________________
૧૩૮ ૪
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ વાસક્ષેપ સિવાય પ્રતિમાના જમણા કાનને વિષે મંત્રન્યાસ કરવાપૂર્વક પ્રતિમાના મસ્તક અને જમણા કાનમાં શું નાંખે? અને શ્રાવકે લાવેલો વાસ હોય છતાં પણ જિનેન્દ્રની બુદ્ધિએ કરીને આરાધ્ય એવી જિનપ્રતિમાઓના મસ્તકે સૂરિ સિવાય કોણ નાંખે? હવે અહિંયા સૂરિએ કીધેલું હોવાથી સામાન્ય સાધુએ કરેલી પ્રતિષ્ઠા સૂરિને અપ્રમાણ થશે” એવી શંકા કરવી નહિ. કારણકે પોતાના હાથથી દીક્ષિત થયેલા સાધુની જેમ જ સામાન્ય સાધુથી દીક્ષિત થયેલો સાધુ અવિશેષપણે પ્રમાણ જ થાય છે. એવી રીતે પોતાના હાથે થયેલી પ્રતિષ્ઠિત થએલ પ્રતિમાની જેમ જ સામાન્યસાધુના હાથે થયેલી પ્રતિમા પ્રતિષ્ઠા પ્રમાણભૂત જાણવી. પરંતુ મહર્બિક એવા પણ શ્રાવકે દીક્ષિત કરેલો હોય એવો સાધુ ન કહેવાય. એ પ્રમાણે શ્રાવકની પ્રતિષ્ઠિત પ્રતિમા પણ પ્રકર્ષે કરીને અજ્ઞશેખર-મૂર્ખશેખર એવા ચંદ્રપ્રભાચાર્યને છોડીને કોઈને પણ પ્રમાણભૂત થાય નહિ. આ બધું આંખો મીંચીને વિચાર કરવા જેવું છે. ૯મી ગાથાનો આ ગાથાર્થ છે. હવે સિંહાવલોકન ન્યાયે કરીને ચંદ્રપ્રભાચાર્યની શંકાને કહે છે.
अह भावत्थयहेउ, दव्वथओ न य मुणीण सो जुत्तो।
जण्णं मुणीण मग्गो, सिद्धफलो भावथयरूवो ॥१०॥ હવે “ભાવસ્તવનું કારણ દ્રવ્યસ્તવ છે. પણ તે દ્રવ્યસ્તવ મુનિઓને યુક્ત નથી. કારણકે મુનિઓનો માર્ગ તો ભાવસ્તવ છે. અને દ્રવ્યસ્તવ જે છે તેનું ફળ ભાવ સ્તવ છે. ભાવસ્તવવાળાને દ્રવ્યસ્તવની શું જરૂર છે?' | ગાથાર્થ-૧૦ હવે મુનિઓનો માર્ગ ભાવસ્તવ શી રીતે? તે કહે છે.
आरंभकलुसभावो, कत्थवि नत्थित्थ पुण्णं जिणआणा। देसाणो सारंभो, सावयधम्मो अ दव्वथओ॥११॥
અહીં મુનિમાર્ગમાં કોઈપણ સ્થલે પૃથ્વીકાય આદિની વિરાધનાવડે કરીને કલુષિત માર્ગ નથી. જેથી કરીને મુનિમાર્ગમાં જિનેશ્વર ભગવાનની આજ્ઞા પૂર્ણતયા વર્તે છે. સવાનો પણ ફિવાયાગો વેરમiએ પ્રમાણેનો જિનેશ્વર ભગવંતે ઉપદેશેલો માર્ગ સર્વપ્રકારે મુનિઓએ સ્વીકારેલો હોવાથી ભાવસ્તવરૂપ છે. અને શ્રાવકોનો તો માર્ગ દ્રવ્યસ્તવરૂપ છે. શાથી? તો કહે છે. જેઓ જિનેશ્વર ભગવંતની આજ્ઞા, દેશથી-અંશથી આરાધે છે. કારણકે એ આરંભવાળો માર્ગ છે. પૃથ્વી આદિના આરંભથી કલુષિત માર્ગ છે. આ વાતનો ભાવ આ પ્રમાણે છે.
જિનેશ્વર ભગવંતોવડે કરીને ઉત્સર્ગથી સાધુ માર્ગ અપાય છે. અને તેમાં જે અશક્ત હોય તેને માટે “ભૂલાઓ પાણાઈવાયાઓ વેરમણ'' ઇત્યાદિરૂપ યથારૂચિ પ્રમાણે સ્વીકારેલો શ્રાવકધર્મ જણાવાય છે. અને આ શ્રાવકધર્મનો માર્ગ, સર્વવિરતિરૂપ સમુદ્રની અપેક્ષાએ ખાબોચિયા સ્વરૂપ છે. સ્થાનાંગ સૂત્રના દશમા સ્થાનની અંદર ૩૫૯ સૂત્રમાં કહેલું છે કે :
“ત્તર તો પં., તંત્ર સમુદ્ર તમિત્તે તિત તતિ” ઇત્યાદિ ચાર પ્રકારના તારનારા
