________________
પ્રબુદ્ધ જીવની : બાર ભાવતા વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૧૨૪
પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક થા ઓગસ્ટ ૨૦૧
ર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત :
: “આ દુનિયા પર જે જે છે તે સર્વ ફાની (નાશવંત) છે, અને ભાવનામાં આ સત્યનો સ્વીકાર કરવાની વાત થઈ છે. શું ઐશ્વર્યવાન-કુપા વાન ઈશ્વર જ અવિનાશી છે.” ઈસ્લામમાં ઈસ્લામમાં પણ ખોફ-ભયની વાત આવે છે. મૃત્યુનો ભય છે હું શાશ્વત સત્તા તરીકે ખુદાના અસ્તિત્વનો સ્વીકાર કરેલ હોઈ તેના સર્વને સતાવે છે. માટે ઈસ્લામ સત્કર્મોથી મોતને સુધારવાની હું - સિવાય સર્વ કોઈ નાશવંત છે એવી વાત આવે છે. જગતને ફાની- વાત કરે છે. સાથોસાથ જીવન-મરણના સ્વામી એવા ખુદાની , ૨ નાશવંત કહી તેના ફંદામાં ન ફસાઈ ઈશ્વરની ઉપાસના કરવા શરણ સ્વીકારવાની વાત પણ અહીં આવે છે. “અઝુ બિલ્લાહ'- ૨ ૨ ઈસ્લામ શીખ આપે છે. વળી, ઈસ્લામમાં અન્ય એક વાત પણ હું ઈશ્વરનો આશ્રય, એની રક્ષા માંગું છું-એ ખુદાને “ખેરૂલ ૬ કૈં વારંવાર કહેવામાં આવે છે કે આ દુનિયા પરની જીંદગી મર્યાદિત હાફીઝીન-શ્રેષ્ઠ રક્ષક માને છે ને તેના તરફ વળવા, તેના શરણે કે સમય માટે છે. તમે આખિરત-કયામતના દિવસની ચિંતા સેવો. જવા સૂચવે છે. ‘લાઈલાહા ઇલ્લલ્લાહ” સૂચવે છે કે અલ્લાહ સિવાય કે શું આ જગત પરના સુગમ સુખ કે દુ:ખ અલ્પ સમયના છે. જયારે કોઈ ઈશ નથી, પૂજ્ય નથી. જેમ જૈન દર્શનમાં અરિહંત, સિદ્ધ, હું કયામતના દિવસ પછી તમારા કર્મો પ્રમાણે જે ફળ મળશે તે સાધુ અને ધર્મનું શરણું લેવાની વાત આવે છે તેમ ઈસ્લામમાં શું 8 અમર્યાદ હશે; માટે તમે દુનિયાની મોહમાયામાં ફસાયા વિના સર્વસત્તાધીશ ખુદાની શરણે જવાની સૂચના પ્રત્યેક શ્રદ્ધાવાન રે શુ ખુદાની બંદગી કરો. અહીં આડકતરી રીતે જગતની નાશવંતતા મુસ્લિમને અપાય છે. ઈસ્લામમાં ખુદા સિવાય અન્ય કોઈને સિજદા જુ હું સુચવાઈ જાય છે.
(ઝૂકીને કરાતા વંદન) કરવાની મનાઈ છે. તેમ છતાં ઈશ્વરના હું કુરાને શરીફમાં કહેવાયું છે કે “અલ માલો વલ બલૂના પ્રેષિત નબી હઝરત મહમંદ પયગંબર સાહેબ તેમજ વલીઉલ્લાહ હું છે ઝીનતિલ હયાતદ દુનિયા-વલ બાકીયાતુ રસ્વાલિહાતો-ખેરવ એટલે કે પીર-ઓલિયાના શરણની વાત સ્વીકારાઈ છે. વલી - વ અલકા”
શબ્દનો અર્થ જ થાય છે નજીક થવું. જે ખુદાની નજીક છે તેવી ; ૐ અર્થાત્ - આ સંપત્તિ, આ સંતતિ આ દુનિયાની, જીવનની વ્યક્તિઓનું આલંબન લઈ ખુદાને પ્રાપ્ત કરવાની વાત પણ કું શોભા છે, જે ટકનાર છે તે તો સુકર્મો છે, જે સુંદર છે ને સ્થિર સુચવાઈ છે. સુફી અને સુન્ની પંથની વિચારધારામાં આ વાત વિશેષ કું BE છે. દુન્યવી ઐશ્વર્ય કે કુટુંબ પરિવાર આદિ જયાં સુધી જીવન છે રીતે માનવામાં આવે છે. એમાં મુરીદ (શિષ્ય) પોતાના મુરશીદ IE ૐ ત્યાં સુધીનો જ વ્યવહાર છે. તેને કાયમી ન માનવાની શીખ (ગુરુ)ની શરણે જાય છે ને ઈશ્વરના માર્ગને તેમજ તેના સ્વરૂપને ? ૬ ઈસ્લામ આપે છે. મૃત્યુનું સ્મરણ રાખવાની ભલામણ પણ વિશેષ રીતે સમજે છે. આમ, ઈસ્લામમાં પણ ઈશ્વર, ઈશ્વરના હું ઈસ્લામમાં ભારપૂર્વક આપવામાં આવી છે. મૃત્યુની સ્મૃતિ પ્રેષિત દિવ્યદૂત, વલીઉલ્લાહ (જેમણે ખરી સાધુતા-ફકીરી સિદ્ધ હૈં 8 વ્યક્તિની જાગૃતતા ટકાવી રાખે છે. “મૂતુ કન્લ અન તમૂહુ' કરી છે તેવી વ્યક્તિ) તેમજ દીન (ધર્મ)ની શરણ સ્વીકારવા કે
