________________
આગનો દરિયો પીનારો અગત્ય
પ૯ આપવા પુછાવ્યું હતું, પરંતુ કોઈ ગૂઢ કારણોસર એ મૌન હતા. છેવટે એમનો પત્ર લઈને એમના મંત્રી આવે છે, જેમાંથી સૂર ઊઠે છે કે બિહારની આગને ભડકાવવામાં તથા મુસલમાનો પર અકથ્ય ત્રાસ ગુજારવામાં સ્થાનિક કોંગ્રેસીઓનો પણ ઓછો ફાળો નથી. અને નોઆખલીના બાકીના ભાગમાં વિચારાયેલી પદયાત્રાને અટકાવી બાપુ બિહારની રાહ પકડે છે.
અને એના નસીબમાં તો એ જ લખાયું છે. આગનો દરિયો પીવાનું! ભલીભોળી, ભક્ત હૃદયની ભાવુક ગણાતી બિહારી પ્રજા આટલી બધી હિંસક બની શકે એ જ એના માટે મોટો આશ્ચર્યાઘાત ! ક્યાં ગયું રામાયણ ને ક્યાં ગયા તુલસીદાસ ! ગામેગામ, લોકેલોકને મળ્યા, મુસલમાન સ્ત્રી-પુરુષોનાં હૃદયનાં દ્વાર ખખડાવ્યાં.... પરિસ્થિતિ સમજાઈ, પડદો ઊંચકાયો કે બિહારની આગ એ કલકત્તાના હત્યાકાંડની પ્રતિક્રિયા હતી. બિહારનાં ગામડાંનાં ઘરેઘર કલકત્તાથી ભાગી આવેલા બંગાળી નિરાશ્રિતોથી છલકાતાં હતાં. એક નિરાશ્રિત, એની સાથે વહી આવે. અસંખ્ય ઘટના ! નિર્મમ, નિષ્ફર, હૃદય કંપાવી મૂકે તેવી નજરોનજર જોયેલી અનેકાનેક ઘટના ! તેમાં ભળે છે અફવા....““આખા બિહારને પાકિસ્તાનમાં સમાવી લેવા મુસ્લિમ લીગ કટિબદ્ધ થઈ રહી છે.'' અને ભયભીત બિહારીઓએ શસ્ત્રોનો સહારો લીધો, બદલાનું શરણું લીધું અને પરિણામે સર્જાયો ભીષણ આતંક ! અભૂતપૂર્વ ખૂનરેજી ! ભીષણ હત્યાકાંડ ! તુલસીદાસનું બિહાર, બુદ્ધનું બિહાર સ્મશાન નહીં ઘોર નરક બની ગયું ! પરંતુ બિહારનું શાંતિકાર્ય હજી કાંઈ કાઠું કાઢે તે પહેલા દિલ્હીથી
