________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર ભીવતા વિશેષાંક ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ પ્રબદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક
પૃષ્ઠ ૬ ૫
પર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન :
પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિરોષક HR પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવતા : બાર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર
હું માંગલ્ય નિહિત છે. એની સામે ભાવનાને કોઈ વિરોધ નથી. એ તેઓએ આ આજ્ઞા બરાબર પાળી. માથું ઓળવા માટે પણ ; છે તો ફક્ત ગોળ-ખોળ કે ક્ષીર-નીરનો વિવેક જ જગાડે છે. આ અરીસામાં નહીં જોવાનું! પરંતુ ગુરુએ આમ કેમ કહ્યું તે તેમને કે સૃષ્ટિમાં સર્વત્ર સત્યમ્, શિવમ્, સુન્દરમ્ પથરાયેલું છે એ કબૂલ. સમજાતું નહીં, આખરે તેમના ધર્મગુરુ નારાયણ મહારાજે તેઓને છે પણ એથી કંઈ એ શુભને આચ્છાદિત કરી દેનારા અશુભની સત્તાને આનો અર્થ સમજાવ્યો કે, “અરીસામાં જોવાથી પોતાના રૂપનું છે & નકારી શકાય નહિ. અને ભાવના, આ અશુભને ઓળખવાનું, અભિમાન આવે, અને જો એના પ્રેમમાં પડી ગયા તો સંગીતની & $ શુભને એનાથી વિમુક્ત કરવાનું જ શીખવે છે. અશુભને “અશુભ' સાધના એકબાજુ રહી જાય, મન પૂર્ણપણે તેમાં જોડાય નહિ.' હું
તરીકે ઓળળખવું એ નકારાત્મકતા ગણાતી હોય, તો એ કેવી સૂક્ષ્મદર્શી-મમસ્પર્શી વાત! ૬ નકારાત્મકતા પણ આદરણીય- સ્પૃહણીય જ ગણાય. બાકી અર્થાત્ પોતાની જાત, શરીર, સંબંધો, સ્વજનો, સંપત્તિ વ. ૬ શું ઉકરડો ઉલેચવાને બદલે એના માટે પણ How beautiful માટેનો અત્યધિક લગાવ, અધ્યાત્મની હોય કે દુન્યવી કલાની, હું 8 કહેવાની વાત કરે એ હકારાત્મકતાને તો દૂરથી જ સલામ કરવી કોઈપણ સાધનામાં, નડતો રહે છે-કનડતો રહે છે. આ લગાવને ? જ ઘટે.
ખંખેરી નાખવા માટે જરૂરી છે માત્ર આ બધાંની વાસ્તવિકતાનું મૂળ વાત becomingની છે. આપણું being કેવું છે તપાસ્યા ભાન. આ વાસ્તવિકતા ખરેખર તો એટલી વરવી હોય છે કે માણસ ફુ વગર આપણા becomingની શક્યતાઓનો ક્યાસ ન જ નીકળે. જો એના તરફ ધ્યાન આપે તો, કદાચ, બોલી ઊઠે, અર્જુનની કું ૪ ભાવના ઉજાગર કરે છે આ બે વચ્ચેના તફાવતને, એ ઉત્તેજિત જેમ: નષ્ટો મોઢ: સ્મૃતિર્નલ્થી. પણ કમનસીબી એ છે કે આ = કરે છે આ તફાવત ભૂંસવા માટે. ટૂંકમાં કહેવું હોય તો અસ્તિથી વાસ્તવિકતાનાં સાચુકલાં દર્શન અમથાં અમથાં નથી મળતાં. એ હૈ લઈને સ્વસ્તિ ભણીની યાત્રાનો પથદર્શક ભોમિયો એટલે માટે મથવું પડે છે. ભારે જહેમત ઉઠાવવી પડે છે. ચિંતન-મનન‘ભાવના'.
