________________
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૩૪ ૪ પ્રબદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ઇ ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ પર ભાવતા વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવતઃ
વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિરોષક HR પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર ભાવતા વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવતો : બાર ભાવતા વિશેષંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા
હું શાંત કરી શકાય નહીં. લાભપ્રાપ્તિના લાકડાથી આ દાવાનળ પરિણામે ખ્યાલ આવે છે કે મિથ્યા પાછળની એની આ વ્યર્થ દોડ
પ્રદીપ્ત થઈ રહ્યો છે. બીજી તરફ ઇંદ્રિયોની તુણા-વિષયલાલસા હતી. 3 - મૃગાતૃષ્ણાની જેમ નિષ્ફળ હોવા છતાં જીવોને પીડે છે. આવા ‘ગુરુ ગ્રંથસાહિબ'માં મહાન ગુરુ તેગબહાદુરના મુખેથી બહુ કે ૪ સંસારમાં સ્વસ્થ કેવી રીતે રહેવાય?'
માર્મિક વાત મળે છે. હું સંસાર ભાવનાનું કેવું માર્મિક અને રહસ્યપૂર્ણ ચિત્ર અહીં મળે “ધન દારા સંપત્તિ સંગલ જિની અપુની કરિ માની શું છે. સંસાર એટલે સતત સરકવું તે. પણ આ સરકવાનું કેવું છે? ઈન મેં કછું સંગી નહીં નાનક સાચી જાનિ ' છે ક્યારેક વ્યક્તિને સરકવામાં મજા આવતી હોય છે. લિપ્સાઓમાં “ધન, દારા, સંપત્તિ એ બધાને અમારા પોતાના માનતા હતું, જે - લપસવાનો આનંદ આવતો હોય છે. વૃત્તિઓની તૃપ્તિઓની એને પરંતુ એમાંથી કોઈ અમારું સંગી-સાથી નથી. છે લગની લાગી હોય છે એ ક્યારેક એ ઈચ્છા ન હોવા છતાં એમાં જ્યારે કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે “ગીતાંજલિ'માં પ્રગટ કરેલાં છે હું અંદર વધુ ને વધુ સરક્યા કરે છે ! આ સંસાર કેવો છે? જો ઘડો ભાવોનું સ્મરણ થાય છે, ‘હું જાણું છું કે મારા જીવનના શ્રેષ્ઠતમ હું - પાણીથી છલકાતો હોય અને તે કૂવામાં નાખવામાં આવે, તો એ નિધિ તમે છો, એવું કોઈ બીજું ધન નથી, જે તમારી સમાન હોય, હું ડૂબી જાય છે. આવા પાણીના ઘડા જેવો સંસાર છે. સંસારથી આમ છતાં મારું ઘર તૂટેલી ફૂટેલી વસ્તુઓથી ભરેલું છે. એને ફેંકી હું ૬ ભરેલો માણસ ડૂબી જ જવાનો, પરંતુ જો એ ઘડો ખાલી હોય, શકતો નથી.” કે સંસારથી મુક્ત હોય, તો ખાલી ઘડો પાણીમાં ઊંધો રહીને તરતો વ્યક્તિ આસક્તિથી ઘેરાયેલો હોય છે અને એ આસક્તિને * હોય છે એટલે જો સાધક સંસારથી ભરેલો ન હોય, તો એમાંથી કારણે એ કોઈ વસ્તુની પાછળ દોટ મૂકતો હોય છે, કોઈ કષાય, ૪ મેં તરીને સંસારમુક્ત થઈ શકે છે.
વિષય કે વિકાર એના મનને એવો મોહ પમાડે છે કે એમાં એને હૈ બાહ્યસંસાર તે આપણો આ ભવ અને ભીતરનો સંસાર એટલે પારાવાર સુખની ભ્રમણા જાગે છે એટલે પહેલાં ભ્રમણા જાય, ફેં શા આપણા વિભાવ. આવો આ સંસાર કેવો છે? તો એને માટે મોહ અને એ પછી આસક્તિનો સવાલ આવે છે. વૈરાગ્ય ધારણ
ઉપાધ્યાયશ્રી વિનયવિજયજી મહારાજે ત્રણ શબ્દો પ્રયોજ્યા છે. કરનાર અનાસક્તિ બનીને સઘળું ત્યજી દેતા હોય છે. આમાં કે $ એ શબ્દો છે. “નિરજો વિકાનને'. આ સંસાર એ અવ્યવસ્થિત, પહેલી વાત અનાસક્તિ કેળવવાની છે અને પછી ત્યાગ કેળવવાની છે શું ભીષણ, ઘોર જંગલ જેવો છે, જેમાં મોહનો પ્રચંડ અંધકાર વ્યાપેલો છે. જો અનાસક્તિ કેળવી ન હોય તો ત્યાગ સહેજે ટકતો નથી. હું 8 છે, ચોપાસ કર્મોની વેલ ઊગેલી છે અને વળી આશ્રવોનો વરસાદ એકાએક સંસારનો ત્યાગ કરી દીધા પછી વ્યક્તિમાં જો આસક્તિ રે ૬ વરસે છે અને પરિણામે વ્યક્તિમાં ત્રણ બાબત જાગે છે. એક રહી ગઈ હશે, તો ત્યાગ કર્યા બાદ પણ એને પેલો રાગ કે આસક્તિ કુ હું ભ્રમણા, બે મોહ અને ત્રણ આસક્તિ.