સૂત્રને સમજાવતાં ઈસ્માઇલભાઈ નાગોરી ઈસ્લામ દર્શન સૂચવાયું છે. જેમ જૈન દર્શનમાં ગમે તેવા વિકટ સંજોગોમાં જે કુ પુસ્તકમાં લખે છે કે, “તમે મૃત્યુ પામો તે પહેલાં મરી જાઓ. ચાર શરણા છે તેમના પર શ્રદ્ધા ટકાવી રાખવાની વાત આવે છે. હું કૈ એટલે કે જીવનની પળેપળનો હિસાબ ભલે રાખો પણ જે અશાશ્વત તેમ ઈસ્લામમાં પણ ‘આમનતુ બિલ્લાહ” (હું અલ્લાહ પર ઈમાન- કે જ છે, ફાની છે, જેમાં શુભ નથી, જે નિર્માલ્ય બાબતો તમને ગાફિલ શ્રદ્ધા લાવું છું) દ્વારા ખુદા પર શ્રદ્ધા રાખવા ને વિપરિત સંજોગોમાં હું બનાવે છે. (ભ્રમિત કરે છે.) એ વિશે તમે જાણે મરી પરવાર્યા હો પણ એ શ્રદ્ધાને ટકાવી રાખવા કહેવામાં આવ્યું છે.
તેમ ઉદાસીન બની જાઓ.” જગત અને તેના નાશવંત સુખો (૩) સંસાર ભાવના : આ સંસાર ઘનઘોર જંગલ જેવું છે, જ્યાં ૐ પ્રત્યે અધ્યાત્મિક ઉદાસીનતા સેવવાની જે શીખ અપાઈ છે તેમાં ભટકી જવાય છે. લોભ, વિષયસુખ આદિની ભીંસમાં વ્યક્તિ 5 અનિત્યના સિદ્ધાંતને આડકતરો ટેકો મળી જાય છે.
અટવાઈ જાય છે ને અનંત સંસાર લંબાતો રહે છે. ભવોભવની [ (૨) અશરણ ભાવનાઃ જીવની પ્રમુખ વાસનાઓમાંથી એક ભ્રમણા ચાલતી રહે છે. જૈન દર્શન પ્રમાણે આત્મા ચાર પ્રકારની ફૂ છું છે ભયની વાસના, જેનાથી બચવા માટે વ્યક્તિ કોઈ ગતિ-દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ અને નારકીમાં ભમતો રહે છે. મોહ છું તે શક્તિવાનની શરણમાં જાય છે. અન્ય ભયથી રક્ષણ આપનાર એ સંસાર ભ્રમણનું પ્રમુખ કારણ છે-દુ:ખનું કારણ છે. સંસાર ને છે તો કદાચ મળી શકે પણ મૃત્યુથી રક્ષણ કોઈ આપી શકતું નથી. ભાવનામાં સમજાવવામાં આવે છે કે બધું જ છોડીને જવું પડશે. પણ હું મૃત્યુની પાસે બધા જ અશરણ થઈ જાય છે. એવી જ રીતે અસાધ્ય જેને આપણા સ્વજનો ગણીએ છીએ તે પણ આપણી સાથે નહીં હૈ ૬ રોગોની સામે કે વૃદ્ધાવસ્થાની સામે વ્યક્તિ અનાથ-અશરણ જ આવે. સાથે આવશે તો માત્ર શુભાશુભ કર્મ. આ સંસારની ફુ હું બની રહે છે. જૈન દર્શન અરિહંત, સિદ્ધ, સાધુ અને ધર્મને જગતના અસારતા સમજવા ભગવાનની વાણી ઉપકારક થાય છે. જેઓ ? ચાર શ્રેષ્ઠ શરણ ગણાવે છે, જે જીવાત્મા આ ચારના શરણે જાય પોતે સંસારનું ખરું સ્વરૂપ જાણી શક્યા તેવા કેવળજ્ઞાની જ તેને ? હૈં છે તે પરમ શાંતિ, પરમ સુખ પામે છે. કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં સમજાવી શકે. આવા જિનેશ્વરની વાણીને અનુસરી, સંસારની હૈં મેં આ ચાર તત્ત્વોના શરણ પ્રત્યે દૃઢ શ્રદ્ધા આવશ્યક છે. અશરણ અસારતા સમજી તેનાથી મુક્ત થવા માટે સંસારભાવનાને પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ જીવત બાર ભાવતા વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ જીવન:
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિરોષક જ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવત: બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર
