________________
પ્રબુદ્ધ જીવની : બાર ભીવતા વિશેષાંક ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક # પૃષ્ઠ ૨૫ પર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવત :
જાવત: ગીર
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના જીવન : બાર ભાવતા વિશેષક BE પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક he 1
હું કોઈપણ ધર્મ પાળી શકે તેવી ધર્મ સહિષ્ણુતા ભારતીય અને દુષ્ટને દુષ્ટતાનું ફળ મળે છે. બીજા પ્રત્યે માયાળુ બનો અને કુ $ ધર્મ-દર્શનમાં છે. માટે જ દરેકના ધર્મ-દર્શન ભિન્ન હોવા છતાં દાન કરો. વૈરી સાથે પણ પ્રેમભાવના રાખો. પૈસો તમને શાંતિ છેતેના સિદ્ધાંતોમાં ઘણી બધી સામ્યતા દેખાય છે. એટલે જ નહિ આપે પણ ધર્મ તમારું રક્ષણ કરશે વગેરે. આ પવિત્ર કરારોમાં તે કે જેનદર્શનમાં દર્શાવેલ ભાવનાનું સ્વરૂપ બીજરૂપે અન્ય ધર્મ- જૈન દર્શનની ભાવનાઓનું પ્રતિબિંબ જોવા મળે છે. હું દર્શનમાં પણ જોવા મળે છે જેમકે,
(૩) પારસી ધર્મમાં ભાવના $ (૧) ઈસ્લામ ધર્મમાં ભાવના
પારસી ધર્મના સ્થાપક અષો જરથુષ્ટ્ર છે. જરથુસ્તી ધર્મ એક છે ઈસ્લામ ધર્મના સ્થાપક હજરત મહંમદ પયગંબર છે. જ ઈશ્વરમાં માને છે એ અહુરમઝદના નામે ઓળખાવે છે. આ કું ૬ ઈસ્લામનો અર્થ શાંતિ, સલામતી, પરમેશ્વરના શરણે જવું એવો ધર્મની મુખ્ય આજ્ઞાઓ છે. જેમ કે, ભલાઈ, પરોપકાર, સેવા, ૬ રુ થાય છે. ઈસ્લામ ધર્મનો મુખ્ય ગ્રંથ કુરાને શરીફ છે. કુરાને શરીફમાં દાન, નિષ્કામ શ્રેયના કાર્યો કરવા. તેમજ મન, વચન અને કર્મથી હું 8 પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે ભ્રાતૃભાવ અને પ્રેમપૂર્વક રહેવાની વાત કરી શુદ્ધ બનવાનું કહ્યું છે. ધનને સમાજ ઉપયોગમાં લોકકલ્યાણ અર્થે કે
છે. જે મૈત્રીભાવનાને પૃષ્ટ કરે છે. કુરાનમાં પાંચ પવિત્ર કાર્યો વાપરવાનું કહ્યું છે. શરીર કરતાં આત્મા ઉપર ઘણું ધ્યાન આપવાનું હું દર્શાવ્યા છે. (૧) કલમો (૨) નમાજ (૩) રોજા (૪) જકાત અને ફરમાન કર્યું છે. મૂંગા પ્રાણીઓ પ્રત્યે કરુણા ભાવ રાખવો. વૈરીને હું $ (૫) હજ. જકાત એટલે દાન ખેરાત. આ કર્તવ્યમાં કરુણાભાવના વહાલ કરો તેમ જ પરધર્મ સહિષ્ણુતા આ ધર્મમાં સહજ જોવા હું છે જોવા મળે છે. નમાજથી ચિત્તની શુદ્ધિ થાય છે. રોજા એટલે પવિત્ર મળે છે. ગુણીયલ સ્ત્રીનું માન-સન્માન કરવું આ ધર્મમાં બતાવ્યું છે - જીવન જીવવાની પ્રવૃત્તિ જે સંવર ભાવનાને પુષ્ટ કરે છે. કલમો છે તેમ જ જનસેવાને ઈશ્વરપ્રાપ્તિનો માર્ગ ગણ્યો છે. આમ મૈત્રી, રે છે એટલે મંત્રનું પઠન, જ્ઞાન ભણવું, જેને જ્ઞાનભાવના કહી શકાય. કરુણા, પ્રમોદ વગેરે ભાવો આ ધર્મમાં ઉજાગર થયા છે. . એવી જ રીતે મૃત્યુ સમયે દરેકને પોતાના કરેલા કર્મોનું ફળ મળશે. (૪) શીખધર્મમાં ભાવના - સત્કર્મ કર્યા હશે તેને સ્વર્ગ મળશે. તેમજ ઈસ્લામ ધર્મ આત્માની શીખ ધર્મના સ્થાપક ગુરુ નાનક