાં વિશ્વાસ છે તેવા લોકનિષ્ઠ વ્યક્તિઓએ હવે એમને બદલવા, હટાવવા કે બેસાડવામાં કે ખસેડવામાં શક્તિ ખર્ચવાની જરૂર નથી જ નથી.
આનો અર્થ અને વાસ્તવિક્તા સામે આંખો બંધ રાખીએ છીએ એમ નથી થતો. પણ વાસ્તવિક્તાઓ ઉઘાડી નજરે ધ્યાનમાં રાખવી અને પછી શક્તિની મર્યાદામાં વિવેકપૂર્વક અગ્રતા આપવાનો છે. આટલું કહ્યા પછી આગળ વિચારીએ.
અર્થસભરતા ગુમાવેલાં અંગો વર્તમાન પક્ષીય લોકશાહીના અંગ ઉપાંગોમાંના મુખ્ય ત્રણ અંગો (૧) લોકો (૨) શાસકપક્ષ (૩) વિપક્ષો.
આ ત્રણે અંગો પોતાની અર્થસભરતા ગુમાવી બેઠાં છે.
(૧) લોકો પાંચ વર્ષે એક વખત મત આપતી વેળા ચિત્રમાં આવે છે. મત પણ શુદ્ધ મતિનો નહિ લાલચ અને ભયથી પ્રેરિત.
રાજકીય ઘડતર
