________________
નવપદ દશન
રત્નત્રયી રાધના, મારી જાસ પસાય; દેવ-મનુષ્ય મહાભાગ્યના, પ્રણમું પ્રેમે પાય. ૪૯ રત્નત્રયી આપી મને, કર્યો ઘણો ઉપકાર; દેવ મનુષ્ય તે સર્વને, પ્રણમું વારંવાર. ૫૦
| નમો અરિહંતાણું જિનેશ્વરદેવનું ધ્યાન-સ્મરણ, જાપ, ઉપાસના કરનારને તીર્થંકર પરમાત્માના ચાર નિક્ષેપ બરાબર સમજવા જોઈએ. કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ ફરમાવે છે કે
नामाकृतिद्रव्यभावैः पुनतत्रिजगज्जनं ।
क्षेत्रे काले च सर्वस्मिन्नर्हतः समुपास्महे ॥ અર્થ—અઢી દ્વીપમાં, પન્નર ક્ષેત્રમાં, ૧૭૦ વિજેમાં, ત્રણે કાલમાં, ત્રણે લેકના દેને, મનુષ્યને અને અસુરોને, નિર્મળ બનાવનારા જિનેશ્વરદેવના નામને, પ્રતિમાઓને દ્રવ્યને અને ભાવને અમે ઉપાસના કરીએ છીએ.
પ્રશ્ન-જિનેશ્વરદેવનાં નામ અને પ્રતિમાઓ તે સમજાઈ? પરંતુ દ્રવ્ય અને ભાવ કોને કહેવાય ? તે બરાબર સમજાવે.
ઉત્તર–જે હમણાં વર્તમાન કાલમાં કેવલજ્ઞાન સહિત પૃથ્વીતળ ઉપર વિચરે છે. સમવસરણમાં બેસીને દેશના આપે છે. સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકા રુપ ચાર પ્રકારના સંઘાત્મક તીર્થની સ્થાપના જેમણે કરી છે. માત્ર મેક્ષ કલ્યાણક એક જ જેમનું બાકી છે, બીજાં ચાર કલ્યાણ કે થઈ ગયાં છે તે ભાવ તીર્થકર કહેવાય છે.
