________________
૨૯૪
કુપક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
શેષનાગ પણ સમર્થ નથી. એવો ગુણવાનૢ છે. સુકૃતશાલી એવો મહીધર શેઠ એક વખત આચાર્યમહારાજને પ્રણામ કરવા માટે પુત્રની સાથે ગયો. સંસારની અસારતાને જણાવનારો એવો ચતુર્વિધ ધર્મ ભક્તિથી સાંભલ્યો. ૯૬. જેનો વૈરાગ્યરંગ ઉછળી રહ્યો છે એવા અને તપરૂપી લક્ષ્મીનો સંગમ કરવાને ઉત્સૂક એવા અભયકુમારે પિતાને દીક્ષા માટે પૂછ્યું. પિતાની અનુમતિ મળવાથી ગુરુમહારાજે તેને દીક્ષા આપી. અને ગ્રહણ તથા આસેવન આ બન્ને શિક્ષા તેને ગ્રહણ કરાવી. અને જેમણે તત્ત્વ—કાવ્ય અને અનુમાન દ્વારાએ સિદ્ધાંતોનું અવગાહન કરી લીધું છે એવા અને મહાક્રિયાનિષ્ઠ એવા તે અભયમુનિ સંઘરૂપી કમલને વિકસાયમાન કરવાને માટે સૂર્યસમાન શોભતાં હતાં. ૯૭ અને વર્ધમાનસૂરિના આદેશથી જિનેશ્વરસૂરિએ પોતે ગુણસમુદ્ર અભયમુનિને આચાર્ય પદવી આપી. અને તેમનું અભયદેવસૂરિ એવું નામ આપ્યું. ૯૮ જેણે પોતાના યશવડે કરીને જગતને ભરી દીધું. છે એવા અભયદેવસૂરિ, વિચરતાં ક્રમે કરીને પલ્યપદ્રપુર નામના નગરમાં આવ્યા. પોતાના આયુષ્યનો છેડો નજીક જાણીને સન્યાસ (ફરી મહાપ્રતો ઉચ્ચરીને) સ્વીકારીને વર્ધમાનસૂરિ દેવલોક પામ્યા. ૧૦૦
તે પલ્યપદ્રનગરની અંદર દુષ્કાલ અને ઉપદ્રવોવડે કરીને દેશ દુતિા—ખરાબપરિસ્થિતિ, તે સમયે વર્તતી હતી. અને એ બધાને કારણે-સિદ્ધાંત ખંડિત થયેલો હતો. અને સિદ્ધાંતોની, શાસ્ત્રોની ટીકાઓ પણ બુચ્છિન્ન થયેલી હતી. અને જે કાંઈ નામનું આગમ બાકી રહ્યું હતું એ પણ નિપુણ એવા બુદ્ધિમાનોને પણ દુર્બોધ થાય એવું દેશ શબ્દાર્થવાળું બધું થઈ ગયું હતું. હવે એક વખતે રાત્રિને વિષે ધર્મધ્યાનમાં બેઠેલા ઉંઘ વગરના અભયદેવસૂરીશ્વરને નમસ્કાર કરીને શાસનદેવી કહે છે કે—‘‘પૂર્વે શીલાંકાચાર્યસૂરિજી કે જેઓ કોટ્યાચાર્યના નામે પ્રસિદ્ધિ પામેલા છે. અને જેમનું પાપ ધોવાઈ ગયું છે એવા આ શિલાંકાચાર્યે ૧૧-અંગોની વૃત્તિ બનાવી હતી. ૪ અત્યારે કાલના પ્રભાવે બે અંગો સિવાયની બધા અંગોની વૃત્તિઓ નષ્ટ થઈ ગઈ છે માટે સંઘ ઉપરની અનુગ્રહ બુદ્ધિએ તમે નવ અંગો પરની વૃત્તિ ટીકા રચવામાં ઉદ્યમ કરો.'' ૫ ત્યારે અભયદેવસૂરિ બોલ્યા કે ‘‘હે માતા! સુધર્માસ્વામીએ કરેલા ગ્રંથોના દર્શનમાં અસમર્થ બુદ્ધિવાળો અને જડ અલ્પમતિવાળો એવો હું છું. અને એથી કરીને ટીકા બનાવવા જતાં અજ્ઞાનતાના કારણે કાંઈક ઉત્સૂત્ર પ્રરૂપણા થઈ જાય. અને પાપ ઉપાર્જન થાય. તો અનંત સંસાર ભમવાનું થાય એવું આ મોટું કામ તમે મને આપ્યું છે.'' અને માતા! તમારી વાણી અનુલ્લંઘ્ય છે. એ કારણથી કર્તવ્યમૂઢ થયેલો એવો હું તમને શું ઉત્તર આપું? છતાં મને તમે આદેશ કરો હું શું કરું?'' ત્યારે શાસનદેવીએ કહ્યું કે ‘“હે મનીષિ! આ સિદ્ધાંતના અર્થની વિચારણા કરવામાં તારી યોગ્યતા જાણીને હું અહિંયા આવી છું. હું કહું છું—એ વિચાર કર. અને તારું ચિત્ત સંદેહવાળું જ્યાં થશે ત્યાં હું પોતે સીમંધરસ્વામી પાસે જઈને હંમેશને માટે સંશયને પૂછી આવીશ.'' માટે ધૈર્યને ધારણ કર. ૧૦ અને તું આ કાર્ય ચાલુ કર. તારે જરાપણ શંસય કરવો નહિ. અને સ્મરણ કરતાંની સાથે જ હું આવીને ઊભી રહીશ. અને આમાં હું તારા પગનાં સોગંદ ખાઉં છું.’' ૧૧ દેવીનું એવું વચન સાંભળીને પોતાના માટે દુષ્કર કાર્ય હોવા છતાં તે કાર્યને અંગીકાર કર્યું. અને શરુ કરેલું આ કાર્ય પૂરુ ન થાય ત્યાં સુધી આયંબીલ કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરી. અને જરાપણ ફ્લેશ કર્યા સિવાય નવે અંગોની વૃત્તિઓ બનાવી. અને દેવીએ પણ જે પ્રતિજ્ઞા કરી હતી તે સંપૂર્ણપણે પ્રતિજ્ઞાનું પાલન