જ પજાવ્યા કરશે. | ભ્રમણા એટલે કે માનવી દુ:ખ આપનારી બાબતોમાં સુખને સંસારની વાસ્તવિક પરિસ્થિતિનું અહીં કેવું માર્મિક ચિત્ર મળે હ જુએ છે. એ વ્યર્થ મોહક બાબતોમાં પરમ ધન્યતા અનુભવે છે. એ છે. આ સંસારમાં લોભનો દાવાનળ ભડકે બળી રહે છે. અહીં હું અનિત્યને નિત્ય માને છે. એ વનને નગર માને છે અને એટલે જ મહોપાધ્યાયશ્રી વિનયવિજયજી મહારાજની આ કલ્પના વિશે હું શું ભ્રમણાનું ઉત્તમ ઉદાહરણ એ મૃગજળ છે. અફાટ રણપ્રદેશમાં વિસ્તારથી જોઈએ. એમણે લોભની ‘ચિનગારી' કે લોભની “આગ” ફુ હું ક્યાંય જળ હોતું નથી, છતાં મૃગને દૂર દૂર જળ દેખાય છે અને એ એવો શબ્દ વાપર્યો નથી. ચિનગારી હોય તો તો થોડીક ક્ષણોમાં : મૃગજળ પીવા માટે મૃગ તીવ્ર વેગે દોડે છે. આ એની ભ્રમણા છે બુઝાવી શકાય, આગ હોય તો પણ એને અટકાવી શકાય, થોડી ? ઈં અને ભ્રમણાનો અંત કેવો હોય ? ઊંચા શ્વાસે દોડતું દોડતું એ રેતી નાખો અથવા તો એના પર પાણીનો મારો ચલાવો, તો મેં શું તૃષાતુર મૃગ જળની પાસે પહોંચે છે, ત્યારે એને ખ્યાલ આવે કે આગ ઓલવાઈ જાય. પણ અહીં તો એમણે દાવાનળની ઉપમા શું ge અહીં તો ક્યાંય જળ નથી, માત્ર રણની ધગધગતી રેતી જ છે. આપી છે. આ દાવાનળની આગ ચારે બાજુ લાગી હોય છે, જેથી શe રે જળની તો એને ભ્રમણા થઈ હતી! માનવીની આંખે વૃત્તિનાં બચવું મુશ્કેલ હોય છે. એના પર પાણીનો મારો ચલાવો કે રેતીના રે હું પડળ લાગી જાય છે અને એ વૃત્તિની એક જ આંખે જોઈને એની ઢગલા નાખો, તો પણ તેને ઓલવી શકાતી નથી. મેં પ્રાપ્તિ માટે જીવનમાં તીવ્ર વેગે દોડે છે. ઘણું દોડ્યા પછી એને આજે અમેરિકા અને અન્ય કેટલાક દેશોમાં અમુક જંગલોમાં હું 8 ખબર પડે છે કે જે વૃત્તિ વિશે કલ્પનાઓના મહેલો રચ્યાં હતાં, દાવાનળ સળગતો રહે છે અને હજારો વૃક્ષોને ભસ્મીભૂત કરતો હું
ઈચ્છાઓ રાખી હતી, પ્રતિક્ષણ તલસાટ કર્યો હતો. એની પાછળ રહે છે અને કોઈ રીતે અટકાવી શકાતો નથી. શ્રી વિનયવિજયજી જ અન્ય સઘળું છોડી દીધું હતું એ વૃત્તિ જ સર્વથા મિથ્યા છે અને મહારાજે લોભને આગને બદલે દાવાનળ એ માટે કહ્યો કે આગ
6 પ્રબદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિશેષાંક કા પ્રબદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક HR પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર
પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન :
