________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
<૩૭૫ જેવી રીતે પાઠમાં “વદિવસે સંધૃતરસમંડા” એ શબ્દવડે કરીને ઘણાં દિવસથી ભરેલું એવું “ધી”નું ગ્રહણ કરવું જોઈએ; નહિ કે દહિં આદિનું. કારણ કે બે દિવસ ઉપર રહેલા દહિં આદિનો નિષેધ કરેલો હોવાથી યોગશાસ્ત્રમાં કહેવું છે કે “બે દિવસ વ્યતીત થયેલા દહિં અને કહોવાઈ ગયેલા અન્નનું વર્જન કરવું” વળી ગોરસ શબ્દવડે કરીને ધી પણ આગમમાં પ્રતીત જ છે. સ્થાનાંગ સૂત્ર ૨૭૪-માં કહેવું છે કે :-વત્તરિ ગોરવાડ્યો પત્તાગો–યુદ્ધ ëિ નવળીયં ઇયં તિા એટલે “ચાર ગોરસવિગઈઓ જણાવી છે. દૂધ-દહિ-માખણ અને ઘી.” અને “બહુદિવસ સંભૂતમંડક” શબ્દવડે કરીને સૂકા-માંડાઃખાખરા, જનપ્રતીત છે તે જાણવા. તેઓનું જ સંખડી આદિમાં જે વધેલા હોય તેને તડકે સૂકવવા પૂર્વક રાખી મૂકાતાં હોવાથી ખાખરા જાણવા. અને એ વાત આજે પણ જનપ્રતીત જ છે. અને એથી જ કરીને અહિંયા પૂપિકા શબ્દનું ગ્રહણ કરેલું નથી. કારણકે સંખડિની અંદર અનુપયોગી હોવાથી=જરૂરી નહિ હોવાથી. અને મંડકોની જરૂરીયાત હોવાથી. અને પૂરણપોળી-પૂરી આદિનું તો જેવી જરુરિયાત હોય તે પ્રમાણે બનાવાતું હોવાથી. તેની વૃદ્ધિનો અસંભવ છે!!. પછી અસંભવ હોવાથી એને તડકો આદિ દેવાવડે કરીને તૈયાર કરવાનો સંભવ ક્યાંથી હોય? અને ઘણાં દિવસ સંબંધીની ઢીલી પૂરી આદિ તો પામરોને પણ અસંમત છે.(ભિખારીઓને પણ નથી ગમતી) તો પછી તારી જેવા ખરતરને એ ખાવાનો અભ્યાસ ક્યાંથી ઉત્પન્ન થયો? અથવા તો ઘણાં દિવસથી ગોરસ ભરેલા ઘી વાળું અને ગોધૂમકંડક-ઘઉંનો ખાખરો તે બહુદિવસસંભૂતગોધૂમકંડક છે.
એ પ્રમાણે તેના અર્થમાં સમાહાર ઠંધ કરવો. અથવા તો “ઘણાં દિવસથી ભરેલા ગોરસ વડે કરીને લાંબાકાળવાળા ઘીથી યુક્ત એવા ગોધૂમંડકને” તે તપુરુષ સમાસ પણ થઈ શકે છે. અને એ પ્રમાણે કરે છતે તને અભિપ્રેત એવી વાસી પૂરી આદિના ગ્રહણની વાર્તા પણ ક્યાંથી? એમ વિચારીને અભક્ષ્ય ભક્ષણનો અભ્યાસ નહિ કરવાનો. વાદિ કહે છે. જેમ હો તેમ હો; પરંતુ એવી ઠંડી પૂરીઓ પ્રહણ કરવામાં અમારું નિરસભોજીપણું તો ગણાશેને?' એમ જો કહેતા હો તો “હે ખરતર! જો તારે નિરસ આહાર ગ્રહણ કરવાની બહુ ઇચ્છા હોય તો ઘી-ગોળ આદિનો ત્યાગ કરવાપૂર્વક ઉનું એવું ચોખ્ખું અન્ન ખાતા એવા તારું નિરસ આહાર ભોઇપણું મોટાસ્વરે બોલીશું! તે પ્રમાણે તું કેમ આચરતો નથી?” વાદી કહે છે કે “તો ઠંડી અને વાસી પૂરીઓ ગ્રહણ કરવામાં અમને શું ફાયદો?' એમ જો કહેતા હોય તો મહાન ગુણ છે. તે મહાન્ ગુણ અમે કહી શકવાને માટે અશક્ય છીએ. એમ કેમ કહો છો? એમ પૂછતો હોય તો સાંભળ. તે દિવસની કરેલી પૂરી આદિ પ્રાયઃ કરીને મધ્યાન્હકાલે મળે. અને ત્યાં સુધી ભૂખ સહન કરવાને અસમર્થ એવા તારે તેવી વાસી પૂરી આદિ વડે કરીને તેટલા કાલ સુધીમાં મહાન્ ઉપકાર થયો (સવારના નાસ્તા પાણી સારી રીતે થાય.) અને જો એમ ન થાય તો પ્રથમાલિકા સવારનું ભોજન આળ ઝાળ જેવું થાય. એ પ્રમાણેનું વિચારીને કસેલ્લકનું પાણી ગ્રહણ કરવું પણ આહારની લંપટતાથીજ છે. માટે વધારે વિસ્તારથી સર્યું.
તેવી જ રીતે રાત્રિ અંતરિત રાતવાસી રહેલા એવા અન્ન આદિમાં પણ પષિત શબ્દનો પ્રયોગ થયેલો છે. આવશ્યક બૃહદ્ધત્તિમાં કહેલું છે તે આ પ્રમાણે--“ઉપનંદના ઘરમાં ગયો અને ત્યાં
