________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર ભીવતા વિશેષાંક. પૃષ્ઠ ૮૦ મા પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક છ ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ પર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન :
અનુપ્રેક્ષા : શુભમાંથી શુદ્ધ તરફ જવાની યાત્રા
Tગણવંત બરવાળિયા
દ્ધ જીવી : બાર ભાવતા વિશેષક BN પ્રબુદ્ધ જીવત: બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર
[ગુણવંતભાઈ બરવાળિયાએ C.A. સુધી અભ્યાસ કર્યા પછી હાલ ટેક્ષ. ઈન્ડ.માં પ્રવૃત્ત છે. તેમણે સાંઈઠ જેટલાં પુસ્તકોનું સર્જનસંપાદન કર્યું છે. તેઓ જૈન સાહિત્ય જ્ઞાનસત્રોનું આયોજન કરે છે. “જેન વિશ્વકોશ', “જૈન આગમ મિશન' અને કેટલીક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા છે. ]
કર્મના બોજથી ભારે બનેલ આત્માને શુદ્ધ અને હળવો કરીએ તેના જેવા થવાય છે. અરિહંત થવા માટે અરિહંતમય છે બનાવવા પૂર્વાચાર્યોએ આત્મશુદ્ધિની પદ્ધતિઓ બતાવી છે. બનવું પડે. અશુભ ભાવોમાંથી શુભ ભાવોમાં અને શુભમાંથી ! શા સર્વપ્રથમ ભાવના પર પૂ. કાર્તિકેયસ્વામીએ ચિંતન કરેલું. શુદ્ધભાવો તરફ જવાની યાત્રા એટલે અનુપ્રેક્ષા. $ મહોપાધ્યાય વિનયવિજયજીએ બાર ભાવના અને ચાર ધર્મધ્યાનમાં ચાર અનુપ્રેક્ષાઓનો અભ્યાસ કરાય છે. E પરાભાવનાનું શાંતસુધારસ રૂપે વિવેચન કરી અને મુમુક્ષુ જીવો (૧) એકત્વ અનુપ્રેક્ષા (૨) અનિત્ય અનુપ્રેક્ષા (૩) અશરણ : પર પરમ ઉપકાર કર્યો છે.
અનુપ્રેક્ષા (૪) સંસાર અનુપ્રેક્ષા. ભાવના એટલે અનુપ્રેક્ષા, અંતરદૃષ્ટિ, આત્મદ્રષ્ટિએ જોવાથી એકત્વ અનુપ્રેક્ષામાં આપણે એ ચિંતન કરવાનું છે કે, “હું આ કે [ અંતરચક્ષુ ખૂલી જાય છે અને આંતરદર્શનથી અધ્યાત્મમાર્ગને નવી સંસારમાં એકલો આવ્યો છું, એકલો જભ્યો છું અને એકલો મૃત્યુ શું $ દિશા મળે છે.
પામવાનો છું.' આપણે સ્વને કદી બરાબર ઓળખ્યો નથી અને પરને પર રૂપે માટે હવે હું આ પરસત્યનો સ્વીકાર કરું છું. મારે એકલાએ જ તે છે જાણેલ નથી, એ કારણે જ સાચા સુખથી વંચિત રહ્યા છીએ. ચાર ગતિ અને ૮૪ લાખ યોનિમાં ભટકવાનું છે, તો શા માટે હું ?
આપણે જ આપણા ચૈતન્યને કર્મના જાળામાં બંદી બનાવી દીધો એકલો જ મારું આત્મહિત, મારું આત્મકલ્યાણ ન સાધી લઉં? હું રૅ છે. કર્મના આવરણથી ઢંકાયેલ આત્મા દેખાય જ નહીં તો તેનો નમિ રાજર્ષિનો પ્રસંગ આપણે સાંભળ્યો છે. રાણીઓના ઝું શું પરિચય કઈ રીતે થાય? જ્ઞાનીઓએ આત્માને કર્મમુક્ત હાથમાંના કંકણનો અવાજ બંધ થતાં ચિંતિત કરતાં તે કહે છે, શું $ બનાવવાની પ્રક્રિયાને વેગવંત બનાવવા માટે, વૈરાગ્યપૂર્વક બાર એકમાં જ સાચી શાંતિ છે, આ વિચારમાં આત્મ પ્રતિ એકત્વભાવનું ;
ભાવનાઓ બતાવી છે. ધર્મધ્યાન કરવામાં નિમિત્ત, આ ચિંતન અભિપ્રેત છે. કે ભાવનાઓ, આત્માને સ્વની સાથે એની મૂળ સ્થિતિમાં અનિત્ય ભાવના તે અનુસંધાન કરાવનાર, આખા જીવનનું પૃથક્કરણ કરે છે. અનિત્ય ભાવનામાં આપણે ચિંતન કરવાનું કે, શરીર અનિત્ય છે કે આપણો પોતાનો પર વસ્તુ સાથે સંબંધ કેવો છે અને શા કારણે છે. સાંસારિક સંબંધો અને સગપણો ચિરંજીવ કે શાશ્વત નથી. હું શું થયો છે, અને કેટલો વખત ચાલે તેવો છે? તેનું સ્પષ્ટ ભાન આત્મિક વસ્તુથી પર સર્વ પોગલિક વસ્તુઓ તે સ્વરૂપે અનિત્ય ૬ કરાવે છે.
છે. તો તેનું અભિમાન શા કામનું? આપણા જીવનવ્યવહારમાં આત્મસંમોહન
અનિત્ય અનુપ્રેક્ષા છે. છે વ્યક્તિ જેને માટે ભાવના કરે છે, જે અભ્યાસનું સતત અષ્ટાપદની રક્ષા કરતાં સાગરચક્રવર્તીના તમામ પુત્રો મૃત્યુ છે શું પુનરાવર્તન કરે છે તે જ રૂપે તેના સંસ્કારોનું નિર્માણ થાય છે. પામ્યા. ત્યારે સાગર આર્તધ્યાનથી પાગલ જેવો થયો. એ સમયે BIG આ આત્મ-સંમોહનની પ્રક્રિયા છે.
ઈન્દ્ર મહારાજે તેને અનિત્ય ભાવનાની સમજણ આપી શોક દૂર અનુપ્રેક્ષા એટલે ધ્યાનમાં આપણે જે કાંઈ જોયું તેના પરિણામ કર્યો હતો. હું અંગે વિચાર કરવો અનુનો અર્થ છે પછીથી થનાર, પ્રેક્ષા એટલે અશરણ ભાવનામાં અનુપ્રેક્ષા કરવાની છે કે, જીવનને અન્યના હું વિચાર કરવો.
આધાર પર ટકવા દેવા જેવું નથી. આધાર, ટેકો કે શરણ આપનારું 8 પંચપરમેષ્ટીના ગુણોનું સતત ચિંતન અનુપ્રેક્ષાથી એ ગુણોનું જ સ્થાયીપણું નથી. અશરણ ભાવના જ આત્મશરણ પ્રતિ જાગૃતિ ફેં કુ આપણામાં અવતરણ થાય, એ ગુણો આપણામાં આત્મસાત આણશે. જ્યારે અનાથિમુનિને મહારાજા શ્રેણિક કહે છે કે હું છુ શું થાય તેવી પ્રક્રિયા કરાવે છે. જે અભ્યાસનું સતત પુનરાવર્તન તમને શરણ આપીશ, ત્યારે મુનિ કહે છે, રાજન! તમે પણ હું
છે. પ્રબદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિરોષક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર ભાવની વિશેષાંક 3 પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક 3 પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન :
