________________
૧૨૮
નવપદ દર્શન
- તથા કેવલજ્ઞાન તેરમે ગુણકાણે ઉપજે છે, તેરમે અને ચૌદમે સદાકાળ રહે છે, તેમજ સિદ્ધ પરમાત્માઓમાં પણ કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન આદિ અનંતભાગે હેય છે, કેવલજ્ઞાન થવાથી સૂર્યની પ્રભામાં બીજા ગ્રહના તેજની પેઠે ઉપરના ચારે જ્ઞાને (નાશ પામે છે, અદશ્ય થઈ જાય છે) સમાઈ જાય છે.
આ પાંચ જ્ઞાનેમાં પહેલાં ત્રણ સમ્યકત્વ થવાથી થાય છે, મન:પર્યવજ્ઞાન સર્વવિરતિની પ્રાપ્તિને અનુસરે છે, જ્યારે કેવલજ્ઞાન ઘાતિ ચાર કર્મો (જ્ઞાનાવણ્યકર્મ દશનાવણીય, મેહનીય અને અંતરાય કર્મના ક્ષયથી) ના ક્ષય પછી થાય છે.
આ પાંચ જ્ઞાનમાં (શ્રતજ્ઞાન સિવાયના ચારજ્ઞાન મુંગા છે, ફક્ત એક શ્રુતજ્ઞાન જ સ્વને તથા પરને પ્રકાશે છે, તેથી બધા વ્યવહાર શ્રુતજ્ઞાનની સહાયથી જાણી શકાય છે.
આ શ્રુતજ્ઞાન એટલે દ્વાદશાંગી. આવી દ્વાદશાંગીની રચના ગણધર મહારાજાએ (તીર્થંકરદેવની પાસેથી ઊપનેઇ વા વિગમેઇ વા યુવેઇ વા ત્રણ પદે પામીને તીર્થંકરદેવની સાનિધ્યથી તથા પિતાની ગણધરલબ્ધિના બળથી) કરે છે.
દ્વાદશાંગીનાં ૧ર અંગે ૧ આચારાંગ, ૨ સૂત્રકૃતાંગ, ૩ સ્થાનાંગ, ૪ સમવાયાંગ, ૫ વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિ, (ભગવતીસૂત્ર) ૬ જ્ઞાતાધર્મકથાગ, ૭ ઉપાસક દશાંગ, ૮ અંતકૃતદશાંગ, ૯ અનુત્તરપપાતિકદશાંગ,
