________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
જે ૩૯૯ પ્રમાણે બોલાય છે. નહિ કે હિવત્ત ગણોત્ત ન ગણોત્તે વા ઇત્યાદિ પાઠ સંપ્રદાયથી--પરંપરાથી બોલતો નથી. અમારી કહેલી આ વાત કાલ્પનિક નથી. તત્ત્વાર્થવૃત્તિકારે પણ તેવીજ રીતે બતાવેલ હોવાથી. તે આ પ્રમાણે :--જેવી રીતે અણુવ્રતો તથા ગુણવ્રતો પણ એક વખત ગ્રહણ કર્યા પછી જાવજજીવની જાણવા અને સામાયિક-દેશાવગાસિક-પૌષધોપવાસ અને અતિથિસંવિભાગ રૂપ ચાર જે શિક્ષવ્રતો છે તેમાંના સામાયિક અને દેશાવગાશિક આ બે શિક્ષાવ્રતો પ્રતિદિવસ અનુષ્ઠય છે. એટલે કે વારંવાર ઉચ્ચરણીય છે. અને બાકીના પૌષધ અને અતિથિસંવિભાગવત, આ બે શિક્ષાવ્રત પ્રતિનિયતદિવસ અનુષ્ઠય છે; પરંતુ પ્રતિદિવસ આચરણીય નથી. એટલે કે ફરી ફરી આઠમ આદિ તિથિઓ આવે ત્યારે તે બન્નેનું અનુષ્ઠાન કરવાનું છે. શિક્ષા--અભ્યાસ, તેના જે પદ-સ્થાનો તેનું નામ શિક્ષાપદ, એટલેકે અભ્યાસ વિષયક જે સ્થાનો છે તે શિક્ષાપદવ્રત કહેવાય અને ગુણવ્રતો જે છે તે પ્રતિદિવસ ગ્રાહ્ય નથી. એક જ દિવસે ગ્રહણ કરી લેવાય છે.” (તત્ત્વાર્થવૃત્તિ પાના-૧૯૪ કુલ પાના-૨૬૩).
આ બને પણ વાક્યનો ફરી ફરી અષ્ઠમી આદિ તિથિઓને વિષે અનુષ્ઠાન કરવું. એ પ્રમાણેનો પરમાર્થ દર્શાવેલો છે. અને આથી જ કરીને પહેલા પંચાશકની વૃત્તિની અંદર શ્રી અભયદેવસૂરિજી મહારાજે પૌષધોપવાસ અને અતિથિસંવિભાગ આ બન્ને માટે પ્રતિનિયતવિસનુયો એ પ્રમાણેનું એકજ વાકય જણાવ્યું છે. પરંતુ ના પ્રતિતિવસાવરણીયો એ બીજું વાક્ય જણાવ્યું નથી. || ગાથાર્થ-૧૮૦ ||
હવે વિરોધ જણાવે છે. सिक्खा पुण अब्भासो, करणिज्जं पइदिणं खु तंपि वयं ।
अमिमाइसु कजो, नन्नासु विरुद्धवयणमिणं ॥१८१॥
તમે કહો છો કે “શિક્ષા એટલે અભ્યાસ એનું જે વ્રત, તેનું નામ શિક્ષાવ્રત આ શિક્ષાવ્રત પ્રતિદિન એટલે દરરોજ કરવા જોઈએ અન્યથા જો પ્રતિદિન અભ્યાસ ન કરે તો અભ્યાસનો અસંભવ થાય. અને એથી કરીને અભ્યાસ જે છે તે હંમેશા કરવા લાયક છે. કહેલું છે કે :
“अञ्जनस्य क्षयं दृष्टवा, वल्मीकस्य च वर्द्धनम् ।
अवन्ध्यं दिवसं कुर्याद्दानाध्ययनकर्मसु ॥१॥ અંજન એટલે આંજવાનો ક્ષય થતો જોઈને અને ઉધઇના રાફડાનું વધવું જોઈને દાન અધ્યયન આદિ કાર્યોને વિષે અવાંઝિયો દિવસ રાખવો.' એ પ્રમાણેનું વચન હોવાથી અષ્ટમી આદિ પર્વતિથિઓ હોયે છતે પૌષધોપવાસ અને અતિથિસંવિભાગ કરવો જ અને તે સિવાય બીજામાં નહિ' એ વિરુદ્ધ વચન છે. || ગાથાર્થ-૧૮૧ ||
હવે આ વાતની અંદર પ્રતિબંદિ–વાંધો જણાવે છે.
सिक्खावएसु चउसुवि तिण्णि वयाइं तु सम्मयाई तुहं । पइदिणकरणिज्जाइं किं पोसहपंतभेएण?॥१८२॥
