________________
પ્રબુદ્ધ જીવની : બાર ભાવતા વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૧૧૪ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક થા ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ નર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત :
પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિરોષક HR પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવતા : બાર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર
હું કહે છે. સર્વોત્તમ વિષયોના અધિષ્ઠાનરૂપ બ્રહ્મમાં મનની સ્થિરતા એક સેજારે ઊડી જાય તેમ છે. તો પછી આવા અનિત્ય અને મિથ્યા ; રુ થવાથી કોઈપણ નિષિદ્ધ વિષયના સ્મરણથી કે સામીપ્યથી જીવનમાં શાનો મોહ અને શાનો શોક કરવાનો હોય? સંસારના રુ કે મનમાં ક્ષોભ ન થાય તેને સમાધાન કહેવાય. બીજી રીતે કહીએ મોહ, શોક અને મૃત્યુના ભયથી મુક્ત થવા સત્સંગથી આત્મજ્ઞાન કે
તો મનની સ્થિરતા થવાથી સત્ એટલે કે બ્રહ્મની ઉપર એકકેન્દ્રી પ્રાપ્ત કરવું જોઇએ. હું ધ્યાન કરવાના સામર્થ્યને સમાધાન કહે છે. સામાન્ય રીતે ચિત્તમાં અશરણઃ $ વૃત્તિઓનાં વિચિત્ર વર્તુળો ઊઠતાં રહે છે અને તેથી તેમાં જીવનમાં આધિ-વ્યાધિ, ઉપાધિ, વૃદ્ધત્વ અને મૃત્યુ આવે ત્યારે શું છે વિચ્છિન્નતા રહે છે, પણ જ્યારે ચિત્તમાં એકાગ્રતા આવે ત્યારે એ જીવને કોઈ બચાવી શકતું નથી. આપદા આવે ત્યારે કોનું શરણું છે સ્થિતિને સમાધાન કહે છે.
લેવાથી બચી શકાય? સગાં, સ્વજન, મિત્રો, સંબંધીઓ, જ પોતાનો મોક્ષ થાઓ એવી ઇચ્છા થવી તેને મુમુક્ષુતા કહે છે. ધનપતિઓ, સત્તાધીશો વગેરે કોઈનું શરણ લેવાથી બચી શકાતું છે શું આ સંસારનાં જન્મમૃત્યુનાં બંધનમાંથી મુક્ત થવાની ઉગ્ર ઝંખના નથી. સૌ સ્વાર્થ પૂરતાં સગાં-સંબંધી હોય છે. જ્યાં સુધી શરીરમાં કું છે જાગવી અને એ થશે જ એવી પ્રતીતિને મુમુક્ષતા કહે છે. વિવેક, ગ્વાસ હોય ત્યાં સુધી કુટુંબીજનો અને સ્નેહીજનોનો સાથ હોય ૬ વૈરાગ્ય અને શમદમાદિ છ સંપત્તિરૂપ ત્રણ સાધનો પરિપક્વ છે. પણ જેવા શ્વાસ શરીરમાંથી ચાલ્યા જાય છે, દેહ નિક્ષેતન ૬ ૬ થયાં હોય તો જ વાસ્તવિક મુમુક્ષુતા એટલે મોક્ષ મેળવવાની થાય છે ત્યારે ખુદ પતિ-પત્ની કે માતાપિતા પણ મૃતકના શરીરને શું હૈ તીવ્ર ઇચ્છા ઉપજે છે. આ મુમુક્ષતા સાધકને શ્રવણમનન વગેરેમાં અપવિત્ર સમજીને છોડી દે છે. સૌ જાણે છે કે માણસ જ્યાં સુધી કે * શીધ્રપણે પ્રવૃત્તિ કરાવનારી થાય છે.
