Karikavali Muktavali Vivaran Part 02

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 12

પ્રકૃતિસ્થળે અનુમિતિની પ્રત્યે વિશિષ્ટવૈશિવગાણિજ્ઞાનત્વેન કારણતાની સિદ્ધિ એ ફળ છે. તાદશ સિદ્ધિ (જ્ઞાન) સ્વરૂપફળની પ્રત્યે ““વિશિષ્ટવૈશિવિહિજ્ઞાનત્વે જ્યનાૌરવમ્'' ઈત્યાકારક ગૌરવજ્ઞાન પ્રતિબંધક બની શકે છે. પરન્તુ ઉક્ત રીતે વિશિષ્ટવૈશિવગાણિજ્ઞાનત્વેન અનુમિતિજનકતા સિદ્ધ થયા બાદ જ યત્કિંચિત્ જ્ઞાનદ્રયસ્થલીય અનુમિત્યવ્યવહિતપૂર્વવર્તિ તરીકે વિશિષ્ટવૈશિવગાણિજ્ઞાનની કલ્પના કરવાની રહે છે. તાદશ અનુમિતિની જનકતાની સિદ્ધિના અભાવમાં તાદશ કલ્પના, કરવાની રહેતી જ નથી. આથી સ્પષ્ટ રીતે સમજી શકાય છે કે યત્કિંચિત્ અનુમિત્યવ્યવહિતપૂર્વવર્તિ છે કલ્પનીય સ્વાશ્રય (વિશિષ્ટવૈશિવગાણિજ્ઞાનત્વાશ્રય) જેનો એવા વિશિષ્ટવૈશિવગાણિજ્ઞાન–વૃત્તિતાદશસ્વાશ્રયકત્વસ્વરૂપ ગૌરવનું જ્ઞાન, તાદશ વિશિષ્ટવૈશિડ્યાવગાણિજ્ઞાનત્વેન અનુમિતિજનકતાની સિડ્યુત્તરકાલમાં હોવાથી તે ગૌરવજ્ઞાન સ્વપૂર્વકાલવૃત્તિતાદશસિદ્ધિની પ્રત્યે પ્રતિબંધક થઈ શકશે નહીં. ઈત્યાદિ દિનકરીથી સમજી લેવું.
રિવતી ! व्याप्तिः साध्यवदन्यस्मिन्नसम्बन्ध उदाहृतः ॥६८॥
મુરુવની | - व्याप्यो नाम ? व्याप्त्याश्रय स्तत्र व्याप्तिः केत्यत आह-व्याप्तिरिति । 'वह्निमान् धूमादि' त्यादौ साध्यो वह्निः, साध्यवान् महानसादिः, तदन्यो जलह्रदादिः, तदवृत्तित्वं धूमस्येति लक्षणसमन्वयः । धूमवान् वह्नरित्यादौ साध्यवदन्यस्मिंस्तप्तायःपिण्डादौ वह्नः सत्त्वान्नाऽतिव्याप्तिः। अत्र येन सम्बन्धेन साध्यं तेन सम्बन्धेन साध्यवान् बोध्यः, अन्यथा समवायसम्बन्धेन वह्निमान् वढेरवयवः, तदन्यो महानसादिस्तत्र धूमस्य विद्यमानत्वाव्याप्तिप्रसङ्गात् । साध्यवदन्यश्च