________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૨૯૩
નાગેન્દ્રગચ્છરૂપી પૃથ્વીને ધારણ કરવામાં વરાહ સદેશ એવા દેવેન્દ્રસૂરિએ બાલ્યકાળમાં એને વધાર્યો ઉછેર્યો હતો. પંચાશ્રવ=પંચાસર સ્થાનમાં રહેલાં એવા ચૈત્યનિવાસી એવા દેવચન્દ્રસૂરિએ બતાવેલા સ્થાનમાં પંચાસર નગર વસાવ્યું. અને ત્યાં રાજ્ય કરે છે. અને એ ગુરૂદેવના ઉપકારમાં કૃતજ્ઞપણાએ કરીને ‘વનરાજવિહાર’ નામનું ચૈત્ય બનાવ્યું. અને ગુરૂમહારાજનું પૂજન કર્યું. અને ત્યાં રાજાની સાક્ષીએ સંપ્રદાયના ભેદભાવને લઈને લઘુતા ન થાય તે માટે સંઘે રાજાની સાક્ષીએ વ્યવસ્થા કરી હતી કે—તે ચૈત્યવાસી યતિઓના સમુદાયને સંમત એવા મુનિઓ આ નગરમાં વસે' એથી કરીને એમને અસંમત એવા મુનિઓએ આ નગરમાં રહેવાનું નહિં.'’
અને પૂર્વના રાજાઓની જે વ્યવસ્થા હોય તેને પછીના રાજાઓએ પાળવી જોઈએ. અને આ પ્રમાણે હોયે છતે ‘હે રાજ! તમે તે કાર્યનો આદેશ આપો.' ત્યારે રાજાએ કીધું કે ‘અમારા પૂર્વના રાજાઓના આચાર, અમે દૃઢ રીતે પાળીએ છીએ. પરંતુ ગુણવાન્ પુરુષોની પૂજાને ઓળંગતાં નથી. અને સદાચાર નિષ્ઠ એવી આપની આશિષથી રાજાઓ સમૃદ્ધિમાન છે અને તેઓનું આ રાજ્ય છે. તેમાં શંસય નથી. અને મારા ઉપરોધ વડે કરીને આ લોકોને તમે નગરમાં વસવાનું માન્ય રાખો. આટલું મારું વચન તમે રાખો.' ૮૦
ત્યારબાદ પુરોહિતે કહ્યું ‘સ્વામી! મારે ત્યાં રહેલાં એ સાધુની સ્થિરતા માટે કોઈપણ ભૂમિની આપના મોઢે જ આજ્ઞા આપો.' તેવે ટાઈમે શૈવદર્શનની વાસનાવાળો એટલે રાગી ‘ક્રુર સમુદ્ર’ બિરુદ થી અલંકૃત એવા જ્ઞાનદેવ નામનો ત્યાં આવે છે. રાજાએ ઉઠીને એનું પૂજન કરીને પોતાના આસને બેસાડ્યો. અને કીધું કે ‘હે ભગવંત!આપને જે જણાવવું હોય તે જણાવો.' ત્યારે તે તપસ્વીને વિષે ઇન્દ્ર એવા જ્ઞાન દેવને કીધું કે ‘આપણા નગરની અંદર જૈન ઋષિઓ પધાર્યા છે. તેને આપ સ્થાન આપો.' એ સાંભળીને હસતામુખે જ્ઞાનદેવે આ પ્રમાણે કહ્યું. ‘‘મહારાજ! નિષ્પાપ એવા આપ ગુણીઓનું પૂજન કરો છો. અને એ જ ગુણ પૂજન લક્ષ્મીના ભંડારરૂપ છે અને અમારા ઉપદેશનો ફલસ્વરૂપ પરિપાક છે. બાહ્યત્યાગ દ્વારા શિવ એ જ જિન છે અને પરમપદમાં રહેલાં જિન એ જ શિવ છે. બાકી દર્શનના જે ભેદ છે તે મિથ્યામતિનું ચિહ્ન છે.
અને ફોતરાં વગરની ચોખાની દૂકાન જેવા પુરુષોથી આશ્રિત આ નગરની અંદર આપના પુરોહિત તેમની ઇચ્છા પ્રમાણેની ઉપાશ્રય :ટેની જગ્યા શોધી લે.'' અને પછી વધુમાં કહે છે કે ‘અમારા કે પરપક્ષ તરફથી જે કાંઈ વિઘ્ન આવશે. એ બધું હું રોકીશ.' અને તરતજ એ જ્ઞાનદેવનું વચન સ્વીકારીને ઉપાશ્રય બનાવ્યો. ત્યારથી માંડીને ત્યાં વસતિવાસની પરંપરા શરુ થઈ. મોટાએ સ્થાપેલું હોય તે (સ્થાન) વૃદ્ધિ પામે જ તેમાં સંશય નથી. ‘બુદ્ધિસાગરસૂરિએ ૮-હજાર શ્લોક પ્રમાણ બુદ્ધિસાગર નામનું નવીન વ્યાકરણ બનાવ્યું. ત્યાર પછી જેનું દર્શન પુણ્યશાળીને પ્રાપ્ત થાય છે એવા જિનેશ્વરસૂરિ મહારાજ વિચરતાં એ ધારાપુરી નગરીમાં આવ્યા. ત્યાં પોતાના ધનની અંદર એક સંખ્યાને છોડીને ત્રણ પુરુષાર્થથી ઉદય પામેલો અને સર્વસ્થળે વિચક્ષણ એવો મહીધર શેઠ છે. તેની સ્ત્રી ધનદેવી છે. તેના અંગથી ઉત્પન્ન થયેલો અભયકુમાર નામનો પુત્ર છે. જેના ગુણોને કહેવા માટે સહસ્ત્રજીવ