અર્થોપાજન (કમાવા) માટે સક્ષમ હોય છે; ત્યાં સુધી જ તેનામાં ? આત્મસાધના કરવા ઇચ્છતા સાધક માટે આ સાધનચતુષ્ટય પરિવારને રસ હોય છે. પણ જ્યારે તેનો દેહ જર્જરિત થાય, ૐ છે. આ સાધનો વડે સાધક એવી માનસિક સ્થિતિને પામે છે, વૃદ્ધાવસ્થા આવે ત્યારે ઘરમાં કોઈ તેનો ભાવ પણ પૂછતું નથી, શg જેના વડે તે ગુરુના ઉપદેશને આત્મસાત કરી શકે છે અને જીવનના કોઈ તેની દરકાર કરતું નથી. જીવનનો અંતકાળ નજીક આવેલા
અસલ વાસ્તવના અને આખરી સત્યના સ્વરૂપને જાણવામાં સમર્થ ત્યારે કે જીવનમાં અડીઓપટીના પ્રસંગો આવે ત્યારે વાંચેલી છે હું બને છે. સમથી વૈરાગ્ય, દમ અને ઉપરતિથી વિવેક, તિતિક્ષાથી ફિલસૂફી, ગોખેલા વ્યાકરણના નિયમો કાંઈ કામ આવતા નથી. હું શું ષ-સંપત્તિ અને શ્રદ્ધા તથા સમાધાનથી મુમુક્ષુતા પ્રાપ્ત થાય એટલે કે સંસારમાં સ્વજનો, સંબંધીઓ, શાસ્ત્રો વગેરે કોઈનું શરણ શું 8 છે. આવાં સાધનો વડે સાધક સાધના માટે પાત્રતા પ્રાપ્ત કરે છે કામ આવતું નથી. સાચું શરણું ગુરુ અને ગોવિંદનું છે. ગુરુ આપણું ? કુ અને સાધના વડે પોતાનું ઉદિષ્ટ પ્રાપ્ત કરે છે. જ્યાં સુધી પોતે અજ્ઞાન દૂર કરી, સાચું શરણું પરમાત્માનું છે એ વાત સમજાવી, કુ હું અજ્ઞાનના બંધનમાંથી મુક્ત ન થાય અને પરમાનંદની દશા પ્રાપ્ત એમની સાથે કેવી રીતે અનુસંધાન સાધી શકાય તે સમજાવશે કે ન કરે ત્યાં સુધી સાધકે જીવન અને સંસારની ભંગુરતા અને અને પરમાત્મા એમની કૃપા વડે જીવનો ઉદ્ધાર કરી અને અનંત કે જ આત્માની અમરતા તથા બ્રહ્મની સતતા ઉપર સતત ચિંતનમનન સુખ આપશે. હૃ કરી પોતાનું ઉદિષ્ટ પ્રાપ્ત કરવા દૃઢ પુરુષાર્થ કરવો જોઇએ. અન્યત્વ: ૬ અનિત્યઃ
આ શરીર, ઘર, પરિવાર, ધનસંપત્તિ બધું પારકું છે. એમાંનું શું ૪ દર્પણમાં જેમ શરીર દેખાય છે તેમ બ્રહ્મમાં આ જગતનો ભાસ કાંઈ જીવાત્માનું પોતાનું નથી. આખું જીવન આ શરીર, ઘર, ૪ ? દેખાય છે. મલય, મહેન્દ્ર, સહ્યાદ્રિ, વિંધ્ય, શક્તિમાન, પરિવાર સૌને સંપન્ન અને સમૃદ્ધ કરવા માણસ મથામણ કરી હૈં ગંધમાદન, પરિપાત્ર અને હિમાલય વગેરે આઠ પ્રસિદ્ધ પર્વતો, કરીને પૈસો, પ્રતિષ્ઠા, પદ, માન, મોભો મેળવે છે. પરંતુ સૌએ હૈં
ક્ષીર, ક્ષાર, ઇશુ, ધૃત, દઝિ, સુરા ને શુફોદક વગેરે સાત સમુદ્રો, એ બધું અહીં મૂકીને જ જવાનું છે. ખાલી હાથે આ જગતમાં ge બ્રહ્મા, રુદ્ર, ઈન્દ્ર, સૂર્ય વગેરે દેવતાઓ તથા મારા અને તારા આવવાનું છે અને ખાલી હાથે આ જગતમાંથી જવાનું છે. કશું શe રે સહિત સમગ્ર સંસારમાં કોઈ પણ પ્રાણી અને પદાર્થો શાશ્વત સાથે લઈ જઈ શકાતું નથી. ત્યારે જીવાત્માએ વિચારવાનું છે કે જે હું રહેનાર નથી. જેમ કમળના પાન ઉપર પડેલું પાણીનું બિંદુ, પોતાનાં પત્ની-બાળકો કોણ છે? તેના પોતાના ક્યારથી છે? હું મેં શિયાળાની સવારે ઘાસ ઉપર પડેલું ઝાકળનું બુંદ સ્થિર નથી, ક્યાં સુધી રહેશે? અરે એ તો ઠીક તું પોતે કોણ છે? તારું આ છું કું ચંચલ છે, તેવી જ રીતે આ માનવ જીવન પણ સ્થિરતા વગરનું જગતમાં અવતરણ શા કાજે થયું છે? તું ક્યાંથી આવ્યો છે? હું ૬ ચંચળ અને અસ્થિર છે. આપણે ઓઢેલી પિછોડી આવા જૂઠી અહીં ક્યાં સુધી રહેશે? પછી ક્યાં જશે? જશે ત્યાં શું શું સાથે ઇ ફે ઝાકળની પિછોડી છે. એને ઓઢવાનો શો અર્થ છે. એ તો શ્વાસના લઈ જઈ શકશે? માના ગર્ભમાં અકળાતો અમળાતો જીવ શું છું
6 પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિરોષક જ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક HR પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક શક્ય પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક BA પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર
પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવતઃ
