________________
- ૬૨
મહાત્મા ગાંધીજી ભાગલામાં હું માનતો નથી. અને પરિણામે કોઈ મને મારી નાખે તો એવા મોતને હું વધાવી લઈશ. પાકિસ્તાન થશે તો મારું સ્થાન પાકિસ્તાનમાં હશે.'' બાપુએ બાદશાહખાનને છેવટ સુધી સધિયારો આપ્યા ક્યો.
છેલ્લા દિવસો ખૂબ બેચેનીના દિવસો હતા. ““લોકો મને કાશી અથવા હિમાલય ચાલ્યા જવા કહે છે પણ જ્યાં દુઃખ છે, વિટંબણા છે, ત્યાં જ છે મારી તપશ્ચર્યાનો હિમાલય ! બાદશાહખાનની પીડા મારા હૃદયને વલોવી નાખે છે, પરંતુ હું આંસુ સારું તો એ કાયરતા થાય અને એ ભડવીર પઠાણ ભાંગી પડે. ભાગલા જોવા કદાચ હું જીવતો નયે રહું. પણ કદાચ એ અનિષ્ટ હિંદ પર આવી પડે તો એનો વિચાર કરતાંય આ ડોસાએ શી શી મનોવેદના ભોગવી હતી એ ભવિષ્યની પ્રજા જાણી લે. એમ ન કહેવામાં આવે કે ગાંધી હિંદના દેહછેદનનો પક્ષકાર હતો.'' છેવટ સુધી એ સત્ય કહેતા રહ્યા અને દિલ્હીના ગૂંગળાવનારા વાતાવરણમાંથી બિહારની પ્રગટ હોળી વચ્ચે બળવાઝળવા જઈ પહોંચ્યા.
૮. ભારતમાતાના બે ટુકડા
એક બાજુ દીર્ઘ તપશ્ચર્યા બાદ ભારતની ક્ષિતિજ પર સ્વરાજ્યનો સૂર્યોદય ઊગે છે તો બીજી બાજુ અખંડ ભારતમાતાના બે લોહીલુહાણ ટુકડા થાય છે. ભારતના પાટનગરમાં જે દિવસે ઝળહળતી રોશની વચ્ચે ત્રિરંગી ઝંડો ફરકાવી ખુશાલીનો મહોત્સવ ઊજવવાનો છે, તે જ દિવસે
