________________
૧૨૬
નવપદ દશન
-
યુગલને છે.
પ્રશ્ન–આટલી મટી શક્તિવાળે ચૈતન્ય સ્વરુપ આત્મા જડ એવા પુદ્દગલેથી ઢંકાઈ જાય; આ વસ્તુ કેમ ઘટી શકે ?
ઉત્તર–વ્યક્તિના બળ થકી સમુહનું બળ સદાકાળ સર્વ જગ્યાએ મેટું જ હોય છે, સૂર્ય અને ચંદ્ર ઓછા તેજસ્વી નથી, તેઓ બંને હજારે ગાઉ સુધી પિતાને પ્રકાશ પહો. ચાડી શકે છે. તેઓ પણ વાદળાંના સમુદાયથી ઢંકાઈ જાય છે, વળી જે ગજરાજ મોટા મેટા ઝાડોને ઉખાડી નાંખવાની તાકાતવાળે હેવા છતાં તણખલાનાં સમુદાયનું બનેલ રાંઢવું હાથીના ડેમમાં પડવાથી હાથી બંધાઈ જાય છે.
પ્રશ્ન-આત્મા ચત ગુણ યુક્ત હોવા છતાં જડ પુદ ગેલેથી ઉપઘાત-અનુગ્રહ પામે છે, આ વાત કેમ માની શકાય?
ઉત્તર–સાક્ષાત્ અનુભવાય છે, પછી માનવાને વાંધે શું ? બદામ, પિસ્તા, ઘી, દુધ, બ્રાહ્મી વિગેરે પદાર્થોના સેવનથી બુદ્ધિ વિકાસ પામે છે, તથા તડબુચ, કલિંગ, કપિત્થજાંબુ, બોર, વાલ વિગેરે વાયુકારક ધાન્ય અને ઠંડા ખેરાકથી બુદ્ધિને નાશ થાય છે. કહ્યું છે કે
तडबुजं कलिगं च भोज्यं शीतं च वातुलं । बन कपित्थं बदरी जंबु फलानि इन्ति विषणां ॥
તથા અનેક પદાર્થો એવા છે કે, જેનાથી ચૈતન્ય નષ્ટ થાય છે, અને કેટલાક એવા પદાર્થો પણ છે કે, જેનાથી મનુગના રેગો નાશ પામે છે, મરતે બચી જાય છે, દીનતાને
