Karikavali Muktavali Vivaran Part 02

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 13

साध्यवत्त्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकभेदवान् बोध्यस्तेन यत्किञ्चिद्वह्निमतो महानसादेर्भिन्ने पर्वतादौ धूमसत्त्वेऽपि न क्षतिः । येन सम्बन्धेन हेतुता तेनैव सम्बन्धेन साध्यवदन्याऽवृत्तित्वं बोध्यम् । तेन साध्यवदन्यस्मिन् धूमावयवे धूमस्य समवायसम्बन्धेन सत्त्वेऽपि न क्षतिः । साध्यवदन्याऽवृत्तित्वञ्च साध्यवदन्यवृत्तित्वत्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभावः, तेन धूमवान् वनेरित्यत्र साध्यवदन्यजलहदादिवृत्तित्वाऽभावेऽपि नाऽतिव्याप्तिः । अत्र यद्यपि द्रव्यं गुणकर्मान्यत्व - विशिष्टसत्त्वादित्यादौ विशिष्टसत्तायाः शुद्धसत्तायाश्चैक्यात् साध्यवदन्यस्मिन् गुणादाववृत्तित्वं नाऽस्ति तथाऽपि हेतुतावच्छेदकरूपेणाऽवृत्तित्वं वाच्यम् । हेतुतावच्छेदकं वृत्तितानवच्छेदकमिति फलितोऽर्थः ।
વિવરણ
'व्याप्यस्य पक्षवृत्तित्वधी:' मा प्रभाोनी डारिडाभां 'व्याप्य' ५६ व्याप्तिविशिष्ट अर्था६ व्याप्तिना आश्रयने भावे છે. ત્યાં વ્યાપ્તિ પદાર્થ શું છે ? આવી શંકાના સમાધાન માટે डारिडावलीभां 'व्याप्तिः' इत्याहि ग्रंथ छे. साध्यवद्दथी भिन्न मे पछार्थ तन्नि३पितवृत्तित्वालावने अर्थात् " साध्यवन्निष्ठप्रतियोगिताकभेदाधिकरणनिरूपितवृत्तित्वाभाव" ने व्याप्ति अहेवाय छे. 'पर्वतो वह्निमान् धूमात् ' अहीं वनिस्व३पसाध्यવદ્ મહાનસાદિથી ભિન્નહ્રદાદિનિરૂપિત સેવાલાદિનિષ્ઠવૃત્તિત્વનો અભાવ ધૂમમાં હોવાથી ન્યાસિલક્ષણનો સમન્વય थाय छे. न्यारे 'धूमवान् वह्नेः' इत्याहि व्यलियारी स्थणे, સાધ્યમવભિન્નત×અયઃ પિણ્ડનિરૂપિતવૃત્તિતા વનિમાં હોવાથી લક્ષણનો સમન્વય થતો નથી. અહીં સાધ્યવત્ત્વ સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધથી લેવું જોઈએ. નહીં તો वह्निमान् धूमात् अहीं सभवाय संबंधथी वनिभवनिना
०४
१०