છે. તેમનો મુખ્ય ગ્રંથ “ગુરુગ્રંથ હું અમરતા અને સંસારની ક્ષણભંગુરતામાં માને છે. કયામત, સાહેબ” છે. આ ગ્રંથમાં બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, શુદ્ર અને મુસ્લિમ દરેકના છે ૬ અલ્લાહ વગેરેમાં શ્રદ્ધા ધરાવે છે. આમ જેનદર્શનની બાર સંતજનોની વાણીને સ્થાન આપ્યું છે. આવી આધ્યાત્મિક ઉદારતા ૬ ૪ ભાવનાનું મૌલિક તત્ત્વ અહીં ભાવાર્થરૂપે ફલિત થાય છે. જ મૈત્રીભાવના સૂચવે છે. શીખ ધર્મના મૂળમંત્રમાં શીખધર્મનું છે (૨) ખ્રિસ્તી ધર્મમાં ભાવના
સમગ્ર ધર્મતત્ત્વ આવી જાય છે. “૧૩ૐકાર સત્નામ કર્તાપુરુષ, ? ખ્રિસ્તી ધર્મના સ્થાપક ઈસુ ખ્રિસ્ત છે. બાઈબલ ખ્રિસ્તી ધર્મનો નિર્ભય, નિર્વેર, અકાલ, મૂર્ત, અયોની, સ્વયંભૂ, ગુરુપ્રસાદ.” | મુખ્ય ગ્રંથ ગણાય છે. દીન દુઃખી અને દર્દથી પીડિત લોકોની આ મૂળમંત્રના ભાવાર્થમાં જૈન-દર્શનની બાર ભાવનાનો ધ્વનિ છે BE સેવા કરવી વગેરે ઉત્તમ કાર્યોના કારણે આ ધર્મને વિશ્વમાં પણ મુખરિત થાય છે. આ મંત્રનું પ્રત્યેક શીખ પાંચ વખત રટણ BE કે ગૌરવવંતુ સ્થાન પ્રાપ્ત થયું છે. આ ઉપરથી કહી શકાય કે, મૈત્રી, કરે છે. તેવી જ રીતે દૈવાહિ ગુરુનો જપ કરે છે. નામ જપ જીવન, રે હું કરુણા, વગેરે ભાવનાઓના મૂળ આ ધર્મમાં પણ રહેલાં છે. ખ્રિસ્તી આચાર અને વિચારને નિર્મળ કરે છે. નામ જપથી સાધકને ૐ ધર્મના મુખ્ય બે વર્ગ છે (૧) ખ્રિસ્તી અને (૨) યહૂદી. બંને માટે અંતઃકરણનો નાદ સંભળાય છે અને નિર્વિકલ્પ સમાધિની પ્રાપ્તિ છું 8 પવિત્ર કરાયો છે. બાઈબલમાં શ્રદ્ધા, આશા અને ઉદારતા આ થાય છે. એનું ચિત્ત નિમળ બને છે અને અંતે પરમાત્મા સાથે કે ત્રણ બાબત પર વિશેષ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. પ્રભુ ઉપર એકાકાર થાય છે. નામ જપ અને મંત્રથી ભાવિત સાધક સત્, g શ્રદ્ધા રાખો તો તમારું કામ થઈ જશે. ધર્મીને ધર્મપાલનનું ફળ ચિત્ આનંદ રૂપની અનુભૂતિ કરે છે.
પ્રબદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક જ પ્રબદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર
- સંતોની વાણીમાં ભાવનાનું સ્વરૂપ |
હું (૧) સંત કવિ કબીર
પાની કેરા બુદબુદા, યહ મનુષ્ય કી જાત, - સંત કબીર અદ્વૈત વેદાંતના સર્વશ્રેષ્ઠ કવિ ગણાય છે. એમનું એક દીન છીપ જાગેયા, જ્યો તારા પ્રભાત.” કૅ સાહિત્ય સાખી, પદ, દોહા વગેરેમાં જોવા મળે છે. કબીરે પોતાના કબીરે આ સાખી મંત્રમાં મનુષ્યના જીવનને પાણીના પરપોટા ?
સાહિત્યમાં આધ્યાત્મિક ભાવોનું સુંદર નિરૂપણ કર્યું છે. જેમ કે જેવું બતાવ્યું છે. જેમાં પાણીનો પરપોટો બને અને તરત જ ફૂટી હૈં $ જીવનની અનિયતા. આ દર્શાવતા કહે છે કે,
જાય એવું ક્ષણિક મનુષ્યનું જીવન છે. સવાર પડતાં જ ચમકતા પ્રબુદ્ધ જીવની : બાર ભાવતા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક BE પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ
