________________
૧૩૪
નવપદ દર્શન
દેશ ચારિત્રધર કહેવાય છે.
કેશવિરતિ ચારિત્રના ૧ વશાની દયા પ્રધાન અનુબંધહિંસા વિરમણ સ્વરુપ સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણાદિ બાર વતના ઉચ્ચારભેદે બાર ભેદ થાય છે. બાર અથવા એક, બે, ત્રણ વિગેરે વત ઉચ્ચરનાર અવશ્ય સમ્યક વધારી હોય તે જ દેશવિરતિ ચારિત્ર ગુણ પ્રગટ થાય છે. | સર્વવિરતિ ચારિત્ર પાંચ મહાવ્રતાત્મક જ છે, આમાં એકાદિ વ્રત લેવાનું નથી, પરંતુ પાંચે ભેગાં જ લેવાય છે.
તેમાં પણ પાંચ ભારત અને પાંચ ઐરવતક્ષેત્રોમાં વચલા ૨૨ જિનેશ્વરદેવના મુનિરાજે તથા મહાવિદેહક્ષેત્રે પાંચમાં સર્વ તીર્થંકરદેવના મુનિરાજે ચાર મહાવ્રતધારી હોય છે, તેઓને પરિગ્રહની વિરતિમાં મિથુનવિરતિનો સમાવેશ માનેલે હોય છે.
આ સર્વવિરતિ ચારિત્રના પાંચ પ્રકાર છે, સામાયિક, છે પસ્થાપનીય પરિહારવિશુદ્ધિ, સૂક્ષ્મસંપરાય અને યથાખ્યાત ચારિત્ર છે.
સામાયિક તથા દેપસ્થાપનીય બે ચારિત્રોને છટકું, સાતમું, આઠમું, નવમું. એમ ચાર ગુણઠાણ હોય છે, પરિ. હારવિશુદ્ધિને છઠું, સાતમું બે ગુણઠાણાં હોય છે, સૂક્ષ્મસંપરાય ચારિત્રને ફક્ત એક દશમું ગુણુઠાણું હોય છે, જ્યારે યાખ્યાતચારિત્રને અગ્યારથી ચૌદ સુધી છેલ્લા ચાર ગુણઠાણાં હોય છે.
