________________
૩૯૬ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ અનેપ્રકારના કાયોત્સર્ગ કરવા આદિ આવશ્યક સામાચારી છે. ત્યારે બીજામાં તેવી નથી. તો તેમાં શું તત્ત્વ સમજવું? તેના ઉત્તરમાં જણાવવાનું કે અશઠગીતાર્થે પ્રવર્તાવેલી આ બધી જ સામાચારી વિરુદ્ધ નથી. કારણકે આશીર્ણના લક્ષણ સહિત હોવાથી. આચરણ લક્ષણ આ પ્રમાણે છે.
असढेण समाइण्णं, जं कत्थइ केणई असावजं ।
न निवारिअमण्णेहिं, बहुमणुमयमेअमायरिअं॥१॥ પંચા૦૪૭દ્દા અશઠ એવા આચાર્યવડે કરીને જે કોઇક આચરેલું અને અસાવદ્ય હોય. અને તેને બીજા કોઈએ પણ નિષેધેલી ન હોય એટલું જ નહિ પણ ઘણાંઓને સંમત હોય તો તે આચરણા કહેવાય. એ પ્રમાણેનું આગમ વચન હોવાથી એમ ભગવતી સૂત્રની વૃત્તિમાં જણાવ્યું છે. તો તેવા આગમના વચનવડે કરીને સ્ત્રીપૂજા નિષેધવાલી એવી સામાચારી પણ કેમ પ્રમાણ નહિ ?' એ પ્રમાણે જે વચન છે તે વચન, પ્રવચનના પરમાર્થને નહિ જાણનારાનું જ છે. કારણકે સ્ત્રી જિનપૂજા નિષેધવાળી સામાચારી, આચરણાના લક્ષણવાલી નથી. પરંતુ વિપરીત જ છે. એ વાતમાં પૂર્વે જણાવેલ વૃતાંત વિચારવો.
વળી બીજી વાત એ છે કે :-બહુ સંમત અને બીજા મહાપુરુષોએ આચરેલું પ્રાયઃ કરીને તે જ થાય છે કે--જે આગમવ્યવહારી અને યુગપ્રધાન આદિના મૂળવાળી હોય. જેમ કે ચોથની સંવત્સરી: જો આ વાત ન સ્વીકારીએ તો નં પરંપરાનાં તજી મા –એટલે કે જેનું જે પરંપરાએ આવેલું હોય તેનું તેને પ્રમાણ' ઇત્યાદિ વચનની અસ્વીકૃતિ થતી હોવાથી. જેથી કરીને પરંપરા પણ શું જે તે પુરુષથી શરુ થઈ હોય તે સ્વીકારાય ખરી? સાતિશયી એટલે અતિશયવાળા એવા પુરુષ મૂલક સિવાયની પરંપરાને પરંપરાગત કહેવું એ શક્ય નથી. અને જે તે પુરુષના મૂલવાળી હોય તેવી પરંપરાથી આવેલી વાતનો સ્વીકાર કરવામાં તો દિગંબરથી માંડીને પાર્થચંદ્ર સુધીના આત્માઓએ પ્રવર્તાવેલું પણ પરંપરાગત કહેવાનું થશે અને તે કોઈને પણ સંમત નથી. કારણ કે શતપદીકારે એવા આંચલીકે ખરતરને દૂષિત કહ્યો છે તેમ ગણધર સાધક શતકની વૃત્તિકાર ખરતરે શતપદી ગ્રંથ કરનાર આંચલીકોને દૂષિત બતાવ્યો છે ! એ પ્રમાણે પૂનમીયા આદિઓએ પણ એક બીજાને દૂષિત બતાવ્યા છે. એથી કરીને તેવા લોકોની પ્રવર્તાવેલી સામાચારી પરંપરાગત કહેવાય નહિ. અને એથીજ કરીને શ્રુતવ્યવહારની અપેક્ષાએ કરીને પાવયવંતહિં એ પદની વ્યાખ્યા કરતાં વ્યાખ્યાકાર કહે છે. પ્રવચન એટલે આગમને જાણતો હોય કે ભણતો હોય તે પ્રાવચનિક એટલે તે તે કાલની અપેક્ષાએ ઘણાં આગમનો જાણકાર આત્મા, પ્રાવચનિક કહેવાય છે. એવા પ્રવચનિકોમાં “એક પ્રવચનિક આ પ્રમાણે કહે છે. બીજો પ્રવચનિક આ પ્રમાણે કહે છે. એટલે એ બેમાં શું તત્ત્વ સમજવું?' તેના ઉત્તરમાં જણાવે છે કે “ચારિત્ર મોહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની વિશેષતાએ કરીને અને ઉત્સર્ગ અપવાદાદિથી ભાવિતપણાવડે કરીને તેવા પ્રાવચનિકોની ચિત્રવિચિત્ર પ્રવૃત્તિ હોય છે. તેથી કરીને આવી પ્રવૃત્તિ સર્વથા પ્રમાણ નથી, પરંતુ આગમ અવિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિનું જ પ્રમાણપણું હોવાથી” એ પ્રમાણે તેનું વ્યાખ્યાન ભગવતી સૂત્રની વૃત્તિમાં જણાવેલ છે. તેથી કરીને તેવા પ્રવચનિકોની બધીજ પ્રવૃત્તિ પ્રમાણભૂત તરીકે ગણી નથી. જેથી કરીને શ્રુતવ્યવહારી આત્માવડે પ્રવર્તાવેલું તે જ પ્રમાણ થાય છે. કે જે આગમને