નિદિધ્યાસન આ બધાં પગથિયાં ચડવા પડે છે. XXX
આ મથામણના અંતે સાંપડતાં તત્ત્વનાં ઝળાહળાં દર્શન શું ભાવનાઓનું ઉત્થાન કેટલાક આદિકાળ જેટલા જૂના અને મનુષ્યને એનો એવો તો દીવાનો બનાવી દે છે કે પછી એ સિવાય ? ૬ છતાંય કદી વાસી ન થનારા (evergreen) પ્રશ્નોને આભારી બીજું સઘળુંયે એને તુચ્છ, નીરસ લાગવા માંડે છે. એટલે સંસાર ૬ કે છે. આપણે કોણ છીએ? ક્યાંથી આવ્યા છીએ? ક્યાં જવાના સાથે એની સંલગ્નતા (attachment) ટકી રહે છે, પણ કે ૪ છીએ? દેખાતી દુનિયા સાથે આપણો સંબંધ કેવો-કેટલો? સુખ સંલિપ્તતા (involvement) સમાપ્ત થઈ જાય છે. ભલે એના ૪ શું શું ચીજ છે? તે ક્યારે, ક્યાંથી, કઈ રીતે મળે?-આવા પ્રશ્નો સાંસારિક ક્રિયાકલાપોમાં બહુ તફાવત ન ડોકાય, પણ અંતરથી શું
ભાવનાની ગંગોત્રી છે. વાસ્તવમાં આત્મા, સંસાર અને એ બે એ ન્યારો રહી શકે છે. ઉપાધ્યાયજીની ઉપમા વાપરીને કહીએ ! કા વચ્ચેનો સંબંધ- આની ખરેખરી ઓળખાણ વગર અધ્યાત્મ તો એની અવસ્થા “જિમ ધાવ ખેલાવત બાળ” જેવી થઈ જાય છે. શા $ માર્ગની યાત્રા શક્ય નથી. આ ઓળખાણ મેળવવાની પ્રામાણિક ધાવમાતાને, બાળકને લાડ-પ્યાર કરતી વખતે પણ, સતત બોધ 8 મથામણ એટલે જ ‘ભાવના.”
જળવાઈ રહેતો હોય છે કે “આ મારું બાળક નથી'. તેમ આવો સ્વીકારીએ કે ન સ્વીકારીએ, હકીકત એ છે કે અધ્યાત્મયાત્રામાં તત્ત્વદર્શી બડભાગી જીવ પણ સંસારને પોતીકો લગાડ્યા વગર, 9 ? સૌથી બળવત્તર વિદન સંસાર પ્રત્યેની આસક્તિ છે. આ બધાને પોતીકો લાગી શકતો હોય છે! ૪ આસક્તિને લીધે રાગ-દ્વેષના વમળોમાં એવું તો અટવાવાનું થાય
XXX શું છે કે એમાંથી છૂટવું છૂટાતું નથી. સાંસારિક આળ-પંપાળ જ ‘ભાવના'નો ઉદ્ગમ સ્ત્રોત છે સંવેદનશીલતા. નિમિત્તોના હું
જીવનકૃત્ય બની જાય છે, આત્મા કેન્દ્રમાંથી ખસે છે અને એના તરંગો (waves) અંતરના એન્ટેનામાં ઝીલાય, એનાથી ભીતરમાં - સ્થાને શરીર પ્રતિષ્ઠિત-અભિષિક્ત બને છે. અને પછી તો ખલેલ પહોંચે, એ ખલેલને પરિણામે વિચારોની લહેરખી ઊઠે.
“છોગાળા તો છોડે, સૂંઢાળા ક્યાં છોડે છે!' એ કહેવત સાચી અને એવી થોડીક લહેરખીઓ ભેગી થઈને આપણા અસ્તિત્વને ૬ પડે છે. સંસારને આપણે તો શું વળગતા હતા, સંસાર જ બમણા વીંટળાઈ વળે અને આપણને સમગ્રરૂપે એમાં પ્રવાહિત કરી મૂકે શું કે જોરથી આપણને વળગી પડે છે!
એનું જ નામ “ભાવના'. પ્રખ્યાત ગાયિકા અંજનીબાઈ માલપેકરને તેમના સંગીતગુરુ આપણે દિવસે ને દિવસે, વધુ ને વધુ, સંવેદનહીન–બૂઠા થતા ? હૈં નજરખાંએ આજ્ઞા આપી હતી-“ચેડવા! આઈને મેં મત દેખના.” જઈએ છીએ. વગ્રાપિઠોરાળી મૃતૂની વુમસુમાપિ એ સંસ્કૃત સુભાષિત હૈં
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિરોષક જ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક 3 પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક કદ પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર ભાવતા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર ભાવતા વિશેષાંક E પ્રબુદ્ધ જીવત :
