________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪૪૧ પ્રત્યવાય જેણે જોયો નથી એવા અનેક ક્રૂર કર્મવાળાનિધૃણ એવા અમારાવડે કરીને હા હા હા આ દુષ્ટ કાર્ય કરાયું છે.' એ પ્રમાણે પરમ સંવેગને પામે છતે સારી રીતે સ્પષ્ટપણે તે પાપકર્મની આલોચના કરીને, નિંદા કરીને, ગહ કરીને, પ્રાયશ્ચિત્ત આચરીને નિઃશલ્ય બનેલો, અનાકુળ ચિત્તવાળો થયો છતો તે આત્મા પોતાના આત્મહિત માટે જે કાંઈ ચૈત્યવંદનાદિ અનુષ્ઠાનો આચરે અને અનુષ્ઠાનના સૂત્રમાં ઉપયોગવાળો થાય છે. અને જ્યારે એવો થાય છે ત્યારે પરમ ઉત્કૃષ્ટ એવી એકાગ્ર ચિત્તસમાધિને પ્રાપ્ત કરે છે. અને ત્યારે સર્વજગતના જીવ સત્ત્વ–પ્રાણભૂતોના યથેચ્છફિલની પ્રાપ્તિને ભજવાવાળો થાય છે. તેથી કરીને ગૌતમ! પહેલા ઈરિયાવહિયં કર્યા સિવાય કોઈપણ ચૈત્યવંદન-સ્વાધ્યાય આદિ કૃત્યના ફલના આસ્વાદની ઇચ્છાવાળા આત્માઓએ કરવું કલ્પતું નથી. એ કારણથી હૈ ગૌતમ! કહ્યું છે કે સસૂત્ર—સાર્થ અને તદુભાય એવું પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ સ્થિર પરિચીત કર્યા બાદ ઇરિયાવહિયં ભણવી જોઈએ.”
“હે ભગવંત! તે ઇરિયાવહિઆસૂત્ર કઈ વિધિએ ભણવું જોઈએ? હે ગૌતમ! જેવી રીતે પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધના ઉપધાન જણાવ્યા છે તે રીતે.”
ઉપલક્ષણથી “ઇર્યાપથ પ્રતિક્રમણ કર્યા સિવાય કાંઈ પણ કરવું ન જોઈએ. કારણ કે તેમાં અશુદ્ધતાની આપત્તિ આવતી હોવાથી.” એ પ્રમાણે દશવૈકાલિક હારિભદ્રીયવૃત્તિમાં પણ જણાવ્યું છે. કોઈપણ ઠેકાણે એમ નથી કહેલું કે “સામાયિક અશુદ્ધ ચિત્તે કરવું.” આ વાતનો ભાવ એ છે કે ઇરિયાવહિયં કરવા પૂર્વકનું બૃહચૈત્યવંદન-મોટા દેવવંદન આદિ ધર્માનુષ્ઠાન મહાનીશિથ સૂત્રમાં કહેલા પ્રયોજન વડે કરીને ઇરિયાવહિયં કરવા દ્વારાએ ચિત્તની વિશુદ્ધિ કર્યા પછી જ કરવું જોઈએ. અને “સામાયિક અશુદ્ધચિત્તે જ કરવું જોઈએ એવું કોઈપણ ગમમાં કહ્યું નથી. તેવી રીતની પરંપરાનો પણ અભાવ હોવાથી. અને યુક્તિ ક્ષમતાનો પણ અભાવ હોવાથી સામાયિક ઉચ્ચર્યા પછી ઇરિયાવહિયં કેવી રીતે કરાય? ગાથાર્થ–૨૨૬ / હવે અહીં બીજો શંકા કરે છે કે---
अहावस्सयचुण्णि--प्पमुहेसु करेमि भंत! इच्चाइ।
काऊण य सामइअं, पच्छा ईरिअत्ति पयडवयं ॥२२५॥
અહિયાં વાદી શંકા કરે છે કે “હે ભાઈ! આવશ્યકચૂર્ણિમાં એટલે કે આવશ્યકચૂર્ણિ– આવશ્યકવૃત્તિ, પંચાશકવૃત્તિ યોગશાસ્ત્રવૃત્તિ–નવપદવૃત્તિ, શ્રાવક દિનકૃત્ય વૃત્તિ-શ્રાદ્ધવિધિ આદિ ગ્રંથોને વિષે કરેમિ ભંતે ઇત્યાદિ યાવત્ “સામારૂ Iણ પછી થાવહિના પહેમત્તિ”
એટલે કે “સામાયિક કર્યા પછી ઇરિયાવહિયં પડિક્કમે.” એ પ્રમાણેનું આગમમાં સ્પષ્ટ વચન વિદ્યમાન જ છે. તેમાં આવશ્યકચૂર્ણિમાં પાઠ આ પ્રમાણે છે :સાના નામ સાવઝનો પવિત્ર निरवजजोगपडिसेवणं च, तं सावएण कथं कायबं? सो दुविहो--इडिं पत्तो अणिडिंपत्तो अ, जो सो अणिडिंपत्तो सो चेइअधरे साहुसमीवे घरे वा पोसहसालाए वा जत्थ वा वीसमइ अच्छइ वा निव्वावारो
પ્ર. ૫. ૨૬
