________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૧૦૯ दीसइ बहु भुंजतो, बहुस्सुओ कोऽवि अप्पमण्णाणी।
दुण्णिवि बहु अप्पं वा, भुंजंता केइ दीसंति॥४५॥
કોઈક બહુશ્રુત, ઘણું ખાતો દેખાય છે જેવી રીતે દુર્બલિકાપુષ્પમિત્ર! કે-જે ઘણું ઘી ખાનારા હતા! અને તેવી રીતે કોઈક અજ્ઞાની, ઓછું ખાતો હોય છે અને કેટલેક સ્થળે બહુશ્રુત તથા અલ્પશ્રુતવાળા ઘણું ખાતાં તેમ જ થોડું પણ ખાતાં દેખાય છે જે પ્રત્યક્ષસિદ્ધ છે. માટે તારી કેવલી, કેવલજ્ઞાનના માહાસ્યથી ખાતા નથી'એ વાતમાં વ્યભિચારનો દોષ આવે છે. | ગાથાર્થ ૪૫ I.
હવે “વેદનીયનો અભાવએ રૂપ બીજા વિકલ્પને દૂષિત કરવા માટે કહે – .
बीए आगमबाहा, अरिहंताणंपि वेअणिजदुगं। संतुदयं पुण साया-बंधो भणिओ जिणिंदेहिं॥४६॥
બીજા વિકલ્પની અંદર આગમબાધા પ્રત્યક્ષ છે. કારણ કેપુણ્યના ઉત્કૃષ્ટ ઉદયવાળા તીર્થકરોને પણ સત્તા અને ઉદયને આશ્રીને શાતા, અશાતા વેદનીય, બંને હોય છે અને બંધને આશ્રીને તીર્થકરોને શાતાનો બંધ હોય છે-કહ્યું છે કે-૧૧-૧૨ અને ૧૩મે ગુણસ્થાનકે શાતાવેદનીયનો બંધ હોય છે | ગાથાર્થ ૪૬ //
હવે કારણ હોયે સતે કાર્યનો સદ્ભાવ અવશ્ય હોય છે એ ન્યાયે કેવલીઓને પણ સુધાનું કારણ જણાવે છે.
केवलिणोऽविअ वेअणितेअसउदया छुहाइआ हुँति।
अण्णह भवत्थ सिद्धाण-मंतरं सबहा न हवे ॥४७॥
કેવલજ્ઞાનીઓને પણ વેદનીય કર્મના સહકૃત કારણની સાથે તૈજસ શરીરના ઉદયથી ભૂખ અને તરસ બને હોય છે. અને બીજા પણ શીત, ઉષ્ણ આદિ પરિસતો વેદનીયનો ઉદય હોયે છતે હોય છે. ભગવતી સૂત્ર શતક-૭ ઉદ્દેશો-૮માં કહ્યું છે કે “એકવિધબંધવાળા એવા સયોગી ભવસ્થ કેવલીને હે ભગવંત કેટલા પરિસતો હોય છે? હે ગૌતમ!, અગીયાર પરિસહો કહેલા છે. તેમાં પણ નવ વેદે છે.” હવે ૧૧ પરિસતો આ પ્રમાણે (ભગવતી સૂત્ર શતક ૮, ઉદેશો ૮ તેમાં કહ્યું છે કે-“હે ભગવંત વેદનીય કર્મની અંદર કેટલી પરિસિહોનો સમાવેશ થાય છે? હે ગૌતમ! ૧૧ પરિસહોનો સમવતાર થાય છે. આનુપૂર્વાએ આવેલા પહેલા પાંચ-સુધા-પિપાસા-શીત-ઉષ્ણ-દંશ-અને ચર્યા પરિસહ શય્યા પરિસહ-વધપરિસહ-રોગપરિસહ-તૃણસ્પર્શ પરિસહ અને જલ્સપરિસહ એ-૧૧ પરિસતો વેદનીય કર્મમાં સમાય છે.”
જો એમ ન હોય તો વેદનીય કર્મના અનુદયથી અને સુધા આદિના અભાવથી ભવસ્થ કેવલીઓ અને સિદ્ધોની વચ્ચે કોઈ ભેદ રહેતો નથી. અને એવો અભેદ રહેવાનું તને પણ અનિષ્ટ છે. || ગાથાર્થ-૪૭ |
