Karikavali Muktavali Vivaran Part 01

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 16

મંગલવાદ સિદ્ધિ થયા બાદ તે ફલ કર્યું છે? એ જિજ્ઞાસામાં “દષ્ટફલની સંભાવના હોય તે અદષ્ટફલની કલ્પનામાં અન્યાય હોવાથી અને પ્રકૃતિસ્થળે ઉપસ્થિત, સમાપ્તિ હોવાથી મંગલના ફલ તરીકે સમાપ્તિની કલ્પના કરાય છે. આશય એ છે કે સફલત્વની સિદ્ધિ બાદ મંગલનું કયું ફલ છે?” ઈત્યાકારક જિજ્ઞાસા સ્વાભાવિક છે. એ જિજ્ઞાસાને પૂર્ણ કરવા જૈમિનીના વચનાનુસારે અર્થાત “ સ્વ સચિવરિાષ્ટ” આ વચનના અનુસારે બધાની કામનાને વિષય સ્વર્ગ હેવાથી બધા જીવને મંગલમાં પ્રવર્તાવવા મંગલનું ફળ સ્વર્ગ માનવું જોઈએ એવું કેઈએ કહ્યું. તેને ઉત્તર આપતા જણાવે છે કે “જે દષ્ટ ફલની સંભાવના હોય તે અદષ્ટ–સ્વર્ગાદિની ફલરૂપે કલ્પના કરવી, એ ઉચિત નથી. જમિનીનું ઉક્ત વચન દષ્ટ' ફલની સંભાવના જ્યાં ન હોય ત્યાં જ સ્વર્ગાત્મક ફલની કલ્પનાને યોગ્ય જણાવે છે. પ્રકૃતિ સ્થળે ગ્રંથની આદિમાં મંગલમાં પ્રવર્તમાન. પુરૂષને “જાઉં એ રિવિંદ રિસમાચતા” આ પ્રમાણેની કામનાના વિષયરૂપે સમાપ્તિ જ ઉપસ્થિત છે. તેથી મંગલનું ફલ સમાપ્તિ કલ્પાય છે. ગ્રંથસ્થ “વસ્થિત' પદને અર્થ માત્ર સ્મૃતિવિષયત્વ નથી પરંતુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ તાદશ કામના વિષયને સ્મૃતિ વિષય છે. તેથી ગ્રંથની આદિમાં મંગલાચરણમાં પ્રવર્તમાન પુરૂષની સ્મૃતિને વિષય સમાપ્તિની જેમ વિઘ-વિઘવંસ–પ્રતિપાદ્ય પદાર્થોદિ પણ હોવા છતાં વિઘાદિને પણ મંગલના ફલ તરીકે માનવાને પ્રસંગ નથી આવતું. આ રીતે મારું સામતિજી માર્ચન્યા૪ત્વે તિ સર્જાવાન આ પરિશેષાનુમાનથી મંગલમાં સમાપ્તિનિરૂપિતકારણત્વની સિદ્ધિ થયા બાદ તેની પ્રત્યે પ્રતિબંધક એવા વ્યતિરેક વ્યભિચારને ઉધ્ધાર કરતા કહે છે. સ્થaઈત્યાદિ આશય એ છે કે, પૂર્વપક્ષીએ મંગલમાં સમાપ્તિ મનિષ્ઠાત્યતાભાવીય પ્રતિગિતાવચ્છેદકર્મવત્વ સ્વરૂપ વ્યભિચાર નાસ્તિકના ગ્રંથની સમાપ્તિ સ્થળે બતાવ્યો છે. એની પછી ઉક્ત રીતે મંગલમાં પરિશેષાનુમાનથી સમાપ્તિનિરૂપિત કારણતાની સિદ્ધિ સિધાએ