________________
સત્યાગ્રહ – અહિંસાનું શરુ
૩૯ જાહેર થાય તે માટે કોંગ્રેસનું સંમેલન પણ બોલાવાયું. “અહિંસક લડત' શબ્દ તો એ લોકોને ખૂબ દૂરનો લાગ્યો એટલે છેવટે ‘શાંતિમય અને વાજબી સાધનો દ્વારા અસહકારની લડત ચલાવવાનું નક્કી થાય છે. હિંદુ-મુસ્લિમ એકતા, અસ્પૃશ્યતાનિવારણ, રાષ્ટ્રીય કેળવણી તથા ખાદીના કાર્યક્રમોને પણ મહાસભાએ મુખ્ય કાર્યક્રમ તરીકે જાહેર કર્યા.
પરંતુ હવે ટિળક, દેશબંધુ વગેરે વડીલ ગુરુજનો એક પછી એક વિદાય લે છે અને સ્વરાજ્ય આંદોલનના મુખ્ય સૂત્રધાર તરીકે તખ્તા ઉપર ગાંધીજી પ્રવેશે છે. એટલામાં જ સમાચાર આવે છે કે ઇંગ્લંડનો પાટવીકુંવર હિંદની મુલાકાતે આવે છે. લોકો એમની સભાનો સદંતર બહિષ્કાર કરે છે, એટલું જ નહીં તે જ સમયે પરદેશી મિલના કાપડની હોળી સળગાવી સ્વદેશી આંદોલન જાહેર કરે છે. બ્રિટિશરો માટે આ મોટો ફટકો હતો. પરંતુ આ જ વખતે અમદાવાદમાં હુલ્લડ ફાટી નીકળે છે, જેમણે કુંવરનું .સ્વાગત કર્યું, તેમને માર પડ્યો. ગાંધીજી તેમને સમજાવતા હતા, તે જ વખતે એક સરઘસ ઉપર પોલીસે ગોળીબાર કર્યો એટલે તો ચારે તરફ હો હા મચી ગઈ અને ઠેર ઠેર હુલ્લડો ફાટી નીકળ્યાં.... છેવટે બાપુને ઉપવાસ કરવા પડે છે, ત્યારે જ ઉશ્કેરાયેલાં ટોળાં શાંત થાય છે.
પરદેશી માલના બહિષ્કારનું આંદોલન ઠેર ઠેર ચાલ્યું. બધા મોટા નેતાઓને જેલના સળિયા પાછળ ધકેલી દેવાય છે. પાછળથી ગાંધીજીને પણ છ વર્ષની જેલ થાય છે. આ વખતે પણ તેઓ યરવડા જેલના મહેમાન બને છે.
ખાદી, હરિજન સેવાનાં કાર્યો પણ ઠેર ઠેર ઉપાડાય છે.